Polska w czasach saskich

-

podręcznik, str. 22-27

zeszyt ćwiczeń, str. 8-9

prowadzący: Michał Motała

1. Czasy saskie- okres unii personalnej Polski z Saksonią za

panowania Augusta II Mocnego ( 1697- 1733) i Augusta III

( 1733-1763) Różnice między

Saksonią i Rzeczypospolitą:

Rzeczypospolita

Saksonia

-

władza królewska ograniczona
przez magnaterię i liczne
przywileje szlacheckie

-

upadek aparatu państwowego-
kryzys parlamentaryzmu-
liberum veto

-

upadek gospodarczy-
zniszczenia wojenne XVII w.

-

upadek miast- polityka
antymieszczańska,

-

przewaga katolicyzmu,
kontrreformacja,

-

sprzeciw szlachty wobec
reform, spiski z obcymi
dworami

-

władca dziedziczny

-

rozwój nowoczesnego systemu
urzędniczego,

-

rozkwit gospodarki- jarmarki
lipskie, przemysł włókienniczy,
sukienniczy, porcelana

-

silne mieszczaństwo

-

religia protestancka

-

dążenia Sasów do przejęcia
korony cesarskiej, podboju
Inflant, które miały stać się
dziedziczną własnością Sasów

Rządy Augusta II Mocnego:

a. próby wzmocnienia pozycji króla

polskiego przy pomocy wojska

saskiego stacjonującego na ziemiach

polskich i z udziałem państw

sąsiednich,

b. nieudana próba zdobycia Mołdawii

kosztem Turcji- pokój w Karłowicach

1699- odzyskanie Ukrainy i Podola

c. udział wojnie północnej elektora

saskiego ( po stronie Rosji przeciw

Szwecji) ( RP faktycznie nie

uczestniczyła w wojnie- próba

zdobycia Inflant dla dynastii Wettinów,

Rządy Augusta II Mocnego:

• - klęski wojsk saskich ( Kliszów- 1702)-

wkroczenie wojsk szwedzkich na ziemie

polskie

• -„karczma zajezdna” walczących stron

konfliktu, w wyniku wojny i epidemii zarazy

liczba ludność RP zmalała o 25 % )

d. detronizacja Augusta II ( 1704) i elekcja

proszwedzkiego Stanisława Leszczyńskiego,

konfederacja sandomierska- zwolennicy

Augusta II w sojuszu z Rosją

- walki między stronnictwami „od Sasa

( konfederacja warszawska) do Lasa,

Rządy Augusta II Mocnego:

– rosyjskie zwycięstwo pod Połtawą ( 1709)-

powrót Augusta II na tron polski

e. konfederacja tarnogrodzka ( 1715

Stanisław Ledóchowski) przeciw Wettinowi

i jego próbom wprowadzenia absolutyzmu,

wzmocnienia władzy i skarbu

f. sejm niemy- 1717- zatwierdzenie

kompromisowego układu między

konfederatami a królem przy mediacji cara

Piotra I ( wojska carskie na terenie RP,

ingerencja Rosji w wewnętrzne sprawy RP:

Rządy Augusta II Mocnego:

• August II musiał wycofać z RP wojska saskie, nie mógł

decydować o polityce zagranicznej, wszczynać wojen

bez decyzji sejmu, ograniczenie władzy hetmanów,

powołania 24 ( 18 tys. Korona, 6 tys. Litwa)tys. armii,

stały podatek na wojsko i budżet, ograniczenie

kompetencji sejmików, urzędnicy sascy nie mogli

decydować o sprawach polskich, dokumenty dotyczące

Polski musiały być podpisywane na ich terenie,

g. reformy gospodarcze: osadnictwo, ożywienie handlu,

wprowadzenie Komisji Skarbowej- tzw. kamery, która

zajmowała się ściąganiem podatków i przeznaczaniem

funduszy na inwestycje

h. ustanowienie Orderu Orła Białego- najwyższe odznaczenie

Rzeczypospolitej ( Ignacy Krasicki, Stanisław Małachowski,

Jan Paweł II, Lech Wałęsa, Andrzej Wajda, Bronisław

Komorowski, Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, Ronald

Reagan, Jacek Kuroń 6 III 1998

Order Orła Białego

3. Wpływy sąsiadów na losy

Rzeczypospolitej:

• a. układ rosyjsko- pruski w Poczdamie w 1720 r. –

zachowania ustroju RP, niedopuszczenie do wyboru

na tron polski syna Augusta II

• b. traktat Löwenwolda, tzw. „trzech czarnych

orłów” z 1732 r. ( Rosji, Prus i Austrii) w sprawie

osadzenia na tronie polskim własnego kandydata

• c. konflikty religijne ( walki z protestancką Szwecją)

: ingerencja w sprawy polskie pod pozorem obrony

praw innowierców

• - tumulty innowierców- przemoc, użycie siły,

niszczenie mienia,

• - ograniczenie praw innowierców- zakaz

sprawowania urzędów, posiadania królewszczyzn,

zasiadania w sejmie,

4. Rządy Augusta III Sasa 1733-1763

„ Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj

pasa”

• a. wojna o sukcesję polską 1733-1736 pomiędzy

stronnikami Stanisława Leszczyńskiego

( konfederacja dzikowska)i Augusta III Sasa,

wyniesionego na tron dzięki rosyjskim bagnetom

• b. sejm pacyfikacyjny w 1736 r. – potwierdzenie

władzy Wettinów w RP, umocnienie wpływów

sąsiadów na sprawy polskie, ogłoszenie amnestii

dla konfederatów dzikowskich- Stanisław

Leszczyński ( „Głos wolny wolność

ubezpieczający”)zostaje księciem Lotaryngii.

• c. reformy gospodarcze: rozwój handlu,

osadnictwo olęderskie ( Holendrzy) w

Wielkopolsce, częściowe oczynszowanie chłopów,

rozwój manufaktur,

4. Rządy Augusta III Sasa 1733-1763

„ Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj

pasa”

• d. rozwój kulturalno-oświatowy:
- założenie w roku 1740- Collegium

Nobilium ( wzorcowa szkoła dla

młodzieży szlacheckiej z nauką języków

nowożytnych, jazdy konnej, szermierki)

- założenie w 1747 roku pierwszej

publicznej biblioteki- braci Józefa i

Andrzeja Załuskich

- rozwój opery i teatru- Operalnia,

magnackie teatry

4. Rządy Augusta III Sasa 1733-1763

„ Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj

pasa”

• e. upadek aparatu państwowego „Polska nierządem

stoi”

• faktycznie władzę w państwie sprawowali faworyci (

ulubieńcy) monarchy- A. J. Sułkowski, Henryk von

Brühl,

• zrywanie sejmów ( żaden sejm nie doszedł do

skutku)- liberum veto- przekupstwa obcych dworów,

• brak armii, nie zgadzano się na tzw. aukcję, czyli jej

powiększenie,

• walka stronnictw magnackich i koterii sejmowych:

Familii ( Czartoryscy i Poniatowscy) z rodziną

Potockich

5. Skutki unii polsko- saskiej:

• negatywy:

• - kryzys gospodarczy, zniszczenia wojną

północną,

• - walki wewnętrzne frakcji, stronnictw- „od

Sasa do Lasa”, Familia – Potoccy

• - anarchia, zrywanie sejmów- liberum veto-

„Polska nierządem stoi”

• b. pozytywy:

• - wymiana kulturalna i gospodarcza z Saksonią,

• - okres pokoju za czasów Augusta III- „Za króla

Sasa było chleba i miasa”, Za króla Sasa jedz,

pij i popuszczaj pasa”