Staphylococcus

aureus

Gronkowiec złocisty

Nazwa polska gronkowce (grec.

staphyle – grona) pochodzi od
wyglądu

groniastych

skupisk

pojedynczych komórek w wielu
płaszczyznach.

Pojedyncza

komórka to Gram – dodatni
ziarenkowiec

(jednakowe

wymiary

we

wszystkich

płaszczyznach) o wielkości 1µm.

Staphylococcus (gronkowiec)



preferują komórki tlenowe



mogą żyć jako względne beztlenowce



są katalizo dodatnie



rosną w obecności 7,5% chlorku sodu

Charakterystyczne
cechy gronkowców:

Ściana komórkowa gronkowca

złocistego zawiera rybitolowy
kwas tejchojowy oraz
peptydoglikan o szczególnej
budowie, w którym występują
mostki pentaglicynowe
przyłączone do tetra peptydów
związanych z kwasem
muraminowym.

Staphylococcus
aureus- gronkowiec
złocisty

Jest drobnoustrojem wszechstronnie

wyposażonym w czynniki zjadliwości.
Czynniki determinujące
chorobotwórczość umożliwiają
gronkowcom wywołanie różnych
postaci zakażeń, wykorzystując różne
patomechanizmy – począwszy od
inwazji i tworzenia ropni po działanie
egzotoksyn.

Staphylococcus
aureus- gronkowiec
złocisty

Staphylococcus
aureus- gronkowiec
złocisty

Gram-dodatnia bakteria występująca w jamie

nosowo-gardłowej oraz na skórze ludzi i
zwierząt. Gronkowce wytwarzają
termoodporną enterotoksynę tylko w
zakażonym produkcie spożywczym. Toksyna
gronkowca jest bardzo odporna na działanie
wysokiej temperatury, nie niszczy jej nawet
gotowanie przez 30 minut. Optymalna
temperatura do rozwoju gronkowca wynosi
37 °C. Zatrucia gronkowcem mają krótki
okres inkubacji - średnio 2 h.

Staphylococcus aureus-
gronkowiec złocisty



wędliny,



ciastka,



potrawy
mięsne,



mleko i
przetwory
mleczne,



kremy,



chałwy,



sałatki,



lody.

Przyczyną zatruć
gronkowcowych mogą
być

:



Lody - są dość częstą przyczyną
zatruć wtedy, gdy mieszanka
przeznaczona do zamrożenia, nie
została natychmiast schłodzona
po pasteryzacji lub gdy
rozmrożone lody zostały
powtórnie zamrożone.
Enterotoksyna obecna w
produkcie spożywczym nie
zmienia zwykle smaku ani
zapachu tego produktu.

Staphylococcus
aureus- gronkowiec
złocisty



Enterotoksyny (egzotoksyny
pirogenne) A, B, C1, C2, D, E, F -
powodują zatrucia pokarmowe
wywołując biegunką, wymioty przez
pobudzenie receptorów wg ornej
części przewodu pokarmowego.



Eksfoliatyna1 i 2 (toksyna
epidermolityczna) - działa na
warstwę ziarnistą naskórka
powodując jej złuszczenie, jedna jest
kodowana przez gen plazmidowy, a
druga przez gen chromosomowy.

Czynniki wirulencji (determinujące
chorobotwórczość) gronkowca



Białko A (białko powierzchniowe,
kowalencyjnie związane z warstwą
peptydoglikanu u ponad 90% szczepów) –
białko A wiąże region Fc cząsteczek IgG,
umożliwiając wiązanie swoistych
przeciwciał do komórek gronkowców i
blokując opsonizację pośredniczoną przez
Fc. Immunoglobuliny związane przez
białko A aktywują dopełniacz, co powoduje
powstawanie silnej reakcji zapalnej.

Czynniki wirulencji (determinujące
chorobotwórczość) gronkowca



Hemolizyny (α, β, γ) - wywołują lizę
erytrocytów



Enzymy (hialuronidaza, fibrynolizyna,
penicylinaza, fosfolipaza) – modyfikują
i inaktywują antybiotyk, umożliwiają
penetrację bakterii do tkanek.



 Leukocydyna - uszkadza leukocyty,
głównie granulocyty i makrofagi

Czynniki wirulencji (determinujące
chorobotwórczość) gronkowca



Zakażenia skórne (charakteryzują
się intensywnym, ropnym
zapaleniem, miejscową martwicą
tkanek i wytworzeniem
miejscowego ropnia)



Zakażenia układowe



Zakażenia lub zatrucia związane z
produkcją swoistych toksyn

Choroby wywołane przez
gronkowca złocistego



czyraki



jęczmień



ropnie



liszajec



zastrzał



zanokcica



pyodermia



figówka



zapalenie sutka
u kobiet
karmiących
piersią



ropne zakażenia
ran
pooperacyjnych,
pourazowych



zapalenie
mieszka
włosowego

Zakażenia skórne



zapalenie tchawicy,



zapalenie żył ,



zapalenie mięśnia sercowego,



ostre zapalenie wsierdzia,



zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych,



ropnie mózgu ,



zakażenie układu moczowego,



posocznica gronkowcowa.

Zakażenia układowe

Zakażenie szpiku i kości



Jest najczęstszym czynnikiem
etiologicznym ostrego zakażenia
szpiku i kości, szczególnie u dzieci.



Do zakażenia dochodzi na drodze
krwionośnej poprzez rozsiew z
odległego ogniska.

Zakażenia głębokie

Zapalenie płuc



Połączone z tworzeniem się ropni
w tkance płucnej, szczególnie u
chorych z obniżoną odpornością.



Najczęściej występuje jako
powikłanie po grypie lub po
aspiracji całego ciała.

Zakażenia głębokie



gronkowcowe zapalenie
złuszczające skóry



zespół wstrząsu toksycznego



gronkowcowe zatrucie
pokarmowe

Zakażenia lub zatrucia związane
z produkcją swoistych toksyn



Spowodowane przez enterotoksyny
gronkowcowe występujące w kilku typach
antygenowych.



Zatrucia najczęściej powoduje typ A.



Charakteryzuje się gwałtownymi
wymiotami i biegunką, występującymi 1-5
godzin po spożyciu skażonego
gronkowcami pożywienia.



Choroba ustępuje samoistnie po 24-48
godzinach przy właściwym nawodnieniu.

Gronkowcowe zatrucie
pokarmowe



Choroba występuje u małych dzieci.



W postaci ciężkiej toksyna (eksfoliatyna)
doprowadza do powstania licznych,
dużych pęcherzy, które pękają i odsłaniają
skórę właściwą.



W postaci łagodnej występuje liszajec
pęcherzowy (ograniczona liczba pęcherzy)
i płonica gronkowcowa (rumieniowa,
niezłuszczająca się wysypka).

Gronkowcowe
zapalenie
złuszczające skóry
(SSSS)



Wielonarządowa choroba gorączkowa,
która może prowadzić do
niewydolności narządowej, wstrząsu i
śmierci.



Objawy zespołu to: gorączka, wymioty,
biegunka, rumieniowata wysypka,
złuszczanie na dłoniach i stopach, bóle
mięśniowe, obniżenie ciśnienia
tętniczego.

Zespół wstrząsu
toksycznego (TSS)



Gronkowce złociste stosunkowo często
występują w środowisku człowieka.
Szacuje się, że 10 do 50% populacji
ludzkiej stale lub okresowo jest
nosicielami tych bakterii bez
wystąpienia objawów chorobowych.



Nosicielstwo dotyczy najczęściej
śluzówki przedsionka jamy nosowej,
może również występować przejściowo
na skórze, w gardle oraz w drogach
rodnych u kobiet. Kolonizacja szczepem
gronkowca złocistego w niekorzystnych
warunkach może stanowić punkt
wyjścia dla zakażenia.

Nosicielstwo



drogą kropelkową



przez kontakt pośredni



przez przedmioty
codziennego użytku

Sposoby zakażenia



przerwania ciągłości tkanek,



obecności ciała obcego w
tkankach,



współistniejących chorób, takich
jak: nowotwory (np. białaczki),
marskość wątroby, cukrzyca i
inne choroby metaboliczne,
stosowanie terapii
immunosupresyjnej lub
przeciwnowotworowej, inne
niedobory odporności.

Ryzyko zakażenia
gronkowcem złocistym
wzrasta w przypadku:



Do badania wysyła się ropę, wymazy
z ran lub błon śluzowych a w
przypadku mastitis wysięk z gruczołu
mlekowego.



Rozpoznanie intoksykacji polega
przede wszystkim na wykryciu
ciepłostałej enterotoksyny
gronkowcowej w resztkach
pokarmowych i wymiocinach.

Diagnostyka:



koagulazy



hemolizyny



hialuronidazy



lipazy foslipoprotidowej



fermentacji mannitolu
szczególnie w  warunkach
beztelenowych

.

Szczepy chorobotwórcze są
identyfikowane głównie na podstawie
wytwarzania:



zmniejszenie częstości nosicielstwa,



wprowadzenie izolacji chorych,



wprowadzenie odpowiednich procedur
aseptycznego postępowania.



Dotychczas nie znaleziono skutecznej
szczepionki przeciwko zakażeniom
gronkowcowym

Profilaktyka