1

2

FIZYKA

Nauka o przyrodzie w najszerszym

znaczeniu tego słowa. Do opisu

zjawisk fizycznych używa się

wielkości fizycznych, wyrażonych

za pomocą pojęć

matematycznych, takich jak

liczba, wektor, tensor.
Tworząc hipotezy i teorie fizyki,

budują relacje pomiędzy

wielkościami fizycznymi.
Fizyka jest ściśle związana z

innymi naukami przyrodniczymi,

szczególnie z chemią jako nauką o

cząsteczkach i związkach

chemicznych, które masowo

występują w naszym otoczeniu.

Fizyka zajmuje szczególne miejsce

w naukach przyrodniczych,

ponieważ wyjaśnia podstawowe

zależności obowiązujące w

przyrodzie.

3

Filozofia

Filozofia – określenie to pochodzi
(prawdopodobnie) od matematyka i
filozofa Pitagorasa żyjącego w VI wieku
p.n.e. Pierwotnie miało sens dosłowny i
oznaczało poszukiwanie, umiłowanie
mądrości. Obecnie terminu filozofia
używa się w różnych znaczeniach. W
uproszczeniu można powiedzieć, że
filozofia zajmuje się ogólnymi,
podstawowymi zagadkami świata:
naturą istnienia i rzeczywistości,
poznawalnością prawdy czy tym, jakie
działanie jest pożądane. Dzieli się ją na:
ontologię (teoria bytu), epistemologię
(teoria poznania), aksjologię (teoria
wartości), antropologię filozoficzną i
filozofię społeczną.

4

Indukcja

Indukcja - typ rozumowania redukcyjnego określany jako

wnioskowanie "od szczegółu do ogółu", tj. wnioskowanie z

prawdziwości racji przy czym bardziej złożone niż prosta

indukcja enumeracyjna niezupełna typy indukcji przy

pewnych interpretacjach stanowią rozumowania

dedukcyjne. W odróżnieniu od rozumowania dedukcyjnego

indukcja enumeracyjna niezupełna stanowi rozumowanie

zawodne, tj. takie, w którym prawdziwość przesłanek nie

gwarantuje pewności wniosku. Głównymi postaciami

indukcji są indukcja enumeracyjna niezupełna, indukcja

enumeracyjna zupełna, indukcja eliminacyjna i indukcja

statystyczna - indukcja matematyczna jest natomiast

uznawana za specyficzne rozumowanie dedukcyjne.

5

Determinizm

Determinizm (łac. determinare — oddzielić, ograniczyć, określić) —

koncepcja filozoficzna, według której wszystkie zdarzenia mają

zawsze swoją przyczynę, a zatem znając stan wszechświata w danym

momencie można teoretycznie przewidzieć wszystkie przyszłe

wydarzenia i nie ma tu miejsca na przypadkowość czy działanie

wolnej woli.
Dyskusja argumentów za i przeciw determinizmowi znajduje się w

haśle wolna wola.
W naukach społecznych bywa też rozumiany jako uproszczone

wyjaśnienie zjawisk opierające się na pojedynczej przyczynie.

6

Indeterminizm

Indeterminizm - koncepcja filozoficzna, która

zakłada, że we wszechświecie istnieje obszar wolności

umożliwiający podejmowanie świadomych aktów woli.
Argumenty na rzecz i przeciw indeterminizmowi

można znaleźć w haśle Wolna wola.
Indetermizm neguje determinizm. Występuje w

formach skrajnych, radykalnych (negacja istnienia

jakichkolwiek uwarunkowań) i umiarkowanych

(negacja tylko pewnego typu uwarunkowań lub

twierdzenie, że ta sama przyczyna niekoniecznie musi

zawsze powodować ten sam skutek). W etyce

indeterminizm to koncepcja zakładająca, że ludzkie

działania nie są uwarunkowane czynnikami

zewnętrznymi i są zawsze wolnym wyborem

indywidualnej woli.

7

Redukcjonalizm

Redukcjonizm - pogląd w filozofii nauki, stanowisko

metodologiczne przyjmujące, że możliwe i właściwe jest wyjaśnienie

i opis własności złożonego układu poprzez opis i wyjaśnienie

zachowania jego części. Zgodnie z redukcjonizmem badanie

złożonego układu powinno zostać rozpoczęte poprzez wyróżnienie

jego fragmentów, określenie mechanizmów i sposobu w jaki owe

fragmenty się zachowują i następnie opisanie zachowania złożonego

z nich układu jako konsekwencji własności wcześniej wydzielonych

fragmentów oraz sposobu ich złożenia - struktury tak utworzonego

systemu. Taki system - złożenie zbioru elementów (wraz z ich

atrybutami) z nałożoną na nie strukturą - posiada nowe atrybuty

(własności), nie będące atrybutami żadnego ze składowych

elementów, ale odnoszące się do systemu jako całości (np. wartość

logiczna zdania twierdzącego: prawda/fałsz jest atrybutem całego

poprawnego strukturalnie zdania, ale nie słów - jego elementów).

8

Metodologia nauki

Metodologia jest to nauka o

metodach badań naukowych, ich

skuteczności i wartości poznawczej.
Klasycznie wyróżnia się metodologie:
nauk ścisłych
nauk przyrodniczych
nauk społecznych
Współcześnie dominuje podejście

bazujące na wykorzystaniu metod

statystycznych bądź

matematycznych (szczególnie nauki

ścisłe) do opisu różnych zjawisk

będących pod obserwacją badacza.

W celu uzyskania danych do obliczeń

wykorzystuje się precyzyjnie opisaną

w metodologiach szczegółowych

nauk gamę działań.
Wiele nauk posiada własne

metodologie lub korzysta z dorobku

innych zapożyczając ich

metodologie, np. metody

statystyczne w formie

zmodyfikowanej i dostosowanej do

szczególnych zagadnień ekonomii

noszą miano ekonometrii.

9

Najważniejsi filozofowie

• Newton
• Galileusz
• Einstein
• Arystoteles
• Sokrates

10

Einstein

Albert Einstein - (ur. 14 marca
1879 w Ulm w II Rzeszy
Niemieckiej, zm. 18 kwietnia 1955
w Princeton w USA) – jeden z
największych fizyków-teoretyków
naszych czasów, twórca
szczególnej i ogólnej teorii
względności, współtwórca
korpuskularno-falowej teorii
światła. Laureat Nagrody Nobla za
wyjaśnienie efektu
fotoelektrycznego. Einstein wniósł
też swój wkład do rozwoju filozofii
nauki.

11

Ogólna teoria Względności

Ogólna teoria względności (OTW) jest popularną nazwą

dla teorii grawitacji opublikowanej przez Alberta

Einsteina w 1916 roku. Zgodnie z ogólną teorią

względności, siła grawitacji wynika z lokalnej geometrii

czasoprzestrzeni. Aparat matematyczny tej teorii został

opracowany w pracach takich matematyków jak János

Bolyai, a także Carl Gauss. Ogólnie geometria

nieeuklidesowa została rozwinięta przez ucznia Gaussa,

Georga Bernharda Riemanna, ale nieeuklidesowa

geometria czasoprzestrzeni stała się znana szerzej

dopiero po tym, jak w opracowaną przez Einsteina

szczególną teorię względności Hermann Minkowski

wprowadził Czasoprzestrzeń Minkowskiego.

12

Newton

Sir Isaac Newton (ur. 4 stycznia

1643, zm. 31 marca 1727, wg

kalendarza gregoriańskiego; lub

ur. 25 grudnia 1642, zm. 20

marca 1726 wg używanego wtedy

kalendarza juliańskiego) -

angielski fizyk, matematyk,

astronom, filozof, historyk, badacz

Biblii i alchemik.
Rozwinął prawo stygnięcia.

Sformułował twierdzenie o

dwumianie i zasady zachowania

pędu oraz momentu pędu.

Zajmował się też pomiarami

prędkości dźwięku w powietrzu i

ogłosił teorię pochodzenia gwiazd.

Był twórcą rachunku

wariacyjnego. Jako pierwszy opisał

matematycznie zjawisko pływów

morskich (1687).

13

Galileusz

Galileusz (wł. Galileo Galilei)

(ur. 15 lutego 1564, zm. 8 stycznia

1642) – włoski astronom, astrolog

fizyk i filozof, twórca podstaw

nowożytnej fizyki.
Urodził się w Pizie. Ojciec Vincenzo

Galilei, był matematykiem i

muzykiem, matką była Giulia

Ammannati. Galileo był

najstarszym dzieckiem.

Elementarne wykształcenie

pobierał w domu rodzinnym,

następnie - w wieku 15 lat -

rozpoczął nowicjat u

walombrozjanów w klasztorze

Santa Maria di Vallombrosa, jednak

szybko zrezygnował z życia

zakonnego i w 1581 roku rozpoczął

studia na Uniwersytecie w Pizie.

Galileusz potwierdził teorię

heliocentryczną Kopernika.

14

Mechanika Galileusza-

Newtona

I zasada dynamiki (zasada bezwładności)
Jeśli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające równoważą się, to ciało

pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym

prostoliniowym.

Każde ciało trwa w swym stanie spoczynku lub ruchu

prostoliniowego jednostajnego, jeżeli siły przyłożone nie zmuszą

ciała do zmiany tego stanu.

O takim ruchu mówimy czasem jako o ruchu swobodnym.
Wybierzmy ciało spełniające założenia pierwszej zasady dynamiki i

odnieśmy (ciało jest układem odniesienia) ruch innego ciała, na które też

nie działa żadna siła wówczas ciało to spoczywa lub porusza się po linii

prostej ruchem jednostajnym względem wybranego ciała (układu

odniesienia). Takie układy odniesienia nazywamy układami inercjalnymi.
Dlatego pierwsza zasada dynamiki jest traktowana jako postulat istnienia

inercjalnego układu odniesienia i jest formułowana:

– Istnieje układ odniesienia, w którym ciało nie podlegające

oddziaływaniom zewnętrznym spoczywa lub porusza się po prostej ze

stałą prędkością.

Jeżeli istnieje jeden inercjalny układ odniesienia, to istnieje ich

nieskończenie wiele. Układy inercjalne spoczywają lub poruszają się

względem siebie po linii prostej ze stałą prędkością.

15

Podstawowa struktura praw

mechaniki Galileusza-Newtona

16

Arystoteles

Arystoteles - jeden z trzech, obok

Platona i Sokratesa największych

filozofów greckich. Stworzył

opozycyjny do platonizmu i równie

spójny system filozoficzny, który

bardzo silnie działał na filozofię i

naukę europejską, a jego

chrześcijańska odmiana zwana

tomizmem była od XIII w. i jest po

dziś dzień oficjalną filozofią Kościoła

Katolickiego.
Arystoteles położył ogromne zasługi

w astronomii, fizyce, biologii i

logice, jednak część jego teorii

astronomicznych i fizycznych

okazała się błędna. Zbyt

rygorystyczna akceptacja tych teorii

przez przedstawicieli filozofii

scholastycznej stała się jedną z

przyczyn opóźnienia rozwoju tych

nauk w Europie, ale z drugiej strony

myśl Arystotelesa zainspirowała do

poszukiwania nowych hipotez w

kosmologii i fizyce przez

krytycznych arystotelików już w XIII

i XIV wieku.

17

Sokrates

Sokrates (- jeden z największych

filozofów greckich. Urodził się i

zmarł w Atenach.
Sokrates jest postacią

historyczną, ale nie pozostawił po

sobie żadnych pism. Jedyne, co o

nim wiemy, to relacje jego ucznia

Platona (w postaci spisanych

dialogów) oraz Ksenofonta, a

także przekazy Arystotelesa,

Arystofanesa i historyków

greckich. Uczniowie Sokratesa

różnili się w wielu sprawach, a w

ich pismach Sokrates występuje

często jako retoryczny autorytet,

wykładający poglądy autora.

Jednak mimo kwestii spornych

pewne poglądy uważa się za

rzeczywiście sokratejskie.

18