 
PROGRAMOWANIA W TRYBIE KONWERSACYJNYM
Katedra
Technologii
Mechaniczn
ej
i Metrologii
POLITECHNIKA
ŚWIĘTOKRZYSKA
Wydział Mechatroniki i Budowy
Maszyn
 
PULPIT TNC 360 Z KLAWIATURĄ MIGOWĄ
 
OPIS PRZYCISKÓW
Tryby pracy obrabiarki
Obsługa ręczna. 
Pokrętło elektroniczne. 
Pozycjonowanie ręcznym wpisywaniem danych. 
Wykonanie programu blok po bloku. 
Wykonanie programu – program ciągły. 
Tryby programowania
Wprowadzanie danych. 
Praca próbna z symulacją graficzną. 
Zarządzanie programem
Nazywanie – wybór programu. 
Kasowanie programu. 
Pamięć podprogramów. 
Współpraca z zewnętrznymi urządzeniami 
wejścia i wyjścia. 
Pomocnicze tryby pracy. 
 
OPIS PRZYCISKÓW
Grafika
Tryby pracy graficznej. 
Określenie wymiarów przedmiotu, zmiana 
określenia. 
Powiększenie detalu. 
Rozpoczęcie symulacji graficznej. 
Regulacja prędkości
Regulacja prędkości obrotowej wrzeciona. 
Regulacja prędkości posuwu roboczego. 
Wpisywanie danych liczbowych
Klawisze osi. 
Klawisze cyfrowe. 
Kropka dziesiętna, zmiana znaku. 
Klawisz współrzędnych biegunowych. 
Klawisz wymiarów przyrostowych. 
Wprowadzenie parametru zamiast liczby. Określenie 
parametru. 
S %
F %
 
OPIS PRZYCISKÓW
Wpisywanie danych liczbowych
Klawisze kursora, skok do określonego bloku lub
cyklu. 
Blokada wpis. Wpisywanie danych. Koniec 
wpisywania bloku. 
Kasowanie zapisu. 
Kasowanie bloku. 
Numer bloku. 
Kod G. 
Prędkość posuwu. Czasowy postój G04. 
Współczynnik skali. 
Funkcje pomocnicze. 
Prędkość wrzeciona w obr/min. 
Określenie parametru. 
Kąt współrzędnych biegunowych. Kąt obrotu w 
cyklu G73. 
Współrzędne X, Y, Z środka okręgu. 
Numeru etykiety G98. Skok do etykiety Nr Długość 
narz. G99. 
Promień współrzędnych biegunowych. Promień zaokrąglenia przy G25, 
G26, G27. Fazowanie przy G24. Promień okręgu przy G02, G03, G05. 
Promień narzędzia przy G99. 
Przywołanie narzędzia.
 
OPIS PRZYCISKÓW
Wpisywanie danych liczbowych
Określanie pozycji 
Korekcje promieniowe narzędzi 
Tworzenie i przywoływanie podprogramów. 
Definiowanie i przywoływanie cykli stałych. 
Definiowanie i przywoływanie narzędzi. 
Linia prosta 
Współrzędne środka okręgu lub bieguna. 
Łuk kołowy. 
Łuk kołowy o określonym promieniu. 
Łuk kołowy stycznie wpisany. 
Łuk kołowy stycznie wpisany. 
 
WIADOMOŚCI OGÓLNE O PROGRAMOWANIU RUCHÓW
NARZĘDZIA
Ruch narzędzia jest zawsze programowany 
zgodnie  z  zasadą,  że  narzędzie  wykonuje 
ruch 
a
przedmiot
obrabiany
jest
nieruchomy.
FUNKCE DROGI
Każdy 
element
konturu
przedmiotu
obrabianego  jest  wprowadzany  osobno 
przy  użyciu  tzw.  funkcji  drogi,  które 
tworzą:
·        LINIE PROSTE;
·        ŁUKI KOŁOWE;
·         DROGI  ŚRUBOWE  (kombinacja 
prostej i łuku)
Elementy konturu są wykonane w 
takiej kolejności, aby obrobić 
programowany kontur.
Rys.1 Elementy konturu 
są programowe i 
wykonywane kolejno 
WPROWADZANIE DANYCH 
NARZĘDZIA DO PROGRAMU
Następujące  dane  mogą  być 
wprowadzone 
dla
każdego
narzędzia do programu detalu:
·        Numer narzędzia;
·       Długość 
skompensowana
narzędzia L;
·        Promień narzędzia R.
TOOL DEF 5 L+10 R+5
PRZYWOŁANIE
DANYCH
NARZĘDZIA
Następujące 
dane
mogą
być
zaprogramowane  w  bloku  TOOL 
CALL:
·        Numer narzędzia;
·        Oś wrzeciona;
·        Prędkość obrotowa wrzeciona.
 
TOOL CALL 5 Z S1000
 
FUNKCJE DROGI
Wszystkie osie zaprogramowane w pojedynczym bloku są przesuwane równocześnie
PRZESUW W 
PŁASZCZYZNACH 
GŁÓWNYCH – w tym 
typie ruchu narzędzie 
porusza się do 
zaprogramowanej 
pozycji po linii prostej 
lub łuku kołowym w 
płaszczyźnie roboczej
PRZESUW W 3 OSIACH (3D) – 
narzędzie porusza się po linii prostej do 
zaprogramowanej pozycji.
PRZESUW 
POOSIOWY – oznacza, 
że droga narzędzia jest 
równoległa do 
zaprogramowanej osi.
 
PRZEGLĄD FUNKCJI DROGI
FUNKCJA
KLAWI
SZ
RUCH NARZĘDZIA
LINE
Linia prosta
CIRCLE 
CENTER
Współrzędne środka okręgu 
lub bieguna
CIRCLE
Łuk  kołowy  wokół  środka 
okręgu 
CC
do
punktu
końcowego łuku
CIRCLE by 
RADIUS
Łuk  kołowy  o  określonym 
promieniu
CIRCLE 
TANGENTIA
L
Łuk
kołowy
stycznie
wpisany
w
poprzedni
element konturu
CORNER 
ROUNDING
Łuk
kołowy
stycznie
wpisany  w  poprzedni  i 
następny element konturu
 
LINIE PROSTE
Linia prosta w układzie
kartezjańskim
L X+42
Y+62
RL F180
 Linia prosta w układzie 
biegunowym
CC X+8 Y+43
LP PR+40 PA+30 RL
 
INTERPOLACJA KOŁOWA
Rys. 2-17 Kierunek obiegu dla ruchów kołowych
· nie można rozpocząć kompensacji promieniowej w bloku okręgu, musi być 
dokonana wcześniej w bloku ruchu liniowego;
· kiedy programujemy okrąg, TNC dostosowuje go do jednej z płaszczyzn 
głównych. Płaszczyzna jest automatycznie definiowana, gdy ustawiana jest 
oś wrzeciona w bloku TOOL CALL.
Aby przesuwać narzędzie po drodze kołowej, TNC musi sterować 
równocześnie dwiema osiami maszyny.
Uwagi:
  DR – kierunek obrotu:
Jeżeli kierunek jest przeciwny do wskazówek zegara, to:      
DR+
Jeżeli kierunek jest zgodny do wskazówek zegara, to:
DR-
 
DEFINIOWANIE ŁUKU PRZEZ JEGO ŚRODEK I PUNKT
KOŃCOWY
Współrzędne kartezjańskie
Aby zaprogramować interpolację kołową 
należy: 
· zdefiniować wcześniej środek okręgu CC. Może 
to być ostatnia pozycja – wprowadzamy wtedy    
pusty blok CC;
· punkt końcowy łuku „E”;
· kierunek obrotu DR;
· aby zaprogramować pełny okrąg wprowadzamy 
ten sam punkt jako początkowy S i końcowy E w 
bloku funkcji C 
       
Łuk kołowy od S do E wokół 
CC
CC  X+CC Y+CC
C    X+S Y+S DR-
CC X+X
CC
Y+Y
CC
C XX
E
YY
E
DR-
 
PODPROGRAMY I POWTARZANIE CZĘŚCI
PROGRAMU
0 BEGIN PGM 0008 MM
Początek programu
1 BLK FORM 0.1 Z X+0 Y+0 Z-20
PunktMIN półwyrobu detalu
2 BLK FORM 0.2 X+100 Y+100 Z+0   Punkt MAX półwyrobu detalu
3 TOOL DEF 1 L+0 R+2.5     Definicja narzędzia
4 TOOL CALL 1 Z S1000                     Przywołanie narzędzia #1 w  Z,
5 CYCL DEF 1.0 PECK DRILLING   Definicja cyklu wiercenia
6 CYCL DEF 1.1 SET UP -2
7 CYCL DEF 1.2 DEPTH -10
8 CYCL DEF 1.3 PECKG-10
9 CYCL DEF 1.4 DWELL 0
10 CYCL DEF 1.5 F100
11 L Z+100 FMAX
12  L  X+10  Y+10  R0  FMAX  M6      Przesuw  do  grupy  1,  wstawienie 
narzędzia
13 L Z+2 FMAX M3
Wstępne ustawienie w osi posuwu
wgłębnego
14         CALL LBL 1
Wywołanie podprogramu
15         L X+45 Y+60 FMAX        Przesuw do grupy 2
16         CALL LBL 1                    Wywołanie podprogramu
17         L X+75 Y+10 FMAX       Przesuw do grupy 3
18         CALL LBL 1                    Wywołanie podprogramu
19         L Z+100 FMAX M2         Cofnięcie narzędzia, powrót do bloku #1
20         LBL 1                                 Początek podprogramu 
21          L  M99                                                                Wykonanie  cyklu  wiercenia  dla 
pierwszego otworu w grupie
22         L IX+20 FMAX M99
23         L IY+20 FMAX M99
24         L IX-20 FMAX M99
25         LBL 0                                 Koniec podprogramu
26         END PGM 0008 MM        Koniec programu
 
WIERCENIE GŁĘBOKICH OTWORÓW –
CYKL 1
Wprowadzane dane:
·        SETUP CLEARANCE A – bezpieczna odległość;
·        TOTAL HOLE DEPTH B –głębokość otworu;
·    PECKING  DEPTH  C  –  dosuw  wgłębny.  Jeśli  dosuw  wgłębny  jest  równy 
całkowitej  głębokości  otworu,  narzędzie  wykona  cały  otwór  w  jednym 
kroku.;
·        DWELL – czas zwłoki (w sekundach);
·        FEED – prędkość posuwu F podczas wiercenia. 
 
PRZYKŁAD: CYKL WIERCENIA
0           BEGIN  PGM 0006 MM
1           BLK FORM 0.1 Z X+0 Y+0 
Z-20
2           BLK  FORM  0.2  X+100 
Y+100 Z+0
3           TOOL DEF 1 L+0 R+3
4           TOOL CALL 1 Z S1000
5           CYCL DEF 1.0 PECKING 
6           CYCL DEF 1.1 SET-UP -2
7           CYCL DEF 1.2 DEPTH -15
8           CYCL DEF 1.3 PECKG-10
9           CYCL DEF 1.4 DWELL 1
10         CYCL DEF 1.5 F80
11         L Z+100 R0 FMAX M6
12         L X+20 Y+30 FMAX M3
13         L Z+2 FMAX M99
14         L X+80 Y+50 FMAX M99
15         L Z+100 FMAX M2
END PGM 0006 MM 
 
GWINTOWANIE Z OPRAWKĄ KOMPENSACYJNĄ –
CYKL 2
Wprowadzane dane:
·        SETUP CLEARANCE A – bezpieczna odległość;
·        TOTAL HOLE DEPTH B – całkowita głębokość gwintu;
·        DWELL – czas zwłoki (w sekundach);
·   FEED  –  prędkość  posuwu  F  podczas  gwintowania.  Prędkość  posuwu  jest 
obliczana następująco:
F = S  p
S – prędkość wrzeciona [
Obr
/
min
],
p – podziałka gwintu [mm].
 
PRZYKŁAD: GWINTOWANIE Z OPRAWKĄ KOMPENSACYJNĄ
0
BEGIN PGM 0007 MM
1             BLK FORM 0.1 Z X+0 Y+0 Z-20
2              BLK  FORM  0.2  X+100  Y+100 
Z+0
3             TOOL DEF 1 L+0 R+3
4             TOOL CALL 1 Z S1000
5             CYCL DEF 2.0 TAPPING 
6             CYCL DEF 2.1 SET-UP -3
7             CYCL DEF 2.2 DEPTH -20
8             CYCL DEF 2.3 DWELL 0.4
9             CYCL DEF 2.4 F100
10         L Z+100 R0 FMAX M6
11         L X+50 Y+20 FMAX M3
12         L Z+3 FMAX M99
13         L Z+100 FMAX M2
END PGM 0007 MM 
 
GWINTOWANIE BEZ OPRAWKI KOMPENSACYJNEJ –
CYKL 17
Korzyści w stosunku do gwintowania z oprawką kompensacyjną:
·        Wyższe prędkości obróbki;
·         Powtarzanie  gwintowania  tego  samego  gwintu;  powtórzenia  są 
możliwe dzięki orientacji wrzeciona do pozycji 0 stopni podczas przywołania 
cyklu;
·        Wzrasta zakres posuwu w osi wrzeciona.
  Wprowadzane dane:
·        SETUP CLEARANCE – 
bezpieczna odległość;
·        TOTAL HOLE DEPTH – 
całkowita głębokość gwintu;
·        THREAD PITCH – podziałka 
gwintu. 
Znak różnicuje gwint prawy i lewy:
+ = gwint prawy,
– = gwint lewy.
 
FREZOWANIE ROWKÓW – CYKL 3
Wprowadzane dane:
·         SETUP  CLEARANCE  A  – 
bezpieczna odległość;
·         TOTAL  DEPTH  B  –  całkowita 
głębokość rowka;
·         PECKING  DEPTH  C  –  dosuw 
wgłębny.  Jeśli  dosuw  wgłębny  jest 
równy 
całkowitej
głębokości
otworu,  narzędzie  wykona  cały 
otwór w jednym kroku.;
·         FEED  RATE  FOR  PECKING  – 
prędkość 
posuwu
F
podczas
zagłębiania;
·         FIRST  SIDE  LENGTH  D  – 
długość  rowka,  wymieniony  znak 
określa kierunek frezowania;
·         SECOND  SIDE  LENGTH  E  – 
szerokość rowka;
FEED RATE – prędkość ruchu 
narzędzia w płaszczyźnie obróbki 
Wymagane narzędzie
Ten  cykl  wymaga  zastosowanie  freza  czołowego  z  czołem  tnącym  (ISO 
1641). Średnica ostrza musi być mniejsza od szerokości rowka i większa od 
jej  połowy.  Rowek  musi  być  równoległy  do  osi  bieżącego  układu 
współrzędnych.
 
PRZYKŁAD: FREZOWANIE ROWKA
0             BEGIN PGM SLOTS MM
1             BLK FORM 0.1 Z X+0 Y+0 Z–20
2             BLK FORM 0.2 X+100 Y+100 Z+0
3             TOOL DEF 1 L+0 R+4
4             TOOL CALL 1 Z S1000
5             CYCL DEF 3.0 SLOT MILLING 
6             CYCL DEF 3.1 SET UP –2 
7             CYCL DEF 3.2 DEPTH –15 
8             CYCL DEF 3.3 PECKG –5 F80 
9             CYCL DEF 3.4 X–50 
10         CYCL DEF 3.5 Y+10 
11         CYCL DEF 3.6 F120 
12         L Z+100 R0 F MAX M6
13         L X+76 Y+15 F MAX M3 
14         L Z+2 F1000 M99 
15         CYCL DEF 3.0 SLOT MILLING 
16         CYCL DEF 3.1 SET UP +2 
17         CYCL DEF 3.2 DEPTH –15 
18         CYCL DEF 3.3 PECKG –5 F80 
19         CYCL DEF 3.4 Y+80 
20         CYCL DEF 3.5 X+10 
21         CYCL DEF 3.6 F120 
22         L X+20 Y+14 F MAX 
23         CYCL CALL 
24         L Z+100 F MAX M2
25         END PGM SLOTS MM
 
FREZOWANIE WYBRAŃ – CYKL 4
Wprowadzane dane:
·        SETUP CLEARANCE A – bezpieczna 
odległość;
·        TOTAL DEPTH B – całkowita 
głębokość rowka;
·        PECKING DEPTH C – dosuw 
wgłębny. Jeśli dosuw wgłębny jest 
równy całkowitej głębokości otworu, 
narzędzie wykona cały otwór w jednym 
kroku.;
·        FEED RATE FOR PECKING – 
prędkość posuwu F podczas zagłębiania;
·        FIRST SIDE LENGTH D – długość 
wybrania, równoległa do pierwszej osi 
głównej w płaszczyźnie pracy;
·        SECOND SIDE LENGTH E – 
szerokość wybrania. Znaki długości 
boków są zawsze dodatnie;
·        FEED RATE – prędkość ruchu 
narzędzia w płaszczyźnie obróbki;
·        DIRECTION OF THE MILLING PATH 
– kierunek drogi frezowania:
DR+  frezowanie współbieżne z M3
DR – frezowanie przeciwbieżne z M3 
 
PRZYKŁAD: FREZOWANIE PROSTOKĄTNEGO
WYBRANIA
     0            BEGIN PGM POCKET MM
1             BLK FORM 0.1 Z X+0 Y+0 
Z–20
2             BLK FORM 0.2 X+110 
Y+100 Z+0
3             TOOL DEF 1 L+0 R+5
4             TOOL CALL 1 Z S1000
5             CYCL DEF 4.0 POCKET 
MILLING
6             CYCL DEF 4.1 SET UP +2 
7             CYCL DEF 4.2 DEPTH –10 
8             CYCL DEF 4.3 PECKG +4 
F80 
9             CYCL DEF 4.4 X+80 
10         CYCL DEF 4.5 Y+40 
11         CYCL DEF 4.6 F100 DR+ 
RADIUS 0 
12         L Z+100 R0 F MAX M6
13         L X+60 Y+35 F MAX M3 
14         L Z+2 F MAX
15         CYCL CALL 
16         L Z+100 F MAX M2
END PGM POCKET 
 
FREZOWANIE WYBRAŃ KOŁOWYCH– CYKL
5
Wprowadzane dane:
·         SETUP  CLEARANCE  A  –  bezpieczna 
odległość;
·         TOTAL  DEPTH  B  –  całkowita 
głębokość rowka;
·        PECKING DEPTH  C – dosuw wgłębny. 
Jeśli dosuw wgłębny jest równy całkowitej 
głębokości otworu, narzędzie wykona cały 
otwór w jednym kroku.;
·         FEED  RATE  FOR  PECKING  –  prędkość 
posuwu F podczas zagłębiania;
·         FIRST  SIDE  LENGTH  D  –  długość 
wybrania,  równoległa  do  pierwszej  osi 
głównej w płaszczyźnie pracy;
·        SECOND SIDE LENGTH E – szerokość 
wybrania.  Znaki  długości  boków  są 
zawsze dodatnie;
·        FEED RATE – prędkość ruchu narzędzia 
w płaszczyźnie obróbki;
·         DIRECTION  OF  THE  MILLING  PATH  – 
kierunek drogi frezowania:
DR+  frezowanie współbieżne z M3
DR – frezowanie przeciwbieżne z M3 
 
PRZYKŁAD: FREZOWANIE WYBRANIA
KOŁOWEGO
 
0             BEGIN PGM CIRCULAR MM
1             BLK FORM 0.1 Z X+0 Y+0 Z–20
2             BLK FORM 0.2 X+100 Y+100 Z+0
3             TOOL DEF 1 L+0 R+10
4             TOOL CALL 1 Z S2000
5             CYCL DEF 5.0 CIRCULAR POCKET
6             CYCL DEF 5.1 SET UP +2 
7             CYCL DEF 5.2 DEPTH –12
8             CYCL DEF 5.3 PECKG +6 F80
9             CYCL DEF 5.4 RADIUS 35 
10         CYCL DEF 5.5 F 100 DR–
11         L Z+100 R0 F MAX M6
12         L X+60 Y+50 F MAX M3 
13         L Z+2 F MAX M99 
14         L Z+100 F MAX M2
END PGM CIRCULAR MM 
 
FUNKCJE EDYTORSKIE
WYBIERANIE BLOKU
Blok rozpatrywany wyświetlany jest pomiędzy dwiema liniami poziomymi.
Dany blok można odszukać poleceniem GOTO
Rozpoczęcie dialogu.
GOTO:NUMBER=
Wprowadzić i potwierdzić numer bloku
KASOWANIE PROGRAMU
Dialog kasujący program rozpoczyna się klawiszem CL PGM
Rozpoczęcie dialogu
ERASE = ENT / END = NOENT
Program ma zostać skasowany:         lub 
Wybrać numer
programu
Odwołanie kasowania:
 
POSZUKIWANIE OKREŚLONEGO ADRESU
Szukając bloków zawierających określony adres można użyć 
klawiszy kursora pionowego.
W obrębie danego bloku przesunąć podświetlone pole 
kursorem poziomym na słowo z poszukiwanym adresem, a 
następnie przeszukać całość programu kursorem pionowym:
Wszystkie bloki zawierające poszukiwany adres będą 
podświetlone.
Przykład
Znaleźć wszystkie bloki z adresem M:
Wybrać jeden blok z adresem M
Umieścić podświetlone pole na
słowie M.
MISCELLANEOUS FUNCTION M?
Przywołać bloki z
adresem M.
FUNKCJE EDYTORSKIE
 
OTWIERANIE PROGRAMU
Zależnie od typu wybieranego programu otworzyć można program 
dialogowy HEIDENHAIN lub ISO.
Rozpoczęcie dialogu
PROGRAM SELECTION
PROGRAM NUMBER   =
Wprowadzić numer programu i
potwierdzić
MM = G71 / INCH = G70
dla wymiarów w mm lub
% 231 G
dla wymiarów w calach
Przykładowy odczyt
% 231 G71 *
N9999 % 231 G
FUNKCJE EDYTORSKIE
 
FUNKCJE EDYTORSKIE
Wybór programu istniejącego
Wszystkie  przechowywane  programy  można  redagować,  testować, 
przedstawiać 
graficznie
i wykonywać w dowolnie wybranym typie programowania
Rozpoczęcie dialogu
PROGRAM SELECTION
PROGRAM NUMBER   =
Umieścić podświetlane pole na
wybranym numerze
         
          programu lub wprowadzić numer 
programu
 
Przykładowy odczyt:
0 % 231 G71 *
1 N10 G30 G17 X+0 Y+0 Z-40*
2 N20 G31 G90 X+100 Y+100 Z+0*
 
FUNKCJE EDYTORSKIE
Określanie wymiarów 
przedmiotu: G30/G31
Przykład:
Punkt MIN
X0 Y0 Z-40
Punkt MAX
X100 Y100 Z0
Uwaga
Dla określenia wymiarów 
przedmiotu należy wybrać tryb 
WPROWADZANIA DANYCH
 
 
 
 
 
 
 
Określenie punktu MIN.
Oś narzędziowa Z.
Współrzędne X.
Współrzędne Y.
Współrzędne Z.
Zakończenie bloku.
Określenie punktu MAX.
Wymiary absolutne.
Współrzędne X.
Współrzędne Y.
Współrzędne Z.
Zakończenie bloku.
Przykład:
N10 G30 G17 X+0 Y+0 
Z-15*
N20  G31  X+100  Y+100 
Z+0*
Wprowadzanie punktów narożnych prostopadłościanu.
MIN
MAX
 
A
B
FUNKCJE EDYTORSKIE
Określenie cyklu:
Tryby pracy
SET UP CLEARANCE ?      Określić odległość 
dobiegu
Wprowadzić
właściwy znak
(zwykle
ujemny) – korekta
tłum.
Potwierdzić dane
TOTAL HOLE DEPTH ?      Określić głębokość 
otworu 
Wprowadzić
właściwy znak
Potwierdzić dane
 
PECKING DEPTH ? 
Określić głębokość
jednego
wiercenia
Wprowadzić
znak
Potwierdzić dane
DWELL TIME IN SECS. ?
Wprowadzić czas postoju
na dnie otworu
(0 dla braku
postoju)
Potwierdzić
dane
FEED RATE ? F=
Wprowadzić prędkość
posuwu roboczego dla
jednego wiercenia