Biologiczne

Biologiczne

Podstawy

Podstawy

Zachowania

Zachowania

ETOLOGIA

ETOLOGIA

dr Jerzy Osiński

dr Jerzy Osiński

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

Zachowanie – skoordynowane,

Zachowanie – skoordynowane,

krótkotrwałe, bezpośrednio

krótkotrwałe, bezpośrednio

dostrzegalne przejawy funkcjonowania

dostrzegalne przejawy funkcjonowania

organizmu, najczęściej ruchowe

organizmu, najczęściej ruchowe

Podstawowe podejścia w badaniach

Podstawowe podejścia w badaniach

zachowania:

zachowania:

fizjologiczne

fizjologiczne

behawiorystyczne

behawiorystyczne

ewolucyjne

ewolucyjne

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

1.

1.

Początki współczesnych badań nad

Początki współczesnych badań nad

zachowaniem się zwierząt: Darwin i

zachowaniem się zwierząt: Darwin i

jego następcy

jego następcy

2.

2.

Psychologia eksperymentalna i etologia

Psychologia eksperymentalna i etologia

3.

3.

Podstawowe elementy teorii

Podstawowe elementy teorii

etologicznej

etologicznej

4.

4.

Model Lorenza i Tinbergena

Model Lorenza i Tinbergena

5.

5.

Struktura zachowań popędowych - faza

Struktura zachowań popędowych - faza

apentencyjna i konsumacyjna, łańcuch

apentencyjna i konsumacyjna, łańcuch

działań

działań

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

6.

6.

Konflikt popędów, zach.

Konflikt popędów, zach.

przemieszczone, przerzutowe

przemieszczone, przerzutowe

7.

7.

Teoria ewolucji

Teoria ewolucji

, od drabiny istnień do

, od drabiny istnień do

nowej syntezy

nowej syntezy

8.

8.

Ewolucja zachowania, adaptacyjna

Ewolucja zachowania, adaptacyjna

funkcja zachowania, zachowania

funkcja zachowania, zachowania

agonistyczne (np. terytorialne),

agonistyczne (np. terytorialne),

seksualne i prospołeczne, życie w

seksualne i prospołeczne, życie w

grupie

grupie

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

9.

9.

Zabawa, samotna, z obiektem,

Zabawa, samotna, z obiektem,

połączona z twórczością, społeczna

połączona z twórczością, społeczna

10.

10.

Eksploracja (Nissen, Butler, Berlyne,

Eksploracja (Nissen, Butler, Berlyne,

nowość, złożoność, intensywność)

nowość, złożoność, intensywność)

11.

11.

Dowody na myślenie zwierząt

Dowody na myślenie zwierząt

12.

12.

Zwierzę jako obiekt badań

Zwierzę jako obiekt badań

Literatura

Literatura

Większość informacji niezbędnych do

Większość informacji niezbędnych do

opanowania poniższego materiału

opanowania poniższego materiału

znajdziecie Państwo w podręczniku B.

znajdziecie Państwo w podręczniku B.

Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego

Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego

Biologiczne mechanizmy zachowania

Biologiczne mechanizmy zachowania

.

.

Warszawa: PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2,

Warszawa: PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2,

od 9.1 – do 9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.

od 9.1 – do 9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.

Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z

Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z

Psychologia Podręcznik Akademicki

Psychologia Podręcznik Akademicki

, pod

, pod

redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,

redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,

2000

2000

Jak zaliczyć zajęcia?

Jak zaliczyć zajęcia?

Chodzenie na wykład

Chodzenie na wykład

(nieobowiązkowe)

(nieobowiązkowe)

Znajomość literatury (obligatoryjne)

Znajomość literatury (obligatoryjne)

Zaliczenie testu

Zaliczenie testu

Historia badań nad

Historia badań nad

zachowaniem zwierząt

zachowaniem zwierząt

Dwie skrajne postaci stosunku do

Dwie skrajne postaci stosunku do

zachowania zwierz

zachowania zwierz

ą

ą

t:

t:



koncepcje witalistyczne (ontologiczna

koncepcje witalistyczne (ontologiczna

koncepcja psychiki Arystotelesa

koncepcja psychiki Arystotelesa

i

i

Platona

Platona

, anima sensitiva, anima

, anima sensitiva, anima

rationalis)

rationalis)



koncepcje mechanistyczne (Demokryt,

koncepcje mechanistyczne (Demokryt,

Kartezjusz)

Kartezjusz)

Początek badań

Początek badań

nowożytnych

nowożytnych

1872 – Karol Darwin –

1872 – Karol Darwin –

O wyrazie

O wyrazie

uczuć u człowieka i zwierząt

uczuć u człowieka i zwierząt

natura nie robi skoków – ci

natura nie robi skoków – ci

ą

ą

gło

gło

ść

ść

ś

ś

wiata zwierz

wiata zwierz

ą

ą

t i ludzi w zakresie

t i ludzi w zakresie

psychiki

psychiki

Narodziny psychologii

Narodziny psychologii

zwierz

zwierz

ą

ą

t

t

w interpretacji zachowania

w interpretacji zachowania

uwzgl

uwzgl

ę

ę

dnia prze

dnia prze

ż

ż

ycia zwierz

ycia zwierz

ą

ą

t

t

maj

maj

ą

ą

ce analogi

ce analogi

ę

ę

w prze

w prze

ż

ż

yciach ludzi

yciach ludzi

1895 – George Romans –

1895 – George Romans –

Inteligencja

Inteligencja

zwierząt

zwierząt

1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie

1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie

do psychologii porównawczej

do psychologii porównawczej

W Polsce - Jan Dembowski

W Polsce - Jan Dembowski

Kanon Morgana

Kanon Morgana

1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie do

1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie do

psychologii porówna

psychologii porówna

program Morgana – stany psychiczne to stany

program Morgana – stany psychiczne to stany

ś

ś

wiadomego do

wiadomego do

ś

ś

wiadczania, badacz powinien

wiadczania, badacz powinien

stara

stara

ć

ć

si

si

ę

ę

zrozumie

zrozumie

ć

ć

psychik

psychik

ę

ę

zwierz

zwierz

ą

ą

t przez

t przez

analogie do w

analogie do w

ł

ł

asnych stanów psychicznych z

asnych stanów psychicznych z

zachowaniem okre

zachowaniem okre

ś

ś

lonego rygoru

lonego rygoru

kanon – w żadnym wypadku nie możemy

kanon – w żadnym wypadku nie możemy

interpretować działania jako wyniku wyższej

interpretować działania jako wyniku wyższej

czynności psychicznej, jeśli może ono być

czynności psychicznej, jeśli może ono być

zinterpretowane jako wynik procesu

zinterpretowane jako wynik procesu

przebiegającego na niższym poziomie

przebiegającego na niższym poziomie

Dalszy rozwój

Dalszy rozwój

zoopsychologii

zoopsychologii

lata 30-te XX w. – W. Köhler –

lata 30-te XX w. – W. Köhler –

badania

badania

nad rozwi

nad rozwi

ą

ą

zywaniem problemów

zywaniem problemów

przez wgl

przez wgl

ą

ą

d u szympansów

d u szympansów

1984 – D. Griffin – My

1984 – D. Griffin – My

ś

ś

lenie zwierz

lenie zwierz

ą

ą

t

t

(krytyka nadu

(krytyka nadu

ż

ż

ywania kanonu

ywania kanonu

Morgana i perspektywy

Morgana i perspektywy

antropocentrycznej)

antropocentrycznej)

Behawioryzm

Behawioryzm

1913 – John Watson – manifest

1913 – John Watson – manifest

behawiorystyczny

behawiorystyczny

psychologia jako nauka o

psychologia jako nauka o

zachowaniu, a nie o

zachowaniu, a nie o

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ś

ś

ci

ci

,

,

organizm to

organizm to

czarna skrzynka

czarna skrzynka

eksperyment jako metoda bada

eksperyment jako metoda bada

ń

ń

badanie sztucznych form

badanie sztucznych form

zachowania, abstrahowanie od

zachowania, abstrahowanie od

gatunku i biolog.

gatunku i biolog.

s

s

ensu zachowania

ensu zachowania

Etologia

Etologia

od lat 30-tych XX w.

od lat 30-tych XX w.

naukowe badania charakterystycznych

naukowe badania charakterystycznych

wzorców zachowania zwierz

wzorców zachowania zwierz

ą

ą

t, badania

t, badania

zachowania zwierz

zachowania zwierz

ą

ą

t głównie w

t głównie w

ś

ś

rodowisku naturalnym

rodowisku naturalnym

zachowanie podlega doborowi

zachowanie podlega doborowi

naturalnemu, ma sens adaptacyjny

naturalnemu, ma sens adaptacyjny

obserwacja jako podstawowa metoda

obserwacja jako podstawowa metoda

bada

bada

ń

ń

Ekologia behawioralna

Ekologia behawioralna

Krebs & Davies –

Krebs & Davies –

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

ekologii behawioralnej

ekologii behawioralnej

zajmuje si

zajmuje si

ę

ę

znaczeniem zachowania

znaczeniem zachowania

dla prze

dla prze

ż

ż

ycia i odniesienia sukcesu

ycia i odniesienia sukcesu

reprodukcyjnego (konkurencja

reprodukcyjnego (konkurencja

wewn

wewn

ą

ą

trzgatunkowa, u

trzgatunkowa, u

ż

ż

ytkowanie

ytkowanie

zasobów, unikanie drapie

zasobów, unikanie drapie

ż

ż

ników)

ników)

Socjobiologia

Socjobiologia

1975 - E. Wilson –

1975 - E. Wilson –

Socjobiologia

Socjobiologia

zajmuje si

zajmuje si

ę

ę

biologiczn

biologiczn

ą

ą

funkcj

funkcj

ą

ą

zachowa

zachowa

ń

ń

spo

spo

ł

ł

ecznych

ecznych

koncepcja agresji mi

koncepcja agresji mi

ę

ę

dzygrupowej

dzygrupowej

Durhama i manifest sewilski

Durhama i manifest sewilski