Gronkowce

GRONKOWCE

Staphylococcus aureus

Staphylococcus
epidermidis

Staphylococcus
saprophyticus

1.Kształt i najczęściej przyjmowany układ.

Mają kształt ziarenkowca i układają się w grona.

2.Efekt barwienia metodą Grama.

Bakterie barwią się na kolor ciemno-fioletowy, prawie czarny,

określany jako Gram dodatnie lub (Gram +).

3.Czynniki wirulencji.

•

Enterotoksyny A, B, C1, C2, D, E, F - powodują zatrucia pokarmowe;

•

Hemolizyny - wywołują lizę erytrocytów;

•

Koagulaza - powoduje aktywację kaskady krzepnięcia krwi;

•

Eksfoliatyna (toksyna epidernonekrotyczna) - działa na warstwę

ziarnistą naskórka, powodując jej łuszczenie;

•

Leukocydyna - uszkadza leukocyty, głównie granulocyty i makrofagi;

•

Czynnik CF - ścina fibrynogen;

•

Hialuronidaza - ułatwia wnikanie i rozprzestrzenianie się

gronkowców;

•

Fibrynolizyna - rozpuszczanie skrzepu i rozprzestrzenianie się

procesu chorobowego;

•

Penicylinaza - warunkuje oporność gronkowców na penicylinę.

A. Gronkowiec złocisty

(Staphylococcus aureus).

4.Podłoża do hodowli bakterii.

Gronkowce rosną na podłożach zwykłych w temperaturze

6,5-46°C przy pH 4,2-9,3. Optymalna temperatura wzrostu

wynosi 30 – 37°C, optymalne pH 7,0 – 7,5. Są względnymi

beztlenowcami, lepiej jednak rosną w warunkach tlenowych.

W bulionie tworzą jednolite zmętnienie i osad na dnie. Na

agarze w ciągu 24h powstają kolonie o średnicy 1-3 mm,

okrągłe, wypukłe, gładkie, błyszczące, wilgotne, zwykle

zabarwione na kolor złocisty, pomarańczowy lub żółty.

Zabarwienie nie zawsze występuje, czasami kolonie są białe.

Wytwarzanie barwnika zależy od składu podłoża

i warunków hodowli. Mleko, węglowodany, sole

nieorganiczne, w wyższych stężeniach glicerol, lipidy i inne

związki stymulują wytwarzanie barwnika. Sprzyjają temu

również światło i temperatura 27—30°C.

5.Ważne cechy biochemiczne.

Gronkowce (zwłaszcza szczepy chorobotwórcze)

cechują się wysoką aktywnością biochemiczną.
Rozpuszczają żelatynę, zakwaszają i ścinają mleko,
fermentują bezgazowo szereg węglowodanów. Na
agarze z krwią niektóre szczepy wywołują hemolizę
beta. Wytwarzają enzymy: katalazę, koagulazę,
hialuronidazę, lipazę, lecytynazę i fosfatazę oraz
DNA-azę. Gronkowce wykazują dużą odporność na
działanie różnych czynników fizycznych i
chemicznych.

6.Chorobotwórczo

ść:

a) zakażenia układu moczowego (odmiedniczkowe

zapalenie nerek, zapalenie cewki moczowej, zapalenie
pęcherza moczowego);

b) zapalenie wsierdzia;
c) zakażenia układu oddechowego (zapalenie gardła,

migdałków, zatok obocznych nosa, ucha środkowego,
oskrzeli, płuc, opłucnej);

d) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
e) bakteriemie i posocznice;
f) zakażenia przewodu pokarmowego (zapalenie jelit -

rzekomobłoniaste, martwicze);

g) choroby skóry – charakteryzują się intensywnym,

ropnym zapaleniem, miejscową martwicą tkanek i
wytworzeniem miejscowego ropnia;

6.Chorobotwórczość

cd.

– zapalenie mieszków włosowych – najbardziej

ograniczone zakażenie skóry;

– czyraki -bardziej rozległe zapalenie mieszków

włosowych, często

wymagają nacięcia

chirurgicznego;

– jęczmienie – małe czyraki umiejscowione na

brzegach powiek;

– ropnie i czyraki mnogie – połączone ropnie obejmują

mieszki włosowe;

– gruczoły potowe i otaczające tkanki, występują

najczęściej na szyi i karku i są najpoważniejszym
ropnym zakażeniem skóry;

– pęcherzyca noworodków;
– zakażenia przyranne dotyczące ran chirurgicznych,

oparzeniowych, odleżyn.

6.Chorobotwórczość

cd.

h) choroby wywoływane toksynami gronkowcowymi:

- jednym z objawów zespołu wstrząsu toksycznego (TSS)

jest wystąpienie rumieniowej wysypki, złuszczanie

skóry na

dłoniach i stopach (gorączka, wymioty,

biegunka);

- gronkowcowe zapalenie złuszczającej skóry (SSSS) –

choroba

ta występuje u małych dzieci. Powstają

liczne duże pęcherze, które pękają i odsłaniają skórę

właściwą. Może wystąpić też postać łagodna, w której

występuje liszajec pęcherzykowy i płonnica

gronkowcowa.

7.Inne charakterystyczne

informacje:

Gronkowce złociste stosunkowo często występują w

środowisku człowieka. Szacuje się, że 10 do 50%
populacji ludzkiej stale lub okresowo jest nosicielami
tych bakterii bez wystąpienia objawów chorobowych.

Nosicielstwo dotyczy najczęściej śluzówki

przedsionka jamy nosowej, może również występować
przejściowo na skórze, w gardle oraz w drogach
rodnych u kobiet. Kolonizacja szczepem gronkowca
złocistego
w niekorzystnych warunkach może stanowić punkt
wyjścia dla zakażenia.

Przenoszone:

•

drogą kropelkową;

•

przez kontakt pośredni;

•

przez przedmioty codziennego użytku.

B. Gronkowiec biały (Staphylococcus

epidermidis)

1.Kształt i najczęściej przyjmowany układ.

Drobnoustrój w mikroskopie świetlnym przyjmuje

obraz ziarniaków, nieco mniejszych od kolonii gronkowca
złocistego.

2.Efekt barwienia metodą Grama.

W przeciwieństwie do gronkowca złocistego,

otrzymane kolonie są” białe”. Nie może to jednak służyć
różnicowaniu, ze względu na brak charakterystycznego
zabarwienia części szczepów S. aureus. Oba gatunki
odróżnia się testem na wytwarzanie koagulazy, wkraplając
na kolonie kroplę osocza. Jeśli enzym jest obecny, następuje
natychmiastowe jej ścięcie - test jest ujemny dla
Staphylococcus epidermidis.
*Barwią się metoda Grama dodatnio na podłożu chapmanna
.

3.Czynniki wirulencji.

Drobnoustrój powoduje infekcje u osób z osłabioną

odpornością. Ze względu na unikalną zdolność przylegania do
powierzchni bez udziału receptorów, jedynie dzięki
wytwarzaniu śluzu, zagrożeni są także pacjenci z
jakimikolwiek ciałami obcymi. Szczególnie predysponowani są
chorzy po niedawno przebytej operacji wszczepiania
sztucznych zastawek lub implantów, cewnikowani,
zaintubowani lub dializowani. Bakteria ta zajmuje obecnie
trzecie miejsce na liście patogenów powodujących zakażenia
wewnątrzszpitalne, choć jeszcze kilkadziesiąt lat temu,
głównie ze względu na rzadkie zabiegi inwazyjne, uważana
była za mało istotny patogen.

4.Podłoża do hodowli bakterii.

Bakteria nie jest wymagająca i wzrasta na

większości powszechnie stosowanych wzbogaconych
podłożach mikrobiologicznych. Jeśli jednak biomateriał
jest zanieczyszczony innymi bakteriami, lepiej stosować
podłoża wybiórcze, wykorzystując zdolność gronkowców
do wzrostu przy wysokich stężeniach żółci oraz chlorku
sodu. Najczęściej stosowanym podłożem jest pożywka
Chapmana.

Na agarze z krwią wywołuje hemolizę typu alfa.

5.Ważne cechy

biochemiczne.

Bakteria wytwarza katalazę, jest koagulazo-ujemna

(różnicowanie z gronkowcem złocistym), wrażliwa na
nowiobiocynę (różnicowanie z Staphylococcus
saprophyticus), oraz w przeciwieństwie do obu poprzednich
gatunków nie fermentuje mannitolu. Niektóre szczepy mogą
fermentować ten cukier, jednak wyłącznie w warunkach
tlenowych - gronkowiec złocisty potrafi tego dokonać także
w beztlenowym środowisku. W odróżnieniu od tego
ostatniego wykazuje ponadto zapotrzebowanie na biotynę.
Staphylococcus epidermidis zaliczany jest do
fakultatywnych tlenowców.

Zakażenia pooperacyjne u pacjentów po zabiegach

kardiochirurgicznych, podostre zapalenie wsierdzia,
zapalenie otrzewnej u pacjentów poddanych dializie
otrzewnej, zakażenia dróg moczowych, zapalenie gałki
ocznej, zapalenie ucha środkowego, zakażenie ran,
posocznice – rozwijające się najczęściej u noworodków z
niską masą urodzeniową, bakteriemie – najczęściej u
pacjentów posiadających ciała

obce (cewniki, zastawki, protezy).

6.Chorobotwórczość:

Bakteria występuje powszechnie na błonach

śluzowych jamy ustnej, nosa, gardła; w drogach moczowo-
płciowych; w jelicie grubym (czasami także w krętym) oraz
na skórze. Z tego też powodu, wyhodowanie tej bakterii -
zwłaszcza w małych ilościach - z posiewu krwi świadczy
bardziej o błędnym pobraniu materiału z powodu
niedostatecznego odkażenia miejsca nakłucia, niż o
faktycznej bakteriemii. Uznaje się jednak, że bakteria ta jest
czynnikiem etiologicznym zakażenia w przypadku sepsy i
nawet jednokrotnego dodatniego posiewu krwi, przy braku
innych patogenów.

7.Inne charakterystyczne informacje:

C. Staphylococcus

saprophyticus

1.Kształt i najczęściej przyjmowany układ.

Drobnoustrój w mikroskopie świetlnym przyjmuje obraz

ziarniaków, nieco mniejszych od kolonii gronkowca złocistego.

2.Efekt barwienia metodą Grama.

W przeciwieństwie do gronkowca złocistego, otrzymane

kolonie są” białe”. Nie może to jednak służyć różnicowaniu, ze

względu na brak charakterystycznego zabarwienia części

szczepów S. aureus. Oba gatunki odróżnia się testem na

wytwarzanie koagulazy, wkraplając na kolonie kroplę osocza.

Jeśli enzym jest obecny, następuje natychmiastowe jej ścięcie -

test jest ujemny dla Staphylococcus saprophyticus i

epidermidis.
*Barwią się metoda Grama dodatnio ,podłoże champana.

3.Czynniki wirulencji.

Produkcja śluzu – bierze udział w adhezji bakterii do

biomateriałów, chroni przed fagocytozą i antybiotykami.

Kwasy tejchojowe – uczestniczą w adhezji do komórek

nabłonka błony śluzowej.

4.Podłoża do hodowli

bakterii.

Bakteria nie jest wymagająca i wzrasta na

większości powszechnie stosowanych wzbogaconych

podłożach mikrobiologicznych. Jeśli jednak biomateriał

jest zanieczyszczony innymi bakteriami, lepiej stosować

podłoża wybiórcze, wykorzystując zdolność gronkowców

do wzrostu przy wysokich stężeniach żółci oraz chlorku

sodu. Najczęściej stosowanym podłożem jest pożywka

Chapmana. Na agarze z krwią wywołuje hemolizę typu
alfa.

5.Ważne cechy biochemiczne.

Bakteria wytwarza katalazę, jest koagulazo-ujemna

(różnicowanie z gronkowcem złocistym), oporna na
nowiobiocynę oraz fermentuje mannitol (różnicowanie z
Staphylococcus epidermidis), jednak wyłącznie w warunkach
tlenowych. Gronkowiec złocisty fermentuje cukier niezależnie
od dostępności tlenu. Nie wytwarza toksyn
charakterystycznych dla Staphylococcus aureus.

6.Chorobotwórcz

ość:

Powoduje choroby układu moczowego.

7.Inne charakterystyczne informacje:

Bakteria występuje powszechnie na błonach

śluzowych jamy ustnej, nosa, gardła, w drogach moczowo-
płciowych, w jelicie grubym (czasami także w krętym) oraz
na skórze. Z tego też powodu, wyhodowanie tej bakterii -
zwłaszcza w małych ilościach - z posiewu krwi świadczy
bardziej o błędnym pobraniu materiału z powodu
niedostatecznego odkażenia miejsca nakłucia, niż o
faktycznej bakteriemii. Uznaje się jednak, że bakteria ta jest
czynnikiem etiologicznym zakażenia w przypadku sepsy i
nawet jednokrotnego dodatniego posiewu krwi, przy braku
innych patogenów.

Dziękuję za uwagę 