Bezpieczeństwo
podczas pracy na
linach

2011

Praca na linach jest szczególnym
przypadkiem pracy na wysokości.
Wykonywana jest tam, gdzie nie
można postawić rusztowań lub
podestów. Pracownik wykonuje pracę
zawieszony na linach.

Dostęp linowy

Nie można tu zastosować
odpowiednich środków ochrony
zbiorowej, a pracodawca
zobowiązany jest do zapewnienia
odpowiednich środków ochrony
indywidualnej, adekwatnych do
rodzaju i poziomu zagrożeń.

Dobór indywidualnych środków ochrony
zależy od miejsca pracy, jej rodzaju i
występujących zagrożeń.
Głównym zagrożeniem w tego typu
pracach jest zagrożenie upadkiem z
wysokości – należy tu zastosować
system
powstrzymujący spadanie.

Sprzęt do pracy na linach

Praca na linach wymaga wyjątkowej
sprawności psychofizycznej i ciągłego
skupienia, co jest trudne do
osiągnięcia.
Nawet najlepszy pracownik może
bardzo łatwo popełnić błąd.

W celu zabezpieczenia pracownika w
przypadku wystąpienia takiej
sytuacji, stanowisko pracy musi być
odpowiednio przygotowane.

Aby prawidłowo dobrać sprzęt
przeznaczony do powstrzymywania
spadania z wysokości, należy:



ocenić stanowisko pod względem rodzaju
i zakresu przemieszczania się
pracownika,



określić, czy zachodzi konieczność
zastosowania sprzętu ustalającego
pozycję podczas pracy – praca w
podparciu,



określić długość odcinka, na którym
może wystąpić spadanie,



określić możliwości prowadzenia
akcji ratowniczej pracownika, którego
spadanie zostało powstrzymane.

Szelki bezpieczeństwa

Dobór urządzeń ochronnych rozpoczyna
się od asekuracyjnych szelek bezpieczeństwa
(uprzęży): muszą one zapewnić

powstrzymanie spadania, zabezpieczyć

pracownika przed wysunięciem się z szelek,

kiedy podczas odpadnięcia przyjmie pozycję

głową skierowaną w dół oraz zapewnić

swobodę ruchów umożliwiającą wykonanie

pracy bez zbędnego wysiłku.

Do pracy w podparciu należy pracownika

wyposażyć w szelki bezpieczeństwa,

posiadające pas do pracy w podparciu.
Szelki muszą być wykonane zgodnie z

normami oraz posiadać oznakowanie

potwierdzające zgodność wyrobu z

zasadniczymi wymaganiami,
znak zgodności CE.

Liny

Rozróżnia się dwa rodzaje lin:
stosowane – jako asekuracja przed
upadkiem liny statyczne oraz, gdy
zachodzi konieczność, liny
dynamiczne.

Liny statyczne w przypadku
odpadnięcia od elementów powodują
znacznie większe przeciążenia,
działające na organizm.

Przy stosowaniu lin dynamicznych siła
ta jest znacznie mniejsza, gdyż cała
lina poddaje się i działa podobnie jak
linka z tzw. amortyzatorem.

Liny muszą być wykonane zgodnie
z normami oraz posiadać oznakowanie
potwierdzające zgodność wyrobu
z zasadniczymi wymaganiami, znak
zgodności CE.

Urządzenia asekuracyjne

Do jakości i grubości lin dobiera się
urządzenia asekuracyjne, takie jak:



urządzenia samozaciskowe,



Amortyzatory bezpieczeństwa,



przyrządy zjazdowe



oraz urządzenia do pracy w podparciu.

Hełmy, rękawice

Dodatkowe środki ochrony
indywidualnej,
takie jak hełmy, rękawice powinny
być dobrane do zagrożeń
występujących
podczas pracy.

Szczególną uwagę należy zwrócić na
hełmy, ze względu na możliwość
„zgubienia” podczas upadku, hełm
powinien być wyposażony w
trójpunktowy
pasek podbródkowy.

Wszystkie środki ochrony przed
upadkiem i wszystkie akcesoria
muszą
być użytkowane, konserwowane,
poddawane badaniom okresowym i
naprawom zgodnie z instrukcją.

Zasady wykonywania pracy
na linach

Przy zakładaniu stanowiska należy

pamiętać zawsze o tym, że trzeba

stosować dwie liny – jedna jest liną

zjazdową, druga asekuracyjną

(rozporządzenie Ministra Infrastruktury

z 6 lutego 2003 w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

wykonywania robót budowlanych –

Dz.U. nr 47, poz.401).

Dobrą praktyką jest mocowanie
ich w miarę możliwości na dwóch
rożnych,
na stałe zamocowanych elementach
konstrukcji.

Zawsze należy stosować co najmniej
dwa przyrządy zabezpieczające

pracownika przed upadkiem: jeden to

przyrząd umożliwiający

kontrolowanie przesuwania się na

linach (przyrząd z tzw. hamulcem

umożliwiającym jego zwolnienie),

drugi przyrząd typowo zaciskowy.

Każdy z nich mocowany na innej
linie.
Niezbędne jest wyposażenie
pracownika
w przyrządy pozwalające na
podchodzenie na linie do góry.

Ponadto należy dopełnić wszelkich starań,
by lina była zamocowana w miarę
możliwości bez odchyleń. Niestety, z
uwagi na charakter prac nie zawsze jest
to możliwe. Ponadto przy wszelkiego
typu pracach w uprzęży i zabezpieczaniu
się linką należy pamiętać, by linka
mocująca pracownika do konstrukcji czy do
liny zjazdowej nie przekraczała długości, o
której mowa w ww. rozporządzeniu, tj. 1,5
m,

Natomiast linka łącząca uprząż z
przyrządem hamującym, zgodnie z
rozporządzeniem nie powinna
przekraczać 0,5 m.
Bezwzględnie należy sprawdzić liny
i sprzęt przed przystąpieniem do
pracy.

Zadania, jakie należy wykonać
przed rozpoczęciem pracy.



Sprawdzić terminy ważności szkoleń
oraz badań wysokościowych
pracowników.



Zgłosić i otrzymać pozwolenia na
wykonanie prac niebezpiecznych (osobie
wcześniej wyznaczonej przez
pracodawcę, zleceniodawcę itd.).



Sprawdzić sprzęt pod względem
dopuszczeń i atestów.



Dobrać i sprawdzić liny w zależności
od charakteru wykonywanej pracy
oraz używanego sprzętu.



Sprawdzić sprzęt bezpośrednio przed
założeniem tzw. stanowiska.
(wykluczenie
np. lin z ewentualnymi przetarciami)



Założyć stanowisko linowe
przygotowujące do pracy.



Sprawdzić prawidłowości wykonania
stanowiska linowego.



Zabezpieczyć liny przed wszelkimi
ostrymi krawędziami, na których
może się ona opierać w czasie pracy.



Wpiąć liny do przyrządów wraz ze
sprawdzeniem prawidłowości ich
wpięcia przed zawiśnięciem.

Rozpoczęcie pracy na linach.

Każdorazowo po pracy sprzęt należy
oczyścić i odpowiednio spakować.
Nie można dopuścić do pracy osoby
posługującej się sprzętem (liny,
uprząż),
na którym znajdują się widoczne
uszkodzenia i przetarcia.

Podczas szkolenia pracownik powinien
być poinformowany o sposobach
ich wykonania, np. zabezpieczeniu
krawędzi rozłożonymi kocami
gaśniczymi czy owinięciu liny na styku z
krawędziami, np. odcinkami wycofanych
z eksploatacji węży strażackich.

Metody pracy na wysokości

Przedstawiony podział prac na
wysokości powstał na podstawie
terminologii zawartej w normach
europejskich, brytyjskich, polskich,
branżowych oraz na podstawie
opracowań.

Fall arrest

oznacza: zatrzymanie upadku. Nazwa

ta jest powszechnie stosowana w

Wielkiej Brytanii, natomiast do

polskiego słownika niezbyt się nadaje.

Fali arrest to dostęp i prace

wykonywane w sytuacji stałego

zagrożenia upadkiem z wysokości, ale z

wyłączeniem czynnego stosowania

sprzętu.

Przykładowe sytuacje związane z tą
metodą to wchodzenie po drabinie
oraz praca na pomoście.
Polski odpowiednik tej metody to
powstrzymywanie.

Work restraint

Praca w ograniczeniu lub

Ograniczanie. Jest to całkowicie nowa

metoda, opracowana stosunkowo

niedawno przez Brytyjczyków. Polega

ona na takim zabezpieczeniu się

podczas pracy przy krawędzi

powierzchni płaskiej, aby nie było

możliwości wypadnięcia poza krawędź.

Work pozitioning

Pozycjonowanie. Do tej grupy
metod należy podparcie. Tym różni
się od Fali arrest, że zastosowano tu
dodatkowy sprzęt wykorzystywany w
sposób czynny tak, by pracownik
mógł w półwiszącej pozycji mieć obie
ręce wolne.

Rope Access

Dostęp linowy. W Polsce dotąd
niesłusznie zwany alpinizmem
przemysłowym. Metoda polegająca na
zastosowaniu liny do opuszczania się,
podnoszenia i wiszenia. Pracownik wisi
na linie przez cały czas wykonywania
pracy, a zatem nawet 8 godzin i więcej.

Dostęp prosty

Dotyczy prac na wysokości na tzw.
niskim poziomie, czyli do 2 m oraz
na podestach i podwyższeniach
zabezpieczonych odpowiednimi
barierami, kiedy sprzęt chroniący
przed upadkiem nie jest konieczny.

Dostęp budowlany

Dostęp budowlany - termin ten jest być

może najbardziej kontrowersyjny i

jednocześnie najbardziej adekwatny. Dostęp

budowlany wiąże się z wykorzystaniem

elementów takich jak: rusztowania, drabiny

przenośne, drabiny stałe, schody

drabiniaste, pochylnie, podesty, pomosty,

dachy płaskie i strome, kratownice, belki,

słupy - żerdzie, gzymsy, parapety, inne

powierzchnie płaskie.

Stanowisko pracy

Termin ten jest całkowicie różny od
określenia stanowiska pracy w
rozumieniu wykonywanego zawodu.
Stanowisko pracy na wysokości to
miejsce pracy tymczasowej, jego
lokalizacja.

Odpadnięcie

Jest to niekontrolowane spadanie

zakończone zatrzymaniem przez

asekurację.
Asekuracja powinna być tutaj tak

stosowana, aby maksymalna długość

odpadnięcia nie przekroczyła 4 m.

Minimalna długość odpadnięcia może

wynieść nawet tylko 3 cm.

Wspinaczka

Jest to przemieszczanie się w pionie
w górę i w dół, czyli wchodzenie i
schodzenie. Z natury rzeczy podczas
wspinaczki istnieje stałe zagrożenie
odpadnięciem.

W zależności od rodzaju stosowanego
wyposażenia wspinać się można:



z prowadnicami, czyli szynami lub
linami pionowymi, do których wpina
się urządzenia samozaciskowe,



z podwójną linką bezpieczeństwa,
czyli z przepinką,



z zastosowaniem linki opasującej, na
przykład podczas wspinaczki w
słupołazach,



z górną asekuracją, na przykład z
urządzeniem samohamownym,



z asekuracją dolną.

Trawersowanie

Jest to przemieszczanie się w
poziomie. Najczęściej po dachach
oraz płaskich powierzchniach.

Autoasekuracja

Polega na stosowaniu asekuracji w
sposób bierny.

Bierne stosowanie asekuracji polega

na tym, że sprzęt w żaden sposób nie
może być celowo obciążany, np. dla
odpoczynku.

Dlatego autoasekuracja dotyczy
głównie pracy na pomostach przy
barierkach, podczas wychylania się
lub przy krawędziach powierzchni
płaskich, także na spocznikach.

Praca w ograniczeniu

System pracy na dachach płaskich i
innych powierzchniach płaskich.
Najważniejszą zasadą tego systemu
jest uniemożliwienie wypadnięcia
poza krawędź. System ten powinien
być powszechnie stosowany podczas
odśnieżania dachów.

Pozycjonowanie

Jest to miejsce pracy (stanowisko) w
pozycji półwiszącej, tzn. nogi są
oparte na stopniach, a ręce wolne.
Pozycjonowanie dzieli się na
podparcie i podwieszenie.

Tradycyjne podparcie polegało na
zastosowaniu tzw. pasa monterskiego
i linki opasującej, co obecnie jest
niedopuszczalne. Konieczne jest
zastosowanie dodatkowej asekuracji.

Podwieszenie

Podwieszenie jest metodą powszechnie
stosowaną w telekomunikacji. Niestety,
bardzo często nieprawidłowo, bowiem
podwieszający się, np. w celu
przeprowadzenia rozmowy
telefonicznej, zapominają o asekuracji.

Dostęp linowy

Polega na zastosowaniu liny w celu
dojścia do stanowiska pracy oraz na
pozostawaniu cały czas w
zawieszeniu na linie podczas
wykonywania pracy. Kiedyś domena
alpinistów.

W dostępie linowym wyróżnia się

powszechnie stosowany zjazd, zwany

też opuszczaniem się oraz rzadziej

stosowane podchodzenie (podnoszenie)

po linie, wymagające z kolei

odpowiednich warunków fizycznych u

osób wykonujących takie prace.

Technika sztucznych ułatwień

Czyli hakówka - polega na
zastosowaniu kilkuszczeblowych
drabinek, najczęściej taśmowych oraz
przepinaniu się po punktach
kotwiczących lub innych zaczepach.
Powszechnie stosowana podczas prac
pod stropami, przy montażu siatek
bezpieczeństwa itp.

Wielokierunkowe przemieszczanie

Polega na zastosowaniu takich
technik jak: Tyrolka, Żyrafa, Wielki M.
Te linowe rozbudowane systemy
umożliwiają transport materiałów
oraz ludzi w dowolnym kierunku i
miejscu.