Oczyszczanie ścieków
Odnowa wody
Przez odnowę wody należy rozumieć zespół procesów i metod
oczyszczania ścieków w takim stopniu, że mogą być one ponownie
użyte jako wody do picia i potrzeb gospodarczych albo nadają im
cechy wód naturalnych.
Stosowane są następujące procesy jednostkowe:
•adsorpcja,
•destylacja,
•procesy membranowe
filtracja, mikrofiltracja i ultrafiltracja,
elektrodializa,
odwrócona osmoza,
•wymiana jonowa.
Adsorpcja
Jako sorbentów używa się najczęściej popiołów lotnych, szlaki,
torfu, węgla, koksu i rudy darniowej, węgla aktywnego, żelu
krzemionkowego, sorbentów syntetycznych.
Rodzaje zanieczyszczeń usuwane w procesie adsorpcji
• Rozpuszczalniki aromatyczne
• Chlorowane związki aromatyczne
• Fenol i chlorofenole
• WWA
• Pestycydy
• Chlorowane niearomatyczne
• Węglowodory o dużej masie cząsteczkowej
Oczyszczanie ścieków
Odnowa wody
Utlenianie środkami chemicznymi
Do utleniania chemicznego stosuje
się głównie chlor, wapno chlorowane,
podchloryny i dwutlenek chloru,
madmanganian potasu, woda
utleniona oraz ozon.
Oczyszczanie ścieków
Odnowa wody
Oczyszczanie ścieków
Procesy membranowe
Siłą napędową
w większości procesów
membranowych jest różnica:
Ciśnień,
Stężeń,
Temperatury,
Potencjału elektrycznego.
W procesie elektrodializy siłą napędową jest różnica
potencjału elektrycznego po obu stronach membrany,
przez którą transportowane są jony z roztworu o
stężeniu mniejszym do roztworu o stężeniu większym.
Roztwór o zmniejszonym stężeniu jonów (rozcieńczony)
nazywa się dializatem, zaś roztwór zatężony – solanką.
Oczyszczanie ścieków
Procesy membranowe
Oczyszczanie ścieków
elektrodializa
Odwrócona osmoza służy do oddzielania wody
(rozpuszczalnika) od substancji rozpuszczonej o małej masie
cząsteczkowej.
Oczyszczanie ścieków
Odwrócona osmoza
Oczyszczanie ścieków
Odnowa wody -
wymiana jonowa
1/ woda surowa
2/ wymiennik wodorowy słabo kwaśny
3/ odgazowywacz
4/ doprowadzenie sprężonego powietrza
5/ odprowadzenie CO2
6/ odprowadzenie wody zdekarbonizowanej do celów ruchowych
7/ wymiennik sodowy
8/ woda zmiękczona
Dezynfekcja
• Celem dezynfekcji jest zniszczenie żywych i przetrwalnikowych form
organizmów patogennych oraz zabezpieczenie wody przed wtórnym
rozwojem organizmów żywych, głownie bakterii
• Dezynfekcja jest najczęściej stosowana na końcu układu
oczyszczania
Fizyczne metody dezynfekcji wody
• Gotowanie i pasteryzacja wody
• Promieniowanie ultrafioletowe
• Ultradźwięki
Chemiczne metody dezynfekcji wody
• Chlorowanie (chlor, podchloryn sodowy, dwutlenek chloru,
chloroaminy)
• Ozonowanie
• Dezynfekcja bromem lub jodem
Oczyszczanie ścieków
Dezynfekcja
Schemat oczyszczania ścieków
Ścieki przemysłowe
Ścieki przemysłowe:
1. Kopalnie i zakłady wzbogacania kopalin
2. Przemysł metalowy
3. Przemysł energetyczny
4. Zakłady rafineryjno- petrochemiczne
5. Przemysł chemiczny
6. Przemysł spożywczy
Ścieki przemysłowe
Kopalnie węgla kamiennego i brunatnego
rodzaj ścieków:
- wody dołowe
stężenie jonów chlorkowych i siarczanowych 600 – 42 000g/m
3
,
zawiesiny i bakterie.
- ścieki poprodukcyjne z wydobycia i wzbogacania węgla –
główne zanieczyszczenie to zawiesiny
wody dołowe cedzone filtracja w piaskownikach koagulacja
sedymentacja filtracja powstałych zawiesin dezynfekcja
odwrócona osmoza lub elektrodializa.
Ścieki przemysłowe
Przemysł metalowy – galwanizernie.
Ścieki:
1. z mycia i odtłuszczania
2. z trawienia
3. chromowe
4. cyjankowe
5. wody popłuczne
Ad.1. emulsja oleju w wodzie
,
Destabilizacja emulsji ( koagulacja chemiczna) odolejanie
metodą flotacji lub techniką membranową.
Ścieki przemysłowe
galwanizernie
Ad.2. Roztwór wodny kwasu i soli metali
.
Oczyszczanie:
-
siarczan żelaza (II):
Neutralizacja za pomocą wodorotlenku wapnia połączona z
jednoczesnym utlenianiem żelaza do FeIII
Fe
2+
+ OCl
-
+ 5H
2
O Fe(OH)
3
+ Cl
-
+ 4H
+
Fe(OH)
3
suszenie magnetyt
- roztwory soli Ni, Cu, Zn
a) Alkalizowanie do wytrącenia wodorotlenków, zatężane za
pomocą mikrofiltracji.
b) Oddzielanie metali na jonitach.
Ad.3. Roztwór zawierający Cr (VI)
-
Regeneracja
Roztwory popłuczne zawierające chrom (VI)
.
Oczyszczanie:
Redukcja Cr (VI) do Cr (III) – reduktory – związki S(IV) – dwutlenek siarki,
wodorosiarczyn, siarczyn i pirosiarczyn sodu (100%!)
2H
2
CrO
4
+
3NaHSO
3
+ 2H
2
SO
4
= Cr
2
(SO
4
)
3
+ Na
2
SO
4
+ NaHSO
4
+ 5H
2
O
Neutralizacja
Cr
2
(SO
4
)
3
+ 2H
2
SO
4
+ 4Ca(OH)
2
= 2Cr(OH)
3
+ 4CaSO
4
+ 2H
2
O
Ścieki przemysłowe
galwanizernie
Ad.4. Zawierają sole i cyjanki metali: np.. miedź, cynk,
kadm, srebro, złoto.
Oczyszczanie:
a) Utlenianie chlorem
Na
2
Zn(CN)
4
+ 4Cl
2
+ 2H
2
O = 4CNCl + Zn(OH)
2
+ 2NaCl + 2HCl
Chlorocyjan w środowisku zasadowym
2CNCl + 4NaOH = 2NaCNO + 2NaCl + 2H
2
O
Cyjanian sodu reaguje z chlorem
2NaCNO + 3Cl
2
+ 2H
2
O = 2CO
2
+ N
2
+ 2NaCl + 4HCl
b) Utlenianie ozonem lub wodą utlenioną
NaCN + O
3
= NaOCN + O
2
2NaCNO + 3O
3
+ H
2
O = 2NaHCO
3
+ N
2
+ 3O
2
Ścieki przemysłowe
galwanizernie
Ścieki przemysłowe
Zakłady rafineryjno-petrochemiczne
.
Rodzaj ścieków:
1. Zużyte wody chłodnicze
2. Ścieki poprodukcyjne – silnie zanieczyszczone produktami
naftowymi, katalizatorami, produktami pośrednimi i
końcowymi.
3. Wody opadowe z terenu zakładu - silnie zaolejone.
Oczyszczanie:
1. Mechaniczne – wydzielenie produktów naftowych ( odolejanie,
koagulacja i klarowanie)
2. Oczyszczanie biologiczne
Osady ściekowe
Produkty końcowe oczyszczania ścieków
woda oczyszczona osad ściekowy
Osady ściekowe
Przeróbka osadów ściekowych:
1) częściowe odwodnienie (zagęszczanie)
2) stabilizacja osadów:
metody biologiczne: tlenowa stabilizacja lub fermentacja metanowa
metody chemiczne
3) ponowne odwodnienie (suszenie)
a) grawitacyjnie, np. na poletkach lub lagunach osadowych
b) mechanicznie, np. za pomocą pras lub wirówek.
Utylizacja osadu:
1) spalanie
2) wykorzystanie w rolnictwie
3) na wysypisko śmieci
gdzie C
x
H
y
O
z
jest zastępczą formułą zanieczyszczeń
organicznych
4
2
2
4
1
8
1
2
1
4
1
8
1
2
1
2
1
4
1
CH
z
y
x
CO
z
y
x
O
H
z
y
x
O
H
C
z
y
x
Fermentacja metanowa:
Osady ściekowe
Fermentacja metanowa
Osady ściekowe
Fermentacja metanowa
Osady ściekowe
Fermentacja metanowa
Oczyszczanie biogazu
Usuwanie CO
2
•płukanie w wodzie
•płukanie w glikolu etylenowym
•membrany
Oczyszczanie biogazu
Odpady stałe
Gospodarka odpadami stałymi - całokształt działań zmierzających
do maksymalnego odzysku z odpadów substancji nadających się do
zawrócenia do procesów wytwórczych, bądź do ponownego ich
wykorzystania oraz maksymalnego zmniejszenia ilości odpadów,
które po uprzedniej detoksykacji mogą być składowane w
środowisku.
Unieszkodliwianie odpadów polega na poddaniu ich procesom
przekształcenia biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu
doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia
lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska.
Odpady stałe
W godpodarce odpadami przemysłowymi stosuje się
następujące operacje:
•selektywnej zbiórce odpadów w miejscu ich powstania,
•ponowne wykorzystanie odpadów do produkcji tych samych
wyrobów (recykling), lub jako surowców wtórnych do produkcji
innych ;
•przetwarzanie i unieszkodliwienie odpadów (chemiczne lub
biologiczne np. kompostowanie odpadów organicznych, produkcja
biogazu i nawozu organicznego; spalanie odpadów - produkcja
energii cieplnej i / lub elektrycznej.
•bezpiecznym dla środowiska składowaniu na wysypiskach,
hałdach, w zbiornikach.
Recykling
jest to doprowadzenie zużytych materiałów
do stanu pozwalającego na ponowne ich
wykorzystanie.
Rodzaje recyklingu
1 - recykling chemiczny,
2 - recykling materiałowy.
Odpady stałe - przetwarzanie
Kompostowanie – jest to utylizacja odpadów organicznych,
pochodzących z odpadów przemysłu chemicznego i przemysłu
rolno-spożywczego; dodawany może być również osad z
oczyszczalni ścieków.
Kompostowanie przebiega w dwóch etapach:
• w pierwszym – odpady ulegają fermentacji w zamkniętych
zbiornikach (tzw. biostabilizatorach), w których powstaje świeży
kompost i jako produkt uboczny metan, który jest zbierany i
zwykle wykorzystywany do ogrzewania instalacji;
• w drugim – świeży kompost ulega dojrzewaniu w warunkach
tlenowych
Odpady stałe - przetwarzanie
Zalety kompostowania:
1) Recyrkulacja na dużą skalę rozkładalnych organicznych
składników odpadów komunalnych,
2) Zmniejszenie o 30 – 50% ilości odpadów kierowanych na
wysypiska,
3) Unieszkodliwianie
odpadów
pod
względem
sanitarno–
epidemiologicznym
4) Metoda jest do przyęcia pod względem ekonomicznym,
5) Produkt kompostowania jest wartościowym materiałem,
przydatnym do wielu celów, jest między innymi bazą substancji
humusowych niezbędnych dla zapewnienia urodzajności gleb (w
Polsce ok. 60% gleb ma niedomiar humusu),
Odpady stałe - przetwarzanie
Powstały kompost może być wykorzystywany:
• w rolnictwie i leśnictwie, jeżeli nie zawiera
substancji szkodliwych (np. metali ciężkich),
• do
rekultywacji
wysypisk
i
terenów
zdegradowanych.
Odpady stałe - przetwarzanie
Bezpieczne składowanie – polega na deponowaniu odpadów
na wysypiskach zorganizowanych w taki sposób, aby
zagwarantować jak najmniejszy negatywny wpływ na
wszystkie elementy środowiska.
•przygotowanie terenu składowiska ma na celu:
ograniczenie zanieczyszczenia powietrza,
wyeliminowanie zanieczyszczenia gruntu, wód
powierzchniowych i podziemnych.
Odpady stałe - składowanie
Przygotowanie wysypiska polega na wykonaniu specjalnych:
• instalacji odgazowania
• uszczelnień niecki składowiska z warstw gruntu słabo-
przepuszczalnego i geomembran
• drenaży zbierających wody odciekające ze składowiska oraz
wody opadowe;
• oczyszczalni wód odciekowych.
Po zakończeniu eksploatacji wysypisko musi być poddane
rekultywacji, która polega na wykonaniu:
• uszczelnienia od góry ekranem z tworzywa sztucznego,
• przykrycia składowiska warstwą gruntu i kompostem (najczęściej
uzyskiwanym z przerobu odpadów),
• wprowadzeniem roślinności (gatunki odpowiednie dla warunków
gruntowo-wodnych i jakości środowiska).
Odpady stałe - składowanie
Odpady stałe - składowanie