PUSTYNIA

 (klimat suchy, skrajnie suchy zwrotnikowy, podzwrotnikowy, 

także umiarkowany) 

Pustynie są suchymi środowiskami, gdzie roczne sumy opadów są mniejsze 
niż 250 mm a czasem brak jest opadów przez wiele lat. Aby jakiś obszar stał 
się pustynią, łączne parowanie wody z roślin, skał i gleby musi być większe 
niż wielkość opadów deszczu oraz dopływu wody w postaci mgieł 
nadciągających od morza. Pustynie występują tam, gdzie dociera gorące, 
tropikalne powietrze z rejonów równikowych, a więc w rejonach zwrotników 
Raka i Koziorożca. Powietrze jest tam nieustannie suche i gorące, co sprzyja 
powstawaniu pustyń. 
Wiele pustyń charakteryzują duże wahania temperatury powietrza w ciągu 
doby, sięgające nawet 50 stopni C (Celsjusza). W dzień może być bardzo 
gorąco, a w nocy temperatura spada poniżej zera. Największe i najszybsze 
zmiany temperatury mają miejsca o wschodzie i zachodzie słońca. Rośliny i 
zwierzęta pustynne muszą być bardzo wytrzymałe, aby móc przetrwać w 
takich warunkach. 

Sahara jest największą pustynią 
świata

Pustynie według położenia geograficznego:

Azja: Gobi, Takla Makan, Kyzył-Kum, Kara-Kum, Thar, Lota, Wielka 
Pustynia Słona (Iran), Syryjska, Wielki Nefud, Ar-Rab al-Chali, Ałaszan, 
Negew 

Afryka: Sahara, Wielki Erg Zachodni, Wielki Erg Wschodni, Libijska, 
Zachodnia, Arabska, Nubijska, Kalahari, Namib, El-Dżafur 

Ameryka Północna: Wielka Pustynia Słona (USA), Mojave 

Ameryka Południowa: Atakama 

Australia: Wielka Pustynia Piaszczysta, Tanami, Simpsona, Gibsona, 
Wielka Pustynia Wiktorii, Mała Pustynia Piaszczysta

 

 

Poniższa mapa pokazuje średnie roczne opady na świecie (w milimetrach i 
calach). Jasnozielonym kolorem oznaczono obszary "pustyń". 

Liczba gatunków zwierząt pustynnych jest niewielka, co jest rezultatem 
trudnych warunków życia i niewielkiej liczby nisz ekologicznych. Czynniki 
ograniczające to z jednej strony warunki klimatyczne: 

-brak wody 

-niska wilgotność powietrza

-silne nasłonecznienie

-bardzo wysoka temperatura i jej duże wahania 

-skąpa szata roślinna (mała ilość pokarmu i kryjówek)

W wypadku całkowitego braku roślinności, nie występują też zwierzęta.

 

 

Szata roślinna występująca na obszarach pustyń i półpustyń strefy 
klimatów zwrotnikowych jest bardzo uboga. Rośliny przystosowane są do 
niedostatku wody. W takich rejonach rozwija się roślinność sucholubna, 
czyli kserofity. Są to rośliny przystosowane do życia w suchych miejscach. 
Wykształcają one małe liście, kolce, ciernie, a ich pędy są bardzo sztywne. 

Przykłady kserofitów: 

suchorośla

W inny sposób do braku wody przystosowują się sukulenty, czyli rośliny 
gromadzące wodę w liściach, bądź łodygach. Są to np. agawy lub 
kaktusy. Na pustyniach rośnie także roślinność efemeryczna. Po 
wystąpieniu krótkiego, lecz obfitego deszczu rośliny te kwitną i tworzą 
nasiona, a po wyczerpaniu zapasu wody całkowicie obumierają, 
pozostawiając ogromną ilość nasion na powierzchni. Nasiona te mogą 
przetrwać długie okresy suszy. 

Przykłady sukulentów:

kaktusy, agawy

W miejscach na pustyniach, gdzie poziom wód gruntowych zalega płytko 
mogą tworzyć się oazy, czyli obszary, które porasta bujna roślinność. 
Oazy są często zagospodarowane przez człowieka. 

Zwierzęta pustyni są przeważnie nieduże, o jasnej barwie ciała; w dzień 
ukrywają się w norach, jamach i zagłębieniach skalnych lub zakopują się w 
piasku, gdzie panuje dużo niższa temperatura i większa wilgotność niż na 
powierzchni; nocą na pustyni panują niskie temperatury i może pojawiać się 
rosa, a zjadanie pokrytych nią roślin dostarcza roślinożercom wody. Rosę 
wykorzystują także nieliczne na pustyniach ślimaki. Tak różne zwierzęta, jak 
niektóre chrząszcze z rodziny czarnuchowatych (Tenebrionidae) na 
pustyni Namib oraz co najmniej dwa gatunki jaszczurek – australijski 
moloch kolczasty(Moloch horridus) i azjatycka krągłogłówka uszasta 
(Phrynocephalus mystaceus) – potrafią pobierać wodę spływającą z ich 
własnych ciał . 

australijski moloch 
kolczasty

chrząszcz z rodziny 
czarnuchowatych

U tak różnych organizmów jak wielbłądy, antylopa oryks arabski, 
skoczki pustynne, niektóre jaszczurki, a nawet niektóre chrząszcze, 
stopy są tak przystosowane, aby zapobiec zapadaniu się w sypkim piasku. 
Niektóre grupy zwierząt są jakby z góry przystosowane do życia w 
warunkach stałego niedoboru wody i wysokiej temperatury. Chitynowa 
okrywa ciała owadów oraz rogowe łuski gadów skutecznie chronią te 
zwierzęta przed utratą wody; także u obu tych grup wydzielanie 
produktów przemiany materii następuje w postaci stałej (kwas moczowy). 
Stosunkowo liczne są więc stawonogi, np. owady bezskrzydłe, 
szarańczaki, karaczany, pluskwiaki, mrówki, chrząszcze, a także 
pajęczaki (pająki, skorpiony, solfugi). Termity, choć niewidoczne na 
powierzchni, stanowią ważną grupę owadów na gorących pustyniach.

skorpion

antylopa oryks arabski

solfuga

Wykonała:
Katarzyna Pawłowska
Kl. II LOB