Źródła informacji dla

Źródła informacji dla

dziennikarza

dziennikarza

Tajemnica dziennikarska

Tajemnica dziennikarska

Konstytucja RP z dnia

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia

1997 r.

art. 14.

Rzeczpospolita Polska zapewnia
wolność prasy i innych środków
społecznego przekazu.

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz. 24

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz. 24

art. 12
2) chronić dobra osobiste, a ponadto
interesy działających w dobrej wierze
informatorów i innych osób, które
okazują mu zaufanie

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz. 24

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz. 24

Art. 15
1. Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo

zachowania w tajemnicy swego nazwiska

2. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:
1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału

prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym

charakterze, jak również innych osób udzielających informacji

opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli

osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych,

2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby

naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.

3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, dotyczy również

innych osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach

prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz.

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz.

24

24



Art. 16.
1. Dziennikarz jest zwolniony od zachowania

tajemnicy zawodowej, o której mowa w art. 15

ust. 2, w razie gdy informacja, materiał

prasowy, list do redakcji lub inny materiał o

tym charakterze dotyczy przestępstwa

określonego w art. 240 Kodeksu karnego albo

autor lub osoba przekazująca taki materiał

wyłącznie do wiadomości dziennikarza wyrazi

zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub tego

materiału.

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz.

Prawo prasowe, Dz. U. 1984 nr 5 poz.

24

24

art. 16
2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1,

dotyczy również innych osób zatrudnionych w

redakcjach, wydawnictwach prasowych i

innych prasowych jednostkach

organizacyjnych.
3. Redaktor naczelny powinien być w

niezbędnych granicach poinformowany o

sprawach związanych z tajemnicą zawodową

dziennikarza; powierzoną mu informacją albo

inny materiał może ujawnić jedynie w

wypadkach określonych w ust. 1.

Tajemnica dziennikarska

Tajemnica dziennikarska

Prawo prasowe dopuszcza zwolnienie z

Prawo prasowe dopuszcza zwolnienie z

zachowania tajemnicy dziennikarskiej

zachowania tajemnicy dziennikarskiej

tylko w przypadku powzięcia informacji

tylko w przypadku powzięcia informacji

o przygotowaniach do najcięższych

o przygotowaniach do najcięższych

przestępstw, takich jak morderstwo,

przestępstw, takich jak morderstwo,

ludobójstwo, katastrofa zbiorowa, atak

ludobójstwo, katastrofa zbiorowa, atak

na ustrój państwa, prezydenta albo siły

na ustrój państwa, prezydenta albo siły

zbrojne.

zbrojne.

Tajemnica dziennikarska

Tajemnica dziennikarska

Sąd zwalnia dziennikarza z obowiązku zachowania

Sąd zwalnia dziennikarza z obowiązku zachowania

tajemnicy m.in. wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra

tajemnicy m.in. wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra

wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność ta nie może być

wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność ta nie może być

ustalona na podstawie innego dowodu.

ustalona na podstawie innego dowodu.

Według Kodeksu postępowania karnego, osoby

Według Kodeksu postępowania karnego, osoby

zobowiązane do zachowania tajemnicy (nie tylko

zobowiązane do zachowania tajemnicy (nie tylko

dziennikarze, ale i adwokaci lub lekarze), mogą odmówić

dziennikarze, ale i adwokaci lub lekarze), mogą odmówić

zeznań co do "okoliczności, na które rozciąga się ten

zeznań co do "okoliczności, na które rozciąga się ten

obowiązek", chyba że sąd zwolni je z tajemnicy.

obowiązek", chyba że sąd zwolni je z tajemnicy.

Przesłuchanie takie odbywa się za zamkniętymi drzwiami.

Przesłuchanie takie odbywa się za zamkniętymi drzwiami.

Prawo mówi, że zwolnienie dziennikarza od obowiązku

Prawo mówi, że zwolnienie dziennikarza od obowiązku

zachowania tajemnicy "nie może dotyczyć danych

zachowania tajemnicy "nie może dotyczyć danych

umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego,

umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego,

listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak

listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak

również identyfikację osób udzielających informacji", jeśli te

również identyfikację osób udzielających informacji", jeśli te

osoby zastrzegły sobie nieujawnianie swych danych.

osoby zastrzegły sobie nieujawnianie swych danych.

Tajemnica dziennikarska

Tajemnica dziennikarska

Tajemnica zawodowa dziennikarza "stanowi istotny

Tajemnica zawodowa dziennikarza "stanowi istotny

czynnik niezależności prasy i stwarza korzystne

czynnik niezależności prasy i stwarza korzystne

warunki dla uzyskania zaufania społecznego. Pozwala

warunki dla uzyskania zaufania społecznego. Pozwala

bowiem na własną ocenę różnych przejawów życia

bowiem na własną ocenę różnych przejawów życia

społecznego bez konieczności ujawniania różnych

społecznego bez konieczności ujawniania różnych

źródeł informacji lub nazwiska autora materiału

źródeł informacji lub nazwiska autora materiału

prasowego. Chroniąca dziennikarza tajemnica

prasowego. Chroniąca dziennikarza tajemnica

zawodowa - zdaniem Sądu Najwyższego - eliminuje

zawodowa - zdaniem Sądu Najwyższego - eliminuje

możliwy wpływ na treść publikacji ze strony czynników

możliwy wpływ na treść publikacji ze strony czynników

politycznych i administracyjnych, w tym także policji,

politycznych i administracyjnych, w tym także policji,

organizacji społecznych i zawodowych, różnych grup

organizacji społecznych i zawodowych, różnych grup

interesów, czy poszczególnych zainteresowanych

interesów, czy poszczególnych zainteresowanych

osób" - taki pogląd jeszcze na gruncie k.p.k. z 1969 r.

osób" - taki pogląd jeszcze na gruncie k.p.k. z 1969 r.

wyraził Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu

wyraził Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu

sędziów z 19 stycznia 1995 r., I KZP 15/94. W gruncie

sędziów z 19 stycznia 1995 r., I KZP 15/94. W gruncie

rzeczy SN uzasadnia tutaj, dlaczego przy pomocy

rzeczy SN uzasadnia tutaj, dlaczego przy pomocy

ustawowo chronionej tajemnicy dziennikarskiej należy

ustawowo chronionej tajemnicy dziennikarskiej należy

oddzielić dziennikarstwo od władzy państwowej.

oddzielić dziennikarstwo od władzy państwowej.

Afera Watergate i tajemnica

Afera Watergate i tajemnica

dziennikarska

dziennikarska

Źródło: wikipedia

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Dziennikarze Washington Post: Bob Woodward i Carl
Bernstein

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Afera Watergate (ang. Watergate

Afera Watergate (ang. Watergate

scandal lub prostu Watergate) to

scandal lub prostu Watergate) to

nazwa skandalu politycznego i kryzysu

nazwa skandalu politycznego i kryzysu

konstytucyjnego, który dotknął Stany

konstytucyjnego, który dotknął Stany

Zjednoczone w pierwszej połowie lat

Zjednoczone w pierwszej połowie lat

70. W jego wyniku prezydent Richard

70. W jego wyniku prezydent Richard

Nixon został zmuszony ustąpienia ze

Nixon został zmuszony ustąpienia ze

stanowiska Prezydenta USA.

stanowiska Prezydenta USA.

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Przyczyną afery były bezprawne działania

Przyczyną afery były bezprawne działania

administracji Richarda Nixona skierowane przeciwko

administracji Richarda Nixona skierowane przeciwko

jego przeciwnikom politycznym. Działania te

jego przeciwnikom politycznym. Działania te

rozpoczęły na początku lat 70., gdy Nixon, zagrożony

rozpoczęły na początku lat 70., gdy Nixon, zagrożony

utratą poparcia wyborców przez wojnę wietnamską,

utratą poparcia wyborców przez wojnę wietnamską,

chcąc zapewnić sobie wybór na drugą kadencję,

chcąc zapewnić sobie wybór na drugą kadencję,

podjął się realizacji bezprawnych działań. Założył

podjął się realizacji bezprawnych działań. Założył

specjalny „Komitet Reelekcji Prezydenta”. Oficjalnie

specjalny „Komitet Reelekcji Prezydenta”. Oficjalnie

organizację do wspierania jego kampanii wyborczej.

organizację do wspierania jego kampanii wyborczej.

Nieoficjalnie była to grupa ludzi lojalnych wobec

Nieoficjalnie była to grupa ludzi lojalnych wobec

prezydenta, których zadaniem było przeprowadzanie

prezydenta, których zadaniem było przeprowadzanie

nielegalnych działań mających zaszkodzić

nielegalnych działań mających zaszkodzić

przeciwnikom politycznym Nixona. Jedną z akcji tej

przeciwnikom politycznym Nixona. Jedną z akcji tej

grupy była próba skompromitowania Daniela

grupy była próba skompromitowania Daniela

Ellsberga który leczył się u psychiatry, w celu

Ellsberga który leczył się u psychiatry, w celu

znalezienia w nich kompromitujących informacji.

znalezienia w nich kompromitujących informacji.

Afera Watergate i tajemnica

Afera Watergate i tajemnica

dziennikarska

dziennikarska

Członkowie KRP próbowali w nieudolny sposób

Członkowie KRP próbowali w nieudolny sposób

zainstalować podsłuch w biurze sztabu

zainstalować podsłuch w biurze sztabu

wyborczego Partii Demokratycznej w

wyborczego Partii Demokratycznej w

kompleksie Watergate. W poł. czerwca 1972

kompleksie Watergate. W poł. czerwca 1972

roku złapano na gorącym uczynku 5 osób w

roku złapano na gorącym uczynku 5 osób w

tym człowieka działającego w KRP, bliskiego

tym człowieka działającego w KRP, bliskiego

współpracownika doradcy Nixona. Sprawa nie

współpracownika doradcy Nixona. Sprawa nie

była wyjaśniona przez wyborami

była wyjaśniona przez wyborami

prezydenckimi w 1972, gdyż nie było dowodów

prezydenckimi w 1972, gdyż nie było dowodów

(wiarygodnych źródeł informacji)

(wiarygodnych źródeł informacji)

, które

, które

pozwoliłyby na oskarżenie samego Prezydenta

pozwoliłyby na oskarżenie samego Prezydenta

USA.

USA.

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Dopiero dwóch młodych dziennikarzy

Dopiero dwóch młodych dziennikarzy

dziennika Washington Post, Carl Bernstein i

dziennika Washington Post, Carl Bernstein i

Bob Woodward otrzymali od swojego

Bob Woodward otrzymali od swojego

źródła

źródła

dziennikarskiego

dziennikarskiego

, którego nazwali Deep

, którego nazwali Deep

Throat (głębokie gardło) wiarygodnie

Throat (głębokie gardło) wiarygodnie

informacje, które pomogły doprowadzić do

informacje, które pomogły doprowadzić do

inicjatora bezprawnych działań, czyli

inicjatora bezprawnych działań, czyli

Prezydenta USA Richarda Nixona.

Prezydenta USA Richarda Nixona.

Przesłuchania przed senacką komisją tzw.

Przesłuchania przed senacką komisją tzw.

Senate Watergate Committee, miały

Senate Watergate Committee, miały

miejsce od 17 maja do 7 sierpnia 1973 r. i

miejsce od 17 maja do 7 sierpnia 1973 r. i

doprowadziły w późniejszym czasie do

doprowadziły w późniejszym czasie do

pierwszego w historii USA ustąpienia

pierwszego w historii USA ustąpienia

urzędującego Prezydenta.

urzędującego Prezydenta.

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Afera Watergate i tajemnica dziennikarska

Dopiero

Dopiero

31 maja 2005

31 maja 2005

dziennikarze

dziennikarze

ujawnili, że „głębokim gardłem” był

ujawnili, że „głębokim gardłem” był

Mark Felt, wicedyrektor FBI,

Mark Felt, wicedyrektor FBI,

bezpośrednio zaangażowany w

bezpośrednio zaangażowany w

dochodzenie w sprawie włamania w

dochodzenie w sprawie włamania w

kompleksie Watergate. Felt był

kompleksie Watergate. Felt był

zaszokowany próbami zatuszowania

zaszokowany próbami zatuszowania

włamania przez administrację

włamania przez administrację

prezydencką i zdecydował się

prezydencką i zdecydował się

współpracować z dziennikarzami.

współpracować z dziennikarzami.

Problemy związane z tajemnicą

Problemy związane z tajemnicą

dziennikarską

dziennikarską

W maju 2005 roku dwóch dziennikarzy

W maju 2005 roku dwóch dziennikarzy

śledczych Gazety Wyborczej Tomasz

śledczych Gazety Wyborczej Tomasz

Stelmasiak i Marcin Patora, autorzy tekstu

Stelmasiak i Marcin Patora, autorzy tekstu

„Łowcy skór” opisali w artykule „Gang w

„Łowcy skór” opisali w artykule „Gang w

komendzie głównej” grupę przestępczą,

komendzie głównej” grupę przestępczą,

rzekomo działającą w Komendzie Głównej

rzekomo działającą w Komendzie Głównej

Policji. Grupa była odpowiedzialna za

Policji. Grupa była odpowiedzialna za

napady na tiry i za handel kradzionym

napady na tiry i za handel kradzionym

sprzętem. „Informatorem” w tej sprawie był

sprzętem. „Informatorem” w tej sprawie był

Komendant Wojewódzki Policji Janusz

Komendant Wojewódzki Policji Janusz

Tkaczyk, który w świadomie został

Tkaczyk, który w świadomie został

okłamany przez szefa Centralnego biura

okłamany przez szefa Centralnego biura

Śledczego z Olsztyna Jan Markowskiego.

Śledczego z Olsztyna Jan Markowskiego.

Problemy związane z tajemnicą

Problemy związane z tajemnicą

dziennikarską

dziennikarską

Autorzy tekstu byli laureatami

Autorzy tekstu byli laureatami

nagród: Kurt Schork Award oraz

nagród: Kurt Schork Award oraz

nagrody m.in. Grand Press 2002 w

nagrody m.in. Grand Press 2002 w

kategorii dziennikarstwo śledcze za

kategorii dziennikarstwo śledcze za

cykl „Łowcy skór”.

cykl „Łowcy skór”.

„

„

Markowski dawał nam wiarygodne

Markowski dawał nam wiarygodne

informacje, wszystkie bez pudła,

informacje, wszystkie bez pudła,

prawdziwe. To uśpiło naszą czujność.

prawdziwe. To uśpiło naszą czujność.

I to był nasz podstawowy błąd - mówi

I to był nasz podstawowy błąd - mówi

Patora”

Patora”

(wywiad do Newsweeka)

(wywiad do Newsweeka)

Problemy związane z tajemnicą

Problemy związane z tajemnicą

dziennikarską

dziennikarską

Nagana z wpisem do akt to kara jaką

Nagana z wpisem do akt to kara jaką

ponieśli dziennikarze „Gazety

ponieśli dziennikarze „Gazety

Wyborczej” Tomasz Patora i Marcin

Wyborczej” Tomasz Patora i Marcin

Stelmasiak oraz zastępcy redaktora

Stelmasiak oraz zastępcy redaktora

naczelnego Piotr Stasiński i Piotr

naczelnego Piotr Stasiński i Piotr

Stacewicz za opublikowanie 23 maja br.

Stacewicz za opublikowanie 23 maja br.

Tekstu „Gang w Komendzie Głównej”,

Tekstu „Gang w Komendzie Głównej”,

który nie znalazł potwierdzenia w

który nie znalazł potwierdzenia w

faktach.

faktach.

(Press, czerwiec 2005)

(Press, czerwiec 2005)

Problemy związane z tajemnicą

Problemy związane z tajemnicą

dziennikarską

dziennikarską

W materiale opartym tylko na anonimowych

W materiale opartym tylko na anonimowych

źródłach nie było ani jednej wypowiedzi

źródłach nie było ani jednej wypowiedzi

przedstawicieli policji czy Ministerstwa

przedstawicieli policji czy Ministerstwa

Spraw Wewnętrznych

Spraw Wewnętrznych

(Newsweek, maj 2005)

(Newsweek, maj 2005)

Andrzej Krajewski, były szef Centrum

Andrzej Krajewski, były szef Centrum

Monitoringu Wolności Prasy zauważa, że

Monitoringu Wolności Prasy zauważa, że

"Wyborcza" najpierw twierdziła, że opierała

"Wyborcza" najpierw twierdziła, że opierała

się na dwóch źródłach informacji, a w

się na dwóch źródłach informacji, a w

rzeczywistości - jak to dziś wiadomo - miała

rzeczywistości - jak to dziś wiadomo - miała

jedno. - To był pierwszy błąd. Drugi - że

jedno. - To był pierwszy błąd. Drugi - że

następnego dnia podtrzymali zarzuty -

następnego dnia podtrzymali zarzuty -

ocenia.

ocenia.

(Newsweek, maj 2005)

(Newsweek, maj 2005)

Problemy związane z tajemnicą

Problemy związane z tajemnicą

dziennikarską

dziennikarską

Anna Marszałek (Rzeczpospolita): W tej

Anna Marszałek (Rzeczpospolita): W tej

sprawie zostały popełnione szkolne błędy

sprawie zostały popełnione szkolne błędy

dziennikarskie. Było tylko jedno źródło,

dziennikarskie. Było tylko jedno źródło,

pozostałe były wtórne.

pozostałe były wtórne.

(Press, czerwiec 2005)

(Press, czerwiec 2005)

„

„

Prawdziwych informatorów chronimy i

Prawdziwych informatorów chronimy i

zawsze będziemy chronić - taka jest żelazna

zawsze będziemy chronić - taka jest żelazna

reguła uczciwej prasy. Jednak oszustów

reguła uczciwej prasy. Jednak oszustów

będziemy demaskować. Tego również

będziemy demaskować. Tego również

wymaga uczciwość. Czy trzeba o tym

wymaga uczciwość. Czy trzeba o tym

przekonywać?”

przekonywać?”

(Piotr Stasiński, Gazeta Wyborcza)

(Piotr Stasiński, Gazeta Wyborcza)