Samobójstwa i zachowania agresywne.

W około 1/5 przypadków nic nie zapowiada

samobójstwa, jest ono całkowitym zaskoczeniem dla

otoczenia.

Na podwyższone ryzyko samobójstwa wskazują:

wcześniejsza próba samobójcza

napomykanie lub otwarte mówienie o samobójstwie

np. „już niedługo przestaniecie się ze mną męczyć”

obniżenie nastroju i lęk w przebiegu chorób

afektywnych

ciężkie urazy psychiczne (straty)

niewytłumaczalna zmiana postępowania

niezrozumiała zmiana zachowania (izolacja)

Ocena ryzyka samobójstw.

Czynniki ogólne:

Płeć męska

Podeszły wiek

Osamotnienie

Rasa biała

Indywidualne czynniki ryzyka:

Poczucie beznadziejności, bezradności, wyczerpania,

nieznośnego cierpienia psychicznego

ciężkie zaburzenia nastroju – ryzyko 15%

alkoholizm – ryzyko 34%

schizofrenia, zwłaszcza przewlekła z objawami negatywnymi,

urojeniami prześladowczymi, omamami imperatywnymi –

ryzyko 10%

inne psychozy organiczne, zaburzenia osobowości:

pogarszający się ogólny stan zdrowia – ryzyko 5%

zatrucia, nadużywanie alkoholu, substancji psychoaktywnych

wcześniejsze próby samobójcze (poważne)

charakter aktualnej i wcześniejszej próby

samobójczej

zamachy samobójcze wśród krewnych

owdowienie, rozwód, separacja, osoba samotna,

bezrobotna

konflikty w rodzinie – brak wsparcia

zmiana pozycji społecznej

niedawno poniesione straty, odrzucenie

utrata rodziców w okresie dzieciństwa

Inne czynniki ryzyka:

urlop, wiosna, rocznica

zaburzenia biochemiczne w płynie mózgowo-

rdzeniowym (domniemane)

Postępowanie:

Nie traktować pacjenta jako osoby : „manipulującej

otoczenie”

Każdą wypowiedź powinno się traktować poważnie

Leczenie zaburzeń nastroju – farmakoterapia

Wytworzyć więź z pacjentem – życzliwość,

zrozumienie motywów, pozwolenie na wyrażanie

gniewu, poczucia beznadziejności, odrzucenia

Wzmacniać dojrzałe mechanizmy funkcjonowania,

angażować się w problemy pacjenta, zachęcać do

planowania przyszłości

Redukować poczucie zagubienia oraz planować

działania terapeutyczne poszerzające zakres

myślenia i przeżywania chorego.

Nie zgadzać się na utrzymywanie w tajemnicy

zamiarów samobójczych przed otoczeniem

Obserwować pacjenta zwłaszcza nad ranem, w

trakcie zmian dyżurów, w godzinach nocnych

kontrolować, co dzieje się na sali nawet co 15

min

Zabezpieczyć przedmioty typu nóż, żyletka,

klamki

Pacjenta umieścić na sali wzmożonego

nadzoru, lub najbliżej dyżurki pielęgniarskiej

Po leczeniu dać możliwość kontaktu w ramach

ambulatorium, klubu pacjenta

Włączyć do leczenia członków rodziny,

wprowadzać korzystne zmiany w otoczeniu

chorego

Czynniki ryzyka zachowań gwałtownych: płeć

męska,

młody wiek (15-25), zamieszkanie w mieście,

alkoholizm.

Indywidualne czynniki ryzyka agresji: gwałtowne

zachowania w przeszłości, nietrzeźwość, fizyczne

wykorzystywanie w dzieciństwie, niektóre urazy

mózgu.

Zaburzenia psychiczne przebiegające z agresją:

Zaburzenia psychoorganiczne

Nadużywanie alkoholu i innych substancji

psychoaktywnych

Schizofrenia zwłaszcza paranoidalna, katatonia

Ostre psychozy

Niektóre postacie upośledzenia umysłowego

Zespół hiperkinetyczny z upośledzeniem uwagi

Zasady postępowania z pacjentem

agresywnym

Ocenić, czy utrata kontroli nad zachowaniem

wystąpiła nagle, jeśli tak unieruchomić

pacjenta, podać leki, założyć kartę

stosowania przymusu bezpośredniego.

Zachować daleko posuniętą ostrożność

wobec nowego pacjenta

Nie lekceważyć najmniejszych oznak

zagrożenia (podniecenie, stawianie żądań).

W razie pobudzenia psycho – ruchowego

traktować pacjenta z szacunkiem, szczerz i

otwarcie z nim rozmawiać, unikać sporów,

nie krytykować, informować, tłumaczyć

zasady postępowania terapeutycznego.

Unikać kontaktu wzrokowego, nie podchodzić

od tyłu, zabezpieczyć przedmioty.

Przy konieczności użycia siły , zapewnić sobie

zdecydowaną przewagę ( 4 osoby)

W trakcie unieruchomienia prowadzić kontrolę

stanu pacjenta co 15 min.

Nauczyć pacjenta rozpoznawać wczesne

objawy wzrastającego napięcia

emocjonalnego, dysforii, omówić metody

uwalniania się od nich

Włączyć rodzinę, przyjaciół do programu

leczenia.

Podział leków psychotropowych (oparty na klinicznym działaniu):

1.Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki).

2.Leki przeciwdepresyjne (tymoleptyki).

3.Leki przeciwlękowe (anksjolityki).

4.Leki pobudzające.

5.Leki nasenne.

Objawy uboczne

(niepożądane)

to objawy somatyczne i psychopatologiczne, które występują podczas

stosowania leków i są szkodliwe dla chorego.

Podział objawów ubocznych:

Powikłania ogólne i neurologiczne.

I. Powikłania ogólne:

a)zapaść ortostatyczna - zapobiegawczo chorego, który bierze duże

dawki leków pozostawić w łóżku, mierzyć RR, nogi wyżej.

b)zapalenie żył, zakrzepy i zawały – podwyższona temperatura,

ocieplona, bolesna noga.

c)żółtaczka – niektóre leki uszkadzają wątrobę.

d)agranulocytoza – zanik białych krwinek.

e)zapalenie skóry – może być spowodowane alergią na lek, reakcją

leku i słońca.

f)nacieki zapalne po iniekcjach domięśniowych – nagrzewania ,

zmiana miejsc wkłucia.

g)napady padaczkowe.

h)suchość w ustach – pić więcej, żuć gumę, krople miętowe, cytryna.

i)zaparcia – dieta, leki.

j)zaburzenia ostrości wzroku.

II. Powikłania neurologiczne:

1.Pseudoparkinsonizm (objawy pozapiramidowe).

są najczęstszymi odwracalnymi objawami ubocznymi

wywołanymi przez neuroleptyki. Występują u 15 % leczonych

pacjentów. Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem; największe

odnotowuje się w pierwszych tygodniach po rozpoczęciu

leczenia.

Najczęstsze objawy:

a) sztywność mięśniowa - w obrębie całego ciała, a

szczególnie mięśni kończyn górnych.

b) drżenie - zarówno zamiarowe jak i spoczynkowe, głównie

kończyn górnych, żuchwy i języka (zespół króliczkowy).

c) bradykineza - powolność i ograniczenie ruchów, chód

drobnymi krokami, pocieranie podeszwami o podłogę,

pochylenie tułowia ku przodowi, przygarbiona sylwetka.

2.Ostre diskinezy neuroleptyczne.

Występują zwykle w pierwszych godzinach lub dniach

stosowania.

Są to niekontrolowane kurcze pewnych grup mięśniowych.

Najczęściej dotyczą mięśni gałek ocznych, twarzy i szyi (oczy

zwracają się do góry i na bok, opadnięta, zablokowana

żuchwa, przymusowe otwieranie ust, wysunięty język,

zaburzenia artykulacji, zaburzenia połykania, przekręcona

głowa), rzadziej może dotyczyć mięśni kończyn lub tułowia

(skręty tułowia, lordozy). Diskinezy niekiedy są bardzo

bolesne, budzą przestrach, bywa, że są przyczyną odmowy

przyjmowania leków.

3.Akatyzja (neuroleptyczny zespół pobudzeniowy).

Może pojawić się w każdym okresie leczenia

neuroleptykami.

Akatyzja charakteryzuje się znacznym niepokojem i

wewnętrzną potrzebą ruchu. Pacjent nie może ustać,

drepcze w miejscu, siedząc lub leżąc bez przerwy

zmienia pozycję. Prowadzi to do podniecenia

psychoruchowego. Jeżeli takie zachowanie zostanie

błędnie odczytane jako wyraz pobudzenia

psychoruchowego w przebiegu psychozy i w

konsekwencji chory otrzyma zwiększoną dawkę

neuroleptyku, wówczas dolegliwości nasilą się, poczuje

się gorzej i niepokój ulegnie dalszemu nasileniu.

4.Późne diskinezy.

Występuje po długim stosowaniu leczenia, (co najmniej

6 miesięcy).

Schorzenie objawia się nieprawidłowymi, mimowolnymi

i nieregularnymi ruchami mięśni głowy, kończyn i

tułowia. Najczęstsze są mimowolne ruchy okolicy ust:

układanie warg w ryjek, żucie, mlaskanie. Ruchy

palców, zaciskanie dłoni. W cięższych przypadkach

obserwuje się kręcz szyi.

5.Złośliwy zespół neuroleptyczny.

Jest poważną, potencjalnie śmiertelną komplikacją leczenia

neuroleptykami. Wystąpić może w każdym okresie leczenia,

występuje częściej u mężczyzn.

Z.z.n. manifestuje się objawami somatycznymi, motorycznymi

oraz psychopatologicznymi: sztywnością mięśni, dyskinezami,

akinezją, mutyzmem, zaburzeniami świadomości,

podnieceniem psychoruchowym, wysoką gorączką (do 41

stopni), zlewnymi potami, ślinotokiem, tachykardią oraz

zwyżką ciśnienia tętniczego.

We wczesnym okresie rozpoznanie bywa trudne, nasilające się

zaburzenia psychiczne (podniecenie lub osłupienie) bywają

traktowane jako zaostrzenie psychozy.

Rola pielęgniarki w powikłaniach farmakoterapii:

-obserwować

samopoczucie chorego

-obserwować reakcje pacjenta na lek i dawkę

-obserwować powłoki skórne, kończyny dolne, bolesność, przy

zginaniu grzbietowym stopy

-obserwować stolec i mocz (w kierunku żółtaczki)

-nie lekceważyć skarg chorego na ból gardła, jamy ustnej,

podniesioną temp. (może to być początkiem agranulocytozy)

-obserwować postawę, chód chorego, mimikę twarzy,

współruchy, niemożność siedzenia, stereotypy ruchowe,

skurcze mięśni, ruchy gałek ocznych (w kierunku powikłań

neurologicznych)

-w razie zaobserwowania objawów ubocznych uspokoić

pacjenta, poinformować o przejściowym charakterze

zaburzeń, kontrolować parametry życiowe RR, tętno,

temperaturę

-edukacja pacjenta (zależy od stanu zdrowia) –uprzedzić o

możliwych reakcjach i poinformować co chory ma

obserwować, jak ma postępować (np. nie opalać się, nie

wstawać szybko z łóżka)

Wskazania:

Wskazania:

Leczenie manii w ostrym zaburzeniu afektywnym

dwubiegunowym. Lit jest lekiem z wyboru

bezpośrednio po przebytej manii, utrwala remisję

Z lekami tymoleptycznymi w leczeniu depresji, co

zapobiega zmianie fazy na maniakalną

Długoterminowe leczenie profilaktyczne w

zaburzeniach dwubiegunowych

Zasady leczenia litem:

Przed leczeniem wykonać badania: morfologia z

rozmazem, mocznik, kwas moczowy, kreatynina, T3,

T4, stężenie sodu, EKG, przy planowanym leczeniu

długoterminowym dobowa zbiórka moczu, klirens

kreatyniny endogennej, wydalanie białek.

Dążyć do utrzymania stężenia litu w surowicy krwi

na poziomie 1,2 – 1,4 mEq/l.

Okres oczekiwania na przeciwmaniakalne działanie

litu wynosi 2 – 3 tygodni, wskazane jest więc

podawanie jednoczesne neuroleptyków.

W leczeniu podtrzymującym wystarcza stężenia litu

w surowicy krwi na poziomie 0,6 – 1,0 mEq/l

Kontrolować poziom litu najpierw co 1- 2 tygodni, po

ustaleniu stężenia litu co 2- 3 miesiące

Poinformować pacjenta , że zmiana diety,

intensywny wysiłek fizyczny mogą zmniejszać

poziom litu

Nauczyć pacjenta rozpoznawać działania

niepożądane

Objawy niepożądane:

Bóle głowy, drżenia głowy, osłabienie mięśni,

wielomocz, wzmożone pragnienie, wzrost krwinek

białych, wzrost OB., nudności, utrata łaknienia,

biegunki, wzdęcia, bóle brzucha, niekiedy

niewydolność tarczycy, wysypki skórne, przyrost

masy ciała, nadczynność przytarczyc, wole, wzrost

stężenia cukru we krwi.

Objawy zatrucia

Przymglenie świadomości, upośledzenie uwagi,

splątanie, majaczenie, zaburzenia koordynacji

ruchowej, wygórowanie odruchów, porażenia,

niewydolność nerek ze skąpomoczem, zaburzenia

rytmu serca.

Document Outline