Staphylococcus

• Ziarenkowce Gram - dodatnie
• grec. staphyle=grona
• Groniaste skupiska będące wynikiem podziałów w

wielu płaszczyznach

Budowa

• Ściana komórkowa z mureiny

• Kwas tejchowy

w ściane komórkowej

Wiązania krzyżowe

peptydoglikanu

Tworzenie wiązania peptydowego między

końcową resztą bocznego łańcucha
peptydowego ( D-alanina)

a

przedostatnią

resztą sąsiedniego łańcucha bocznego (L-lizyna)

Szczególna budowa peptydoglikanu u

S.aureus:

Mostki pentaglicynowe

–

przyłączone

są do tetrapeptydów związanych z

kwasem

muraminowym

Mostki pentaglicynowe – podstawa wrażliwości na

lizostafine

(niszczy ścianę kom. gronkowców)

Diagnostyka różnicowa

• Kolor koloni: żółty lub biały
• Wywołuje hemolize
• Wydziela koagulaze
• Fermentuje mannitol
• Wrażliwy na nowobiocyne

S. aureus odpowiedzialny jest za

wywoływanie większosci zakażeń

gronkowcowych u ludzi

Wykorzystuje do tego różne

patomechanizmy np:

- Inwazja i tworzenie ropni

- Działanie egzotoksyn

Egzotoksyny

EGZOTOKSYNY PIROGENNE

• Enterotoksyny
• Toksyna-1 zespołu wstrząsu

toksycznego

LEUKOCYDYNA
TOKSYNY EKSFOLIATYWNE

Egzotoksyny pirogenne

Enterotoksyny

• Wydzielane przez ok. 33 % szczepów

S.aureus

• Ciepłotrwałe białka
• Odporne na enzymy trawienne
• Wytwarzanie pewnych enterotoksyn

jest uwarunkowane przez lizogenne fagi

• Zidentyfikowano enterotoksyny A-F

Enterotoksyna A

• Najlepiej opisana
• Odpowiedzialna za większość zatruć

pokarmowych w USA

• Wywołuje biegunki i odruch wymiotny

pobudzając receptory górnego

odcinka przewodu pokarmowego

Enterotoksyny B-F

• Podobne pod względem budowy do

enterotoksyny A

Toksyna-1 zespołu wstrząsu toksycznego

(TSST1)

• Wyizolowana z gronkowców od chorych z

objawami zespołu wstrząsu toksycznego

• Pirogenna egzotoksyna
• Powoduje gorączkę
• Niewydolność wielonarządową
• Wstrząs

Leukocydyna

Niszczy wielojądrzaste leukocyty i makrofagi

TOKSYNY EKSFOLIATYWNE

• Epidermolityczne

• Rozszczepiają warstwę ziarnistą skóry
• Odłączenie i utrata powierzchniowych

warstw naskórka

Hemolizyny

• Alfa, beta, gamma, delta
• Wywołują lizę erytrocytów
• Hemolizyna alfa najprawdopodobnie

ułatwia niszczenie tkanek podczas
inwazji gronkowcowej

Białko A

• Białko powierzchniowe
• U ponad 90% kowalencyjnie związene z warstwą

peptydoglikanu

• Wiąże region Fc cząsteczek IgG

Enzymy

• Beta-laktamaza
• Fibrynolizyna
• DNAaza
• Fosfolipaza
• Hialuronidaza

CHOROBY

Zakażenia skórne

• Występują najczęściej
• Intensywne, ropne zapalenie
• Miejscowa martwica tkanek
• Wytworzenie miejscowego ropnia

Liszajec (impetigo)

Wywoływany przez typ fagowy 71 S.

aureus S.epidermidis i paciorkowce.

• Występowanie różnej wielkości

pęcherzy z przejrzystym lub żółtawym
płynem

• Pęcherze pokrywają się strupami
• Najczęściej na kończynach, w

miejscach ukąszeń przez komary i po
urazach skóry

Zakażenie mieszków

włosowych

Zapalenie mieszków włosowych

–

najbardziej ograniczone zakażenie skóry

Czyraki

–

są bardziej rozległe, wymagają

nacięcia

Jęczmienie

– małe czyraki na brzegach

powiek

Zakażenia głębokie

Zapalenie szpiku kości

–

najczęstszą pczyczyną tej

choroby zwłaszcza u dzieci jest S. aureus. Bakterie

dostają się do szpiku drogą krwiopochodną

Zapalenie płuc

–

często połączone z tworzeniem

ropni w płucach, najczęściej u osłabionych

pacjentów, jako powikłanie po grypie lub po

aspiracji

obcego ciała

Ostre zapalenie wsierdzia

– miejscowy wzrost

bakterii na zastawkach serca, u narkomanów, po

przeszczepach zastawek

Zapalenie stawów

,

posocznica, ropnie narządów

wewnętrznych

Choroby wywołane

toksynami

Gronkowcowe zapalenie złuszczające

skóry (SSSS)

–

wywołane toksyną

eksfoliatywną, najczęściej u dzici
przed 5 rokiem życia, duże pęcherze
w miejscach często oddalonych od
miejsca pierwotnego zakażenia,
pęcherze pękają i odłaniają skórę
właściwą

Gronkowcowe zatrucia pokarmowe –

gwałtowne wymioty i biegunki, występujące
1-5 godz po spożyciu skażonego pokarmu,
choroba samoistnie ustępuje po właściwym
nawodnieniu

TSS – choroba gorączkowa

, może prowadzic do

niewydolności narządów i śmierci, wymioty,
biegunka, rumieniowata wysypka na skórze,
bóle mięśni, obniżenie tętnicze krwi

Epidemiologia

• Względnie oporny drobnoustrój

• Kolonizuje skórę i błony śluzowe ok.. 30%

zdrowych ludzi

• Najczęstsze miejsce bytowania tej bakterii to

nozdrza przednie

• Zakażenie najczęściej z człowieka na człowieka

• Najczęstsza przyczyna zakażeń szpitalnych

• Skażona żywność przygotowana przez

personel będący nosicielami

• Typowanie fagowe – identyfikacja na podstawie

wrażliwości na zestaw bakteriofagów

Identyfikacja

Test na koagulaze – pozwala odróżnić

S. aureus od innych gronkowców.

Koagulaza jest enzymem

produkowanym przez S. aureus który
aktywuje trompine i ścina osocze.

Leczenie

• Leczenie przeciwbakteryjne
• Większosć izolowanych szczepów jest

oporna na penicylinę

• Penicylinazooporne penicyliny
• Pierwsza generacja cefalosporyn
• Cefalosporyny, erytromycyna,

kindamycyna