K U R S
Podstawy projektowania systemów
mikroprocesorowych, część 2
W drugiej czÍÅ›ci artykuÅ‚u przedstawiamy zagadnienia zwiÄ…zane
z zerowaniem oraz taktowaniem mikrokontrolerÛw. Zagadnienia
te, dośĘ czÍsto lekcewaÅ‚one, majÄ… ogromny wpÅ‚yw na jakośĘ
dziaÅ‚ania wszelkich urzÄ…dzeÒ cyfrowych.
20...300 k&! zwierajÄ…cy wypro- piÍcia zasilania i w razie potrzeby gene-
wadzenie RST do masy. rują sygnał zerujący o odpowiednich pa-
Duły rozrzut wartości tego rametrach (np. DS1812, MAX810 i inne).
rezystora nie pozwala na Schemat aplikacyjny układu DS1812 po-
odpowiednie dobranie czasu kazano na rys. 5.
zerowania - kondensator zalecany W układach pracujących z podtrzyma-
przez producenta w takim układzie niem bateryjnym lub spełniających odpo-
pracy powinien mieĘ wartośĘ 2,2 µF. wiedzialne funkcje czÍsto stosuje siÍ
CzÍsto wykorzystywanÄ… parÄ… elementÛw ukÅ‚ady nadzorujÄ…ce watchdog. SÄ… to za-
stanowiącą układ zerowania jest konden- zwyczaj odpowiednio zbudowane liczni-
sator 10 µF i rezystor 10 k&! - wartoÅ›ci ki, ktÛre muszÄ… byĘ cyklicznie zerowane
3, 2, 1, start! te zapewniajÄ… czasy zerowania w grani- przez odpowiednie rozkazy programowe -
Zerowanie mikrokontrolera cach 50...70 ms (z uwzglÍdnieniem zaniechanie zerowania przez dÅ‚uÅ‚szy
W kaÅ‚dym systemie wykorzystujÄ…cym wpÅ‚ywu wewnÍtrznego rezystora), co okres (np. w wyniku zawieszenia siÍ pro-
mikrokontroler musi istnieĘ układ za- z odpowiednim zapasem spełnia warunek cesora) powoduje wygenerowanie sygnału
pewniajÄ…cy generacjÍ sygnaÅ‚u zerujÄ…cego. prawidÅ‚owego sygnaÅ‚u RESET. zerujÄ…cego (RESET). ChoĘ ukÅ‚ady takie
W wyniku zerowania (RESET) wszystkie Czasami zachodzi potrzeba rÍcznego wbudowane sÄ… w bardziej rozbudowane
linie portÛw mikrokontrolera przyjmujÄ… zerowania mikrokontrolera. Do tego celu ukÅ‚ady rodziny '51, to jednak
stan 1, licznik rozkazÛw przyjmuje war- wykorzystuje siÍ ukÅ‚ad zwierajÄ…cy kon- ìatmelowskieî wersje mikrokontrolerÛw
tośĘ 0000h, rejestry SFR przyjmujÄ… od- densator obwodu zerowania w celu po- '51 ich nie posiadajÄ…. Na szczÍÅ›cie moÅ‚-
powiednie dla siebie wartości początko- nownego wprowadzenia stanu wysokiego na zbudowaĘ taki system, wykorzystując
we. Minimalna długośĘ trwania sygnału na wyprowadzenie RST. Mołe to byĘ popularne układy cyfrowe. Podobnie jak
RESET wynosi 2 cykle maszynowe (24 wykonane zarÛwno przy pomocy przy- w przypadku zerowania, takÅ‚e tutaj moÅ‚-
takty zegara), zakÅ‚adajÄ…c, Å‚e ukÅ‚ad jest cisku, styku przekaünika, jak i przy po- na zastosowaĘ jakiÅ› specjalizowany ukÅ‚ad
zasilany i pracuje generator sygnału ze- mocy elementu elektronicznego - tran- scalony, najtaniej jednak jest ułyĘ pod-
garowego. JeÅ›li zerowanie nastÍpuje przy zystora. Nie zaleca siÍ zerowania przez zespoÅ‚Ûw powszechnie dostÍpnych i ta-
wÅ‚Ä…czeniu napiÍcia zasilania (lub jako doÅ‚Ä…czenie do wyprowadzenia RST ra- nich. Na rys. 6 przedstawiony zostaÅ‚
wyjście ze stanu Power Down), to trze- zem z obwodem RC wyjścia bramki układ zerujący wzbogacony o licznik re-
ba uwzglÍdniĘ czas potrzebny na osiÄ…g- ukÅ‚adu cyfrowego CMOS czy TTL, a to alizujÄ…cy funkcjÍ watchdog. Wykorzysta-
niecie przez napiÍcie zasilania wartoÅ›ci ze wzglÍdu na znaczny prÄ…d rozÅ‚adowa- no tutaj popularny i niedrogi ukÅ‚ad cza-
nominalnej oraz czas wzbudzenia siÍ ge- nia kondensatora - doÅ‚Ä…czona bramka nie sowy CMOS 4541, tranzystor PNP i kilka
neratora sygnaÅ‚u zegarowego - bezpiecz- ulegnie uszkodzeniu, jednak krÛtki im- elementÛw R i C. Elementy R3, R4 i C2
ny czas trwania impulsu RESET wynosi puls cyfrowy moÅ‚e nie daĘ rady rozÅ‚a- stanowiÄ… obwÛd wyznaczajÄ…cy czÍstotli-
minimum 10 ms. Omawiane mikrokont- dowaĘ kondensatora z powodu ograniczo- wośĘ pracy wewnÍtrznego generatora.
rolery firmy Atmel wymagają podania na nej wydajności prądowej bramki. Jełeli Wytwarzane przez niego impulsy są zli-
wejÅ›cie RST stanu 1 w celu wykonania chcemy zastosowaĘ taki obwÛd, musimy czane w liczniku, a przepeÅ‚nienie licznika
operacji zerowania. zapewniĘ zerowanie przy włączeniu za- powoduje ustawienie wyjścia Q w stan
WejÅ›cie zerowania mikrokontrolerÛw silania zrealizowane po stronie wejśĘ niski, co spowoduje wyzerowanie proce-
'51 jest wejÅ›ciem Schmitta, pozwala to dodatkowego ukÅ‚adu cyfrowego (rys. 4). sora. StopieÒ licznika okreÅ›lony jest
na zastosowanie najprostszych ukÅ‚adÛw WÛwczas wystarczy zewnÍtrzny impuls przez poÅ‚Ä…czenie wyprowadzeÒ A i B. Dla
zerowania w postaci obwodu RC (rys. zerujący o wydajności zwykłej bramki układu przedstawionego na rysunku nie-
2 i 3, EP3/2003). MoÅ‚liwe jest wykorzys- cyfrowej - lecz musi on trwaĘ minimum zerowany licznik przepeÅ‚ni siÍ po czasie
tanie samego kondensatora, poniewał 2 cykle maszynowe. W przedstawionym około 0,5 sekundy. Wejście zerowania
mikrokontrolery Atmel posiadajÄ… wbudo- ukÅ‚adzie stanem aktywnym zewnÍtrznego licznika watchdog sterowane jest z wy-
wany rezystor o wartości z przedziału impulsu RESET jest stan niski. W celu
zapewnienia zerowania po włączeniu za-
silania zastosowano podobny do standar-
dowego obwÛd RC, lecz zamieniajÄ…c
miejscami elementy i uwzglÍdniajÄ…c
w ten sposÛb negacjÍ wprowadzanÄ…
przez bramkÍ NAND. Z powodu maÅ‚ej
szybkoÅ›ci narastania napiÍcia na konden-
satorze konieczne jest zastosowanie
bramki z wejściem Schmitta.
Warto wspomnieĘ, łe istnieje wiele
ukÅ‚adÛw zerowania zbudowanych w po-
Rys. 4
staci scalonej. Układy te monitorują na- Rys. 5
Elektronika Praktyczna 4/2003
85
K U R S
W przypadku urzÄ…dzenia zawierajÄ…ce-
go ukÅ‚ady wspÛÅ‚pracujÄ…ce wymagajÄ…ce
zerowania wraz z mikrokontrolerem, syg-
nał zerujący mołna uzyskaĘ z sygnału
zerującego mikrokontroler. Najprościej
jest to zrealizowaĘ w przypadku układu
zerowania przedstawionego na rys. 4 -
wystarcza wÛwczas bezpoÅ›rednie poÅ‚Ä…-
czenie koÒcÛwek RESET wszystkich
ukÅ‚adÛw z koÒcÛwkÄ… RST mikrokontro-
lera (lub poprzez negator, jeÅ‚eli wspÛÅ‚-
pracujące układy są zerowane zerem lo-
gicznym). W pozostałych przypadkach
naleły zastosowaĘ bufor (lub jełeli po-
trzeba negator) z wejściem Schmitta po-
zwalajÄ…cy na sterowanie wolnozmien-
nym przebiegiem Å‚adowania kondensato-
ra. Jełeli potrzebne jest zerowanie nie-
zaleÅ‚ne od wewnÍtrznego zerowania
mikrokontrolera, to naleÅ‚y jako ürÛdÅ‚o
sygnału zerującego wykorzystaĘ jedną
z linii portÛw i do niej doÅ‚Ä…czyĘ wy-
prowadzenia RESET wspÛÅ‚pracujÄ…cych
ukÅ‚adÛw. JeÅ‚eli aktywnym stanem wy-
prowadzeÒ RESET bÍdzie stan wysoki,
to ukÅ‚ady zewnÍtrzne zostanÄ… wyzero-
wane rÛwnieÅ‚ podczas zerowania mik-
Rys. 6
rokontrolera - wszystkie linie portÛw
ustawiane sÄ… wtedy w stan 1.
prowadzenia P3.5 za pośrednictwem ukła- Podprogram FUNKCJA3 naleły zreali-
du rÛÅ‚niczkujÄ…cego - ukÅ‚ad zerowany jest zowaĘ tak: Elektroniczny Tam-Tam, czyli
przy narastającym zboczu sygnału na FUNKCJA3: taktowanie mikrokontrolera
P3.5. BÅ‚Ídem byÅ‚oby bezpoÅ›rednie poÅ‚Ä…- ;(rozkazy danej funkcji) KaÅ‚dy synchroniczny ukÅ‚ad cyfrowy,
czenie wyprowadzenia zerującego układu PETLA: a takim układem jest teł mikrokontroler,
watchdog i wyprowadzenia procesora, po- SETB P3.5 potrzebuje do pracy sygnału taktującego
niewał układ nie zadziałałby w przypad- ;ustawienie linii zerującej (zegarowego) w celu synchronizacji prze-
ku zawieszenia siÍ programu, gdy na ;(rozkazy w pÄ™tli) pÅ‚ywu informacji miÍdzy poszczegÛlny-
P3.5 byłby stan wysoki (watchdog byłby CLR P3.5 mi blokami. Sygnał zegarowy wyznacza
caÅ‚y czas zerowany). ;wyzerowanie linii zerujÄ…cej rÛwnieÅ‚ szybkośĘ pracy mikrokontrolera.
ObsÅ‚uga programowa ukÅ‚adu nadzo- CJNE A,#25,PETLA W wiÍkszoÅ›ci mikrokontrolerÛw rodziny
rującego watchdog polega na cyklicznym ;przykładowy warunek wykonywania '51 cykl maszynowy trwa 12 cykli zega-
(czÍÅ›ciej niÅ‚ raz na 0,5 sekundy dla ;pÄ™tli rowych, czyli rozkazy (te trwajÄ…ce jeden
opisanego ukÅ‚adu) generowaniu zbocza ;(rozkazy danej funkcji) cykl maszynowy) sÄ… wykonywane z czÍs-
narastajÄ…cego (impulsÛw), powodujÄ…cego RET ;powrót do programu głównego totliwoÅ›ciÄ… rÛwnÄ… 1/12 czÍstotliwoÅ›ci ge-
wyzerowanie licznika. BÅ‚Ídem jest uÅ‚y- neratora sygnaÅ‚u zegarowego.
cie do tego celu podprogramu obsÅ‚ugi NaleÅ‚y pamiÍtaĘ takÅ‚e o tym, Å‚e Taktowanie omawianych mikrokont-
przerwania, gdyÅ‚ mimo zawieszenia siÍ przedstawiony ukÅ‚ad watchdog rozpoczy- rolerÛw jest bardzo Å‚atwe - wystarcza
programu gÅ‚Ûwnego przerwania mogÄ… na- na pracÍ po wÅ‚Ä…czeniu zasilania, wiÍc podÅ‚Ä…czenie do wyprowadzeÒ XTAL1
dal funkcjonowaĘ w pełni sprawnie. Naj- rozkaz zerowania powinien byĘ umiesz- i XTAL2 rezonatora kwarcowego lub ce-
lepiej jest umieÅ›ciĘ rozkaz negacji wy- czony takÅ‚e w czÍÅ›ci inicjujÄ…cej proce- ramicznego i dwÛch kondensatorÛw (rys.
prowadzenia (lub rozkazy ustawiania sor (rejestry, timery, itp.), szczegÛlnie 7). W przypadku rezonatorÛw kwarco-
i zerowania) w pÍtli gÅ‚Ûwnej programu gdy procedury inicjujÄ…ce sÄ… czasochÅ‚on- wych producent zaleca doÅ‚Ä…czenie kon-
oraz w wywoÅ‚ywanych procedurach, jeÅ›li ne, np. zerowanie caÅ‚ej pamiÍci danych, densatorÛw o pojemnoÅ›ci 20 do 40 pF,
mogÄ… one realizowaĘ siÍ dÅ‚uÅ‚ej niÅ‚ czas odczyty nastaw z pamiÍci zewnÍtrznej dla rezonatorÛw ceramicznych - 30...50
potrzebny na przepeÅ‚nienie licznika wat- lub inicjalizacja wolnych ukÅ‚adÛw doÅ‚Ä…- pF. Czasami zdarza siÍ jednak, Å‚e ge-
chdog. PrzykÅ‚adowy program mÛgÅ‚by wy- czonych do procesora. JeÅ‚eli okaÅ‚e siÍ, nerator nie chce siÍ wzbudziĘ - zwÅ‚asz-
glÄ…daĘ tak: Å‚e podprogram inicjujÄ…cy ìnie wyrobi cza dla kwarcÛw o niskich czÍstotliwoÅ›-
siÍî w czasie potrzebnym na przepeÅ‚nie- ciach (np. popularny ìzegarkowyî
PETLA_GLOWNA: nie licznika watchdog, mikrokontroler 32768 Hz) - najczÍÅ›ciej pomaga wtedy
;(rozkazy w pÄ™tli głównej) bÍdzie cyklicznie zerowany i program zwiÍkszenie pojemnoÅ›ci wspÛÅ‚pracujÄ…-
LCALL FUNKCJA1 gÅ‚Ûwny ìnie ruszyî. cych kondensatorÛw (do np. 470 pF
;wywoÅ‚anie procedury  szybkiej Przy projektowaniu urzÄ…dzenia nie dla kwarcÛw ìzegarkowychî) lub obni-
naleÅ‚y zapominaĘ, Å‚e ukÅ‚ady zerujÄ…ce Å‚enie (!) napiÍcia zasilania (co spraw-
;(rozkazy w pętli głównej) i watchdoga powinny pracowaĘ wtedy,
LCALL FUNKCJA2 gdy pracuje mikrokontroler, wiÍc jeÅ›li
;wywołanie procedury  szybkiej korzystamy z obwodu zasilania awaryjne-
CPL P3.5 ;negacja wyprowadzenia go, te ukÅ‚ady muszÄ… byĘ zasilane rÛw-
;sygnaÅ‚u zerujÄ…cego nieÅ‚ z ukÅ‚adu podtrzymania napiÍcia za-
;układ watchdog silającego. W przeciwnym razie, w przy-
;(rozkazy w pÄ™tli głównej) padku zaniku gÅ‚Ûwnego napiÍcia zasila-
LCALL FUNKCJA3 jÄ…cego, mikrokontroler zostanie zabloko-
;wywołanie procedury  wolnej wany przez stale podawany sygnał RE-
LJMP PETLA_GLOWNA SET lub zostanie pozbawiony nadzoru
Rys. 7
;skok do początku pętli głównej sprawowanego przez układ watchdoga.
Elektronika Praktyczna 4/2003
86
K U R S
strajajÄ…ce dziaÅ‚anie podÅ‚Ä…czanej sondy Zawsze naleÅ‚y pamiÍtaĘ o tym, Å‚e w da-
(najlepiej stosowaĘ sondy sprzÍgane bez- nej aplikacji moÅ‚emy potrzebowaĘ wy-
połączeniowo lub sondy z wysoką impe- konywania jakiegoś podprogramu ze sta-
dancjÄ… wejÅ›ciowÄ…, ewentualnie stosowaĘ Å‚Ä… czÍstotliwoÅ›ciÄ… - warto wiÍc dobieraĘ
poÅ‚Ä…czenie za poÅ›rednictwem kondensa- takie czÍstotliwoÅ›ci taktowania, ktÛre po
tora rzÍdu 1...2pF). W przypadku stoso- podzieleniu przez liczbÍ caÅ‚kowitÄ… (naj-
wania ìduÅ‚ychî Atmeli moÅ‚liwy jest po- lepiej potÍgÍ dwÛjki) dadzÄ… czÍstotliwośĘ
miar czÍstotliwoÅ›ci wystÍpujÄ…cej na wy- jak najbliÅ‚szÄ… tej potrzebnej. Dodatkowo
prowadzeniu ALE. JeÅ‚eli mikrokontroler naleÅ‚y zwrÛciĘ uwagÍ na fakt, Å‚e czÍs-
Rys. 8
nie wspÛÅ‚pracuje z zewnÍtrznÄ… pamiÍciÄ… totliwośĘ zegarowa nie jest dostÍpna od
dzono w praktyce). ZwiÍkszanie pojem- danych (program nie zawiera instrukcji strony programowej - program ìwidziî
noÅ›ci pomaga rÛwnieÅ‚ wtedy, gdy rezo- MOVX), to czÍstotliwośĘ na wyprowa- jedynie 1/12 tej czÍstotliwoÅ›ci, co nale-
nator wzbudzi siÍ na czÍstotliwoÅ›ci dzeniu ALE jest rÛwna dokÅ‚adnie 1/6 Å‚y uwzglÍdniĘ przy wyznaczaniu po-
owertonowej. CzÍstotliwośĘ taktowania czÍstotliwoÅ›ci generatora zegarowego. trzebnej czÍstotliwoÅ›ci zegarowej.
dla najszybszych wersji AT89Cx051 UkÅ‚ady rodziny '51 umoÅ‚liwiajÄ… NaleÅ‚y rÛwnieÅ‚ wspomnieĘ, Å‚e ukÅ‚ad
i AT89C51 i 52 moÅ‚e przyjmowaĘ war- rÛwnieÅ‚ pracÍ z zewnÍtrznym ürÛdÅ‚em wbudowanego w mikrokontroler generato-
toÅ›ci od 0 do 24 MHz. sygnaÅ‚u zegarowego (rys. 8). Mikrokon- ra taktujÄ…cego powoduje wzbudzenie siÍ
ProjektujÄ…c ukÅ‚ad mikroprocesorowy trolery Atmel wymagajÄ… w takiej sytua- kwarcu na jego czÍstotliwoÅ›ci podstawo-
czÍsto zaleÅ‚y nam na duÅ‚ej dokÅ‚adnoÅ›ci cji pozostawienie niepodÅ‚Ä…czonego wy- wej (choĘ niekiedy rezonatory wzbudza-
czÍstotliwoÅ›ci sygnaÅ‚u taktujÄ…cego, ktÛry prowadzenia XTAL2, a sygnaÅ‚ zegarowy jÄ… siÍ na owertonie - zwÅ‚aszcza cera-
moÅ‚e byĘ wykorzystywany np. jako wzo- (sygnaÅ‚ prostokÄ…tny o poziomach odpo- miczne o niewielkich czÍstotliwoÅ›ciach),
rzec czÍstotliwoÅ›ci do realizowanego na wiadajÄ…cych stanom 0 i 1) naleÅ‚y dopro- wiÍc nie da siÍ bez dodatkowych ob-
drodze programowej zegara czasu rzeczy- wadziĘ do wyprowadzenia XTAL1. Nie wodÛw taktowaĘ mikrokontrolera '51
wistego. CzÍstotliwośĘ wzbudzenia siÍ jest konieczne zachowanie wypeÅ‚nienia (nawet jeÅ›li jest to przewidziane przez
rezonatora moÅ‚e rÛÅ‚niĘ siÍ od czÍstotli- impulsÛw na poziomie 50%. MoÅ‚liwe producenta) z czÍstotliwoÅ›ciÄ… wiÍkszÄ… niÅ‚
woÅ›ci znamionowej i wtedy zrealizowa- jest zatem zastosowanie scalonych ge- 30 MHz (kwarce o wyÅ‚szych czÍstotli-
ny zegar bÍdzie ìspieszyÅ‚î lub ìspÛü- neratorÛw oferujÄ…cych duÅ‚Ä… dokÅ‚adnośĘ woÅ›ciach sÄ… budowane niemal wyÅ‚Ä…cz-
niaÅ‚î. W przypadku niewielkich odchyÅ‚ek i stabilnośĘ czÍstotliwoÅ›ci, a w trakcie nie jako owertonowe). JeÅ‚eli zastosujemy
(np. dla zegara wynoszÄ…cych kilka-kilka- uruchamiania moÅ‚na wykorzystaĘ jako taktowanie zewnÍtrzne (np. przy pomo-
naÅ›cie sekund na dobÍ) naleÅ‚y dokonaĘ ürÛdÅ‚o sygnaÅ‚u zegarowego generator cy scalonego generatora), to moÅ‚na zmu-
korekty pojemnoÅ›ci ukÅ‚adu generatora - funkcyjny z wyjÅ›ciem TTL - pÅ‚ynna siĘ niektÛre egzemplarze 24 MHz ukÅ‚a-
zwiÍkszanie pojemnoÅ›ci zmniejsza czÍs- zmiana czÍstotliwoÅ›ci taktowania umoÅ‚- dÛw firmy Atmel, zarÛwno 20- jak i 40-
totliwośĘ (spowalnia zegar). JeÅ‚eli od- liwia zwolnienie pracy mikrokontrolera nÛÅ‚kowych, do pracy z czÍstotliwoÅ›ciÄ…
chyÅ‚ki sÄ… wyÅ‚sze, to pomÛc moÅ‚e szere- praktycznie do jego zatrzymania, co po- przekraczajÄ…cÄ… 60 MHz! ObowiÄ…zuje tu-
gowe wÅ‚Ä…czenie z rezonatorem indukcyj- zwala na Å‚atwÄ… weryfikacjÍ generowa- taj podobna zasada jak przy overcloc-
noÅ›ci (rzÍdu µH) lub pojemnoÅ›ci (kil- nych przez mikrokontroler przebiegÛw kingu procesorÛw komputerÛw PC -
ka...kilkanaÅ›cie pF). WÅ‚Ä…czenie pojemnoÅ›- w przypadku kÅ‚opotÛw z uruchomieniem ukÅ‚ad moÅ‚e pracowaĘ niestabilnie przy
ci zwiÍksza czÍstotliwośĘ, indukcyjnośĘ oprogramowania. tak duÅ‚ych czÍstotliwoÅ›ciach. JeÅ‚eli jed-
czÍstotliwośĘ zmniejsza. Dobrym pomys- DobÛr czÍstotliwoÅ›ci zegarowej moÅ‚- nak z powodu wymaganych przez pro-
Å‚em jest zastosowanie tutaj trymera lub na rozpatrywaĘ z dwÛch punktÛw widze- gram zaleÅ‚noÅ›ci czasowych potrzebujemy
cewki z rdzeniem mogÄ…cym zmieniaĘ po- nia: jeÅ‚eli potrzebujemy duÅ‚ej szybkoÅ›ci czÍstotliwoÅ›ci taktowania do kilku MHz
Å‚oÅ‚enie. UmoÅ‚liwi to naprawdÍ dokÅ‚ad- dziaÅ‚ania, to wybierzemy czÍstotliwośĘ wiÍkszej od maksymalnej czÍstotliwoÅ›ci
ne ustawienie Å‚Ä…danej czÍstotliwoÅ›ci. bliskÄ… maksymalnej, jeÅ‚eli budujemy pracy ukÅ‚adu, to zazwyczaj nie ma siÍ
MoÅ‚liwośĘ bezpoÅ›redniego pomiaru czÍs- ukÅ‚ad energooszczÍdny, to zastosujemy czego obawiaĘ i Å›miaÅ‚o takie niewielkie
totliwoÅ›ci pracy wbudowanego generato- kwarc ìzegarkowyî lub rezonator cera- przetaktowanie moÅ‚na stosowaĘ.
ra jest ograniczona ze wzglÍdu na od- miczny o czÍstotliwoÅ›ci kilkuset kHz. PaweÅ‚ Hadam
Elektronika Praktyczna 4/2003
87