1

Wykład 10

Struktury mieszkaniowe a kwestie 

ochrony środowiska i kreowania 

warunków dla rozwoju 

społeczności lokalnej

Piotr Lorens

Katedra urbanistyki i Planowania 

Regionalnego

Wydział Architektury PG

1. Podstawowe problemy 

środowiskowe

– Zanieczyszczenie środowiska
– Zmiany klimatyczne
– Utrata bioróżnorodności
– Konieczność redukcji ilości 

odpadów

– Dążenie do zmniejszenia zużycia 

wody

2

2. Podstawowe zasady 

środowiskowe

• Przezorność środowiskowa
• Równoważenie rozwoju przestrzennego
• Pro-środowiskowy styl życia

• Kształtowanie zespołów 

mieszkaniowych zgodnie z wymogami 
ochrony środowiska i z uwzględnieniem 
potrzeb świadomej społeczności 
lokalnej

3

3. Pro-środowiskowy styl 

życia

• Spacerowanie, dojazdy na rowerze i 

transportem zbiorowym zamiast 
samochodem

• Akceptowanie życia w zespołach o większej 

intensywności, realizowanych z minimalnym 
wykorzystaniem terenów dotąd 
niezurbanizowanych

• Umożliwianie dzieciom swobodnych 

interakcji z rówieśnikami

• Preferowanie naturalnych i wytwarzanych 

lokalnie produktów żywnościowych

4

• Dążenie do recyclingu i zagospodarowania – w 

tym poprzez kompostowanie – odpadów 
wytwarzanych w gospodarstwach domowych

• Oszczędzanie i odzyskiwanie wody
• Generowanie energii z własnych źródeł i/lub 

używanie paliw odnawialnych

• Dążenie do minimalizacji potrzeb 

energetycznych, w tym poprzez właściwą 
konstrukcję i ocieplenie budynków

• Dążenie do zwiększania udziału zieleni w 

otoczeniu, w tym – o dużym stopniu 
bioróżnorodności

5

4. Kształtowanie zespołów 

mieszkaniowych zgodnie z 

wymogami ochrony 

środowiska 

•

Preferowanie w kształtowaniu układu 
komunikacyjnego form transportu 
zbiorowego oraz komunikacji rowerowej

•

Odzyskiwanie na cele mieszkaniowe 
istniejących obiektów oraz terenów 
zdegradowanych

•

Kreowanie pro-ekologicznych systemów 
kanalizacyjnych – w tym w szczególności 
kanalizacji burzowej

6

7

• Wykorzystywanie „zielonych” technologii 

w budowaniu poszczególnych obiektów: 
zielonych dachów, paneli słonecznych, 
pomp ciepła i in.;

• Minimalizowanie powierzchni w sposób 

trwały wyłączonych z absorpcji wody 
deszczowej

• Kreowanie form urbanistycznych 

sprzyjających oszczędności energii

• Poszanowanie cech fizjograficznych, 

klimatycznych i orientacji terenu 
względem stron świata 

8

5. Przestrzenie zielone jako 

kluczowy element struktur 

mieszkaniowych 

• Analiza i zrozumienie hierarchii powiązań 

ekologicznych i terenów zielonych

• Kreowanie systemu przestrzeni zielonych 

jako jednego z podstawowych elementów 
strukturalizujących układ zespołu 
mieszkaniowego

• Wykorzystywanie różnorodnych rodzajów 

przestrzeni zielonych, w tym wykreowanych 
ręką człowieka

• Uważne kreowanie nowych przestrzeni 

zielonych

9

• Staranna ochrona istniejących form 

zieleni, w szczególności wiążących się z 
ciekami wodnymi oraz zielenią wysoką

• Promowanie i wprowadzanie 

bioróżnorodności w układach zieleni

• Wykorzystywanie drzew jako ważnych 

elementów zielonych o charakterze 
punktowym w strukturze 
urbanistycznej 

• Projektowanie wysokich intensywności 

netto

10

11

6. Kształtowanie formy 

urbanistycznej zespołu jako 

kluczowa decyzja projektowa

• Te same wartości intensywności zabudowy 

mogą być osiągane w różny sposób

• Dążenie do kreowania przestrzeni zielonych 

vs. wytwarzanie miejskiego krajobrazu ulicy

– Obiekty wysokie – dużo otwartej przestrzeni, brak 

przestrzeni półpublicznych i duży stopień 
rozluźnienia zabudowy

– Obiekty niskie wymagają dużej ilości dróg 

lokalnych

– Obiekty średniej wielkości często zapewniają 

odpowiedni balans pomiędzy koniecznością 
kreowania zwartych pierzei i terenów otwartych

12

13

7. Forma urbanistyczna a 

kreowanie warunków dla 

rozwoju społecznego 

• Przestrzenie społeczne a przestrzenie 

komunikacji

• Przestrzenie publiczne, półpubliczne i 

prywatne jako kluczowe elementy 
przestrzeni społecznych

• Strefowanie przestrzeni społecznych jako 

element sztuki projektowania zespołów 
mieszkaniowych

• Kreowanie przestrzeni dla różnych 

odbiorców i różnych grup wiekowych

14

8. Podsumowanie

• Kreowanie atrakcyjnych i komfortowych 

przestrzeni mieszkaniowych jest obecnie 
jednym z najważniejszych wyzwań 
urbanistycznych

• Ważnym elementem poszukiwań 

projektowych są często kwestie 
środowiskowe i społeczne

• Struktury środowiskowe nie sprowadzają się 

do „punktów”, lecz do „systemu”

• Równie istotnym jest kreowanie przestrzeni 

dla aktywności społecznej

15

9. Na zakończenie całości

• Przedstawione zasady projektowania są 

jedynie ogólnymi wytycznymi

• W każdym przypadku uwzględniamy zarówno 

charakter zadania projektowego jak i 
specyfikę miejsca

• Dotyczy to zarówno formy jak i charakteru 

zespołu, w tym – rodzaju społeczności go 
zamieszkującej

• Niezależnie od uwarunkowań winniśmy 

unikać stosowania rozwiązań ryzykownych 
technicznie lub naruszających kanon miejsca

16