E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO http://www.swiatobrazu.pl/e-akademia-fotografii-bledy-za-wysokie-cz...
22 sierpnia 2013, 15:44 Autor: Jarosław Zachwieja
czytano: 16947 razy
E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO
W dawnych czasach, gdy czułość była stałym
atrybutem charakteryzującym dany rodzaj filmu,
manipulowanie nią było możliwe w bardzo
ograniczonym zakresie i tylko na etapie pracy w
ciemni. Pojawienie się fotografii cyfrowej
wywróciło ten porządek do góry nogami, a
aparaty zaczęły być oceniane głównie pod kątem
tego, jak radzą sobie w wysokich czułościach ISO
 niekiedy nawet zbyt wysokich, niż wymaga tego
sytuacja i zdrowy rozsądek.
Strona 1
Szumy  wróg fotografa cyfrowego korzystającego z wysokich czułości ISO. (Fot. Fr�d�ric Bisson)
Opis problemu  możliwość bezpiecznego stosowania wysokich czułości ISO jest niewątpliwie ważnym
osiągnięciem nowoczesnej fotografii cyfrowej. Niezależnie jednak od tego, ile wynosi maksymalny
zakres dostępnych wartości ISO w naszym aparacie, powinniśmy zawsze pamiętać, że z narzędzia tego
nie należy korzystać bezmyślnie i niefrasobliwie.
1 z 7 2015-08-15 21:58
E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO http://www.swiatobrazu.pl/e-akademia-fotografii-bledy-za-wysokie-cz...
Dawno minęły już czasy, kiedy zakres czułości matrycy kończący się na 3200 ISO uważano za duży.
Obecnie standardem jest już 12800 ISO  oczywiście takie wartości nie zmieszczą się na żadnym
pokrętle, dlatego też rozwiązań ergonomicznych takich, jak w aparacie Canon PowerShot G11 raczej nie
zobaczymy. (Fot. Canon)
Ustawienie zbyt wysokiej czułości ISO w aparacie owocuje całym szeregiem negatywnych zjawisk
widocznych na zdjęciach i nie wszystkie możemy dostrzec natychmiast po ich wykonaniu. Niektóre
wychodzą na jaw dopiero po obejrzeniu zdjęć na ekranie komputera, kiedy możemy w pełni przyjrzeć
się czystości fotografowanego obrazu, jego tonalności i kolorystyce. Wtedy zaś najczęściej jest już po
prostu za póz
no.
Przyczyny wystąpienia problemu  dlaczego używamy wysokich czułości ISO? Ponieważ musimy
fotografować przy słabym świetle z ręki, ponieważ chcemy mieć możliwość silnego przymknięcia
przysłony, najczęściej jednak po prostu, dlatego że możemy. Nowoczesne aparaty bardzo często
dobierają czułość ISO za nas (tryb Auto ISO) i choć jest to jedna z najlepszych funkcji, w jakie może
zostać wyposażony nowoczesny aparat, to niestety bywa ona zrealizowana wręcz tragicznie.
Jeżeli więc czułość ISO ustawiana jest manualnie, to przyczyna problemów ze zbyt wysokimi
wartościami tego parametru znajduje się mniej więcej dziesięć centymetrów za wizjerem aparatu.
Często możemy nawet nie zorientować się, że ustawiliśmy wysokie ISO i wówczas popełniamy grzech
zaniedbania i braku kontroli nad aparatem. Jeżeli natomiast decydujemy się na użycie automatycznej
kontroli tego parametru ekspozycji, to naszym obowiązkiem jest dobrze poznać jego działanie i
możliwości regulacji.
Kto i kiedy najbardziej narażony jest na zetknięcie się z problemem  wbrew pozorom to nie
osoby pracujące w warunkach niedostatecznego oświetlenia fotografują niepotrzebnie przy ustawionej
zbyt wysokiej czułości ISO. Oni najczęściej po prostu nie mają wyjścia, a ustawiona przez nich czułość
matrycy jest tak duża, jak wymaga tego sytuacja oświetleniowa oraz wymagania dotyczące dwóch
pozostałych parametrów ekspozycji, czyli czasu naświetlania i wartości przysłony.
2 z 7 2015-08-15 21:58
E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO http://www.swiatobrazu.pl/e-akademia-fotografii-bledy-za-wysokie-cz...
Zdjęcia wykonane przy wysokiej czułości (w tym wypadku 6400 ISO) prezentują się często bardzo
atrakcyjnie  przynajmniej dopóki nie zwrócimy uwagi na detale w powiększeniu. Dlatego też po
przeskalowaniu ich w dół i wyostrzeniu trudno jest zauważyć jakiekolwiek szumy. (Fot. Jarosław
Zachwieja)
Wysokich czułości ISO nadużywają przede wszystkim ci fotografowie, którzy pracując w zmieniających
się warunkach oświetleniowych nie kontrolują ustawień swojego sprzętu. A tymczasem dobry aparat
cyfrowy na bieżąco wyświetla w wizjerze lub na ekranie LCD wartość czułości ISO (niestety w wielu
przypadkach po ustawieniu trybu Auto ISO aktualna wartość tego parametru nie jest podawana i jest to
spory problem).
Problem ten mają również zapominalscy, którzy nie wykształcili w sobie zwyczaju sprawdzania
parametrów ekspozycji po ostatniej sesji. O ile bowiem ustawienie zbyt niskiej czułości ISO bardzo
łatwo zaobserwować na skutek niemożności uzyskania prawidłowej ekspozycji bez użycia dramatycznie
długich czasów naświetlania, o tyle w przypadku wartości zbyt wysokich problemu takiego nie ma.
Przynajmniej dopóki nie obejrzy się gotowych zdjęć.
[kn_advert]
Strona 2
Jak w praktyce objawia się problem na gotowych zdjęciach, czyli jak go rozpoznać  z
ustawieniem wysokiej czułości ISO w aparacie wiąże się szereg problemów. Pierwszy i najbardziej
znany to wzrost szumów cyfrowych generowanych przez matrycę i to zarówno monochromatycznych,
przypominających tradycyjne fotograficzne ziarno, jak i barwnych kojarzących się bardziej z kolorową
sieczką.
3 z 7 2015-08-15 21:58
E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO http://www.swiatobrazu.pl/e-akademia-fotografii-bledy-za-wysokie-cz...
Straszliwa redukcja widocznych na zdjęciu detali w połączeniu z wyraz
nymi szumami i zniekształconą
kolorystyką to cechy zdjęć wykonanych przy najwyższej dostępnej w aparacie czułości matrycy  i to
niezależnie od oświetlenia. (Fot. Jarosław Zachwieja)
Kolejny problem to spadek dynamiki tonalnej matrycy, która w efekcie ma problemy z rejestrowaniem
detali w obszarach bardzo jasnych i silnie zacienionych. To samo dotyczy poprawności odwzorowania
kolorów sceny, które w przypadku mocno podbitego ISO wydają się mocno wyprane i niezbyt ciekawe.
Ostatni problem zaś polega na spadku widocznych na zdjęciu drobnych detali. Wbrew pozorom nie jest
to najczęściej bezpośrednio związane z wysokimi czułościami matrycy, lecz z działaniem algorytmów
odszumiających mających za zadanie zredukować zakłócenia wywołane pracującym na zwiększonych
obrotach przetworniku obrazu. Niestety tajemnicą poliszynela jest fakt, że większość producentów w
walce o uzyskanie używalnych i wolnych od zakłóceń wysokich czułości matrycy często przegina w
drugą stronę. W efekcie zdjęcia wykonane przy wartości 3200, 6400 ISO czy nawet więcej nie mają
wprawdzie wielu szumów, ale brakuje im też wielu innych ważnych rzeczy.
Praktyczne sposoby uniknięcia problemu  czułość matrycy w naszym aparacie powinna być tak
wysoka, aby w danych warunkach możliwe było uzyskanie nieporuszonego zdjęcia przy interesującej
nas wartości przysłony, ale nie wyższa. Niech ta zasada stanie się dla każdego z nas aksjomatem i
prawdą objawioną. Jeżeli wykonujemy zdjęcie, do którego potrzebny jest nam czas naświetlania rzędu
1/125 s, a światłomierz aparatu sugeruje nam 1/500 sekundy, to wykorzystajmy to, jako okazję do
obniżenia czułości ISO o te 2 EV. Z całą pewnością zejście z 1600 na 400 ISO przyczyni się do znacznej
poprawy jakości wykonywanego zdjęcia, a już na pewno mu nie zaszkodzi.
4 z 7 2015-08-15 21:58
E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO http://www.swiatobrazu.pl/e-akademia-fotografii-bledy-za-wysokie-cz...
Doświadczeni pejzażyści praktycznie nie uznają czułości innych niż najniższe oferowane im przez
matrycę aparatu. Tylko przy nich mogą oni uchwycić pełnię kolorystyczną i tonalną sceny, które są
jednymi z najważniejszych cech fotografii krajobrazowych. (Fot. Moyan Brenn)
Jeżeli natomiast korzystamy z opcji Auto ISO, to sprawdz
my, czy nasz aparat pozwala kontrolować jej
działanie. Powinniśmy mieć przynajmniej możliwość ustawienia górnego zakresu automatycznej
regulacji i jeśli tego nie ma, to najlepiej zrezygnujmy z tego udogodnienia. Oczywiście inne opcje w
tym zakresie (takie jak np. maksymalny czas naświetlania w trybie preselekcji przysłony) również są
mile widziane. Pamiętajmy, że dobre narzędzie to takie, nad którego działaniem możemy sprawować
niezbędną kontrolę.
[kn_advert]
Strona 3
Możliwości ratowania zdjęć, gdy problemu nie udało się uniknąć  większość programów do
edycji zdjęć dysponuje funkcjami redukcji szumów, jednak ich skuteczność jest ograniczona jakością
materiału wyjściowego. Niewielkie zaszumienie usuniemy, ale dużego już nie. Ponadto raczej nie uda
nam się odzyskać okrojonej tonalności, ani odzyskać utraconych detali, choć stara i wykorzystywana już
przez nas sztuczka ze zmniejszeniem zdjęcia i jego wyostrzeniem potrafi niekiedy zdziałać cuda  a
powiedzmy sobie szczerze: większość zdjęć wykonanych przy wysokiej wartości ISO nie jest
przeznaczona do druku.
5 z 7 2015-08-15 21:58
E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO http://www.swiatobrazu.pl/e-akademia-fotografii-bledy-za-wysokie-cz...
Klasyczne czarno-białe zdjęcie o dużym ziarnie może być równie dobrze efektem fotografowania na
wysokoczułej kliszy, jak i konwersji cyfrowej fotografii wykonanej przy użyciu wysoko ustawionej
czułości ISO. (Fot. Cinnamon Girl)
Jeżeli zdjęcia zapisywaliśmy w formacie RAW to jesteśmy w stosunkowo dobrej sytuacji. Nowoczesne
oprogramowanie do wywoływania cyfrowych negatywów radzi sobie z usuwaniem szumów znacznie
lepiej, aniżeli jakikolwiek aparat cyfrowy, a nawet pozwoli nam poprawić kolorystykę fotografii do
bardziej odpowiadającej naszym oczekiwaniom. Skorzystajmy z tej możliwości.
Jeżeli zaś już kompletnie nawaliliśmy i wysokie ISO zupełnie dyskwalifikuje nam ciekawe i udane
(przynajmniej pod względem kompozycyjnym) zdjęcie, to zawsze możemy spróbować skonwertować je
na postać czarno-białą. Tam silne kontrasty są mile widziane, a szumy przybierają postać klasycznego i
szlachetnego, analogowego ziarna.
To tylko niewielki fragment jednej z lekcji e-akademii fotografii. Jeżeli
jesteś zainteresowany uczestnictwem w e-akademii przejdz
na stronę
e-kursu E-akademia fotografii i zobacz szczegółowy program.
Ten e-kurs różni się od innych wieloma
elementami. Po pierwsze  ilością lekcji  jest
ich 44. Po drugie  zakresem wiedzy, który
obejmuje obszar od zagadnień dla
początkujących, poprzez tematy związane z
poszczególnymi rodzajami fotografii,
formatami, obróbką i selekcją aż po
zagadnienia bardzo zaawansowane. Po
trzecie  cały materiał - kilka tysięcy stron
lekcji, fotografii, przykładów, testów masz do
swojej dyspozycji już od pierwszego dnia
rozpoczęcia e-kursu. Z pełną
odpowiedzialnością możemy stwierdzić -
takiego e-kursu jeszcze nie było i nie
znajdziecie go nigdzie indziej. Autorami kursu
są zawodowi fotografowie, doświadczeni
trenerzy i autorzy wielu cenionych opracowań
6 z 7 2015-08-15 21:58
E-akademia fotografii - błędy: Za wysokie czułości ISO http://www.swiatobrazu.pl/e-akademia-fotografii-bledy-za-wysokie-cz...
i fotograficznych poradników. Zobacz
szczegółowy program
www.swiatobrazu.pl
7 z 7 2015-08-15 21:58