PRAWO PRACY

PRAWO PRACY

Zatrudnianie pracowników

Zatrudnianie pracowników

młodocianych

młodocianych



Ze względu na właściwości psychofizyczne

Ze względu na właściwości psychofizyczne

młodocianych, niezbędne jest

młodocianych, niezbędne jest

objęcie ich

objęcie ich

wzmożoną ochroną w procesie pracy.

wzmożoną ochroną w procesie pracy.



Ochrona pracy ww. kategorii pracowników ma

Ochrona pracy ww. kategorii pracowników ma

tzw. szerszy charakter. Obok bowiem przepisów

tzw. szerszy charakter. Obok bowiem przepisów

bezpośrednio dotyczących ochrony życia i

bezpośrednio dotyczących ochrony życia i

zdrowia w procesie pracy, obejmuje również

zdrowia w procesie pracy, obejmuje również

normy, które mają pośredni wpływ na stan

normy, które mają pośredni wpływ na stan

zdrowia pracowników (np. przepisy określające

zdrowia pracowników (np. przepisy określające

wymiar czasu pracy i urlopu wypoczynkowego).

wymiar czasu pracy i urlopu wypoczynkowego).

Wolno zatrudniać tylko tych

Wolno zatrudniać tylko tych

młodocianych, którzy:

młodocianych, którzy:

1)

1)

ukończyli co najmniej gimnazjum,

ukończyli co najmniej gimnazjum,

2)

2)

przedstawią świadectwo lekarskie

przedstawią świadectwo lekarskie

stwierdzające, że praca danego

stwierdzające, że praca danego

rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.



Młodociany nie posiadający

Młodociany nie posiadający

kwalifikacji zawodowych może być

kwalifikacji zawodowych może być

zatrudniony tylko w celu

zatrudniony tylko w celu

przygotowania zawodowego (art. 191

przygotowania zawodowego (art. 191

§ 1 – 2 k. p.).

§ 1 – 2 k. p.).



Pracodawca jest obowiązany

Pracodawca jest obowiązany

prowadzić ewidencję pracowników

prowadzić ewidencję pracowników

młodocianych. (art. 193 k. p.).

młodocianych. (art. 193 k. p.).

Do zawierania i rozwiązywania z

Do zawierania i rozwiązywania z

młodocianymi umów o pracę w celu

młodocianymi umów o pracę w celu

przygotowania zawodowego mają

przygotowania zawodowego mają

zastosowanie przepisy kodeksu

zastosowanie przepisy kodeksu

dotyczące umów o pracę na czas

dotyczące umów o pracę na czas

nieokreślony.

nieokreślony.

Umowa taka powinna w szczególności

Umowa taka powinna w szczególności

określać:

określać:

1) rodzaj przygotowania zawodowego

1) rodzaj przygotowania zawodowego

(nauka zawodu lub przyuczenie do

(nauka zawodu lub przyuczenie do

wykonywania określonej pracy),

wykonywania określonej pracy),

2) czas trwania i miejsce odbywania

2) czas trwania i miejsce odbywania

przygotowania zawodowego,

przygotowania zawodowego,

3) sposób dokształcania teoretycznego,

3) sposób dokształcania teoretycznego,

4) wysokość wynagrodzenia (art. 194, 195

4) wysokość wynagrodzenia (art. 194, 195

§ 1 k. p.).

§ 1 k. p.).

Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o

Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o

pracę zawartej w celu przygotowania

pracę zawartej w celu przygotowania

zawodowego dopuszczalne jest tylko w

zawodowego dopuszczalne jest tylko w

razie:

razie:

1) niewypełniania przez młodocianego

1) niewypełniania przez młodocianego

obowiązków wynikających z umowy o

obowiązków wynikających z umowy o

pracę lub obowiązku dokształcania się,

pracę lub obowiązku dokształcania się,

pomimo stosowania wobec niego środków

pomimo stosowania wobec niego środków

wychowawczych,

wychowawczych,

2) ogłoszenia upadłości lub likwidacji

2) ogłoszenia upadłości lub likwidacji

pracodawcy,

pracodawcy,

3) reorganizacji zakładu pracy

3) reorganizacji zakładu pracy

uniemożliwiającej kontynuowanie

uniemożliwiającej kontynuowanie

przygotowania zawodowego,

przygotowania zawodowego,

4) stwierdzenia nieprzydatności

4) stwierdzenia nieprzydatności

młodocianego do pracy, w zakresie

młodocianego do pracy, w zakresie

której odbywa przygotowanie

której odbywa przygotowanie

zawodowe.

zawodowe.



Pracownik młodociany jest

Pracownik młodociany jest

obowiązany dokształcać się do

obowiązany dokształcać się do

ukończenia 18 lat, chyba że uzyskał

ukończenia 18 lat, chyba że uzyskał

on kwalifikacje zawodowe przez

on kwalifikacje zawodowe przez

naukę w szkole.

naukę w szkole.

W szczególności pracownik młodociany

W szczególności pracownik młodociany

jest obowiązany:

jest obowiązany:

1) do dokształcania się w zakresie

1) do dokształcania się w zakresie

szkoły podstawowej i gimnazjum,

szkoły podstawowej i gimnazjum,

jeżeli szkoły takiej nie ukończył,

jeżeli szkoły takiej nie ukończył,

2) do dokształcania się w zakresie

2) do dokształcania się w zakresie

szkoły ponadgimnazjalnej lub w

szkoły ponadgimnazjalnej lub w

formach pozaszkolnych.

formach pozaszkolnych.



Pracodawca jest obowiązany zwolnić

Pracodawca jest obowiązany zwolnić

młodocianego od pracy na czas

młodocianego od pracy na czas

potrzebny do wzięcia udziału w

potrzebny do wzięcia udziału w

zajęciach szkoleniowych w związku z

zajęciach szkoleniowych w związku z

dokształcaniem się.

dokształcaniem się.



Młodociany może być zatrudniony na

Młodociany może być zatrudniony na

podstawie umowy o pracę przy

podstawie umowy o pracę przy

wykonywaniu lekkich prac.

wykonywaniu lekkich prac.



Praca lekka nie może powodować

Praca lekka nie może powodować

zagrożenia dla życia, zdrowia i

zagrożenia dla życia, zdrowia i

rozwoju psychofizycznego

rozwoju psychofizycznego

młodocianego, a także nie może

młodocianego, a także nie może

utrudniać młodocianemu wypełniania

utrudniać młodocianemu wypełniania

obowiązku szkolnego.

obowiązku szkolnego.



Wykaz lekkich prac określa pracodawca po

Wykaz lekkich prac określa pracodawca po

uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania

uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania

służby medycyny pracy.

służby medycyny pracy.



Wykaz wymaga zatwierdzenia przez właściwego

Wykaz wymaga zatwierdzenia przez właściwego

inspektora pracy.

inspektora pracy.



Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac

Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac

wzbronionych młodocianym, określonych w

wzbronionych młodocianym, określonych w

przepisach szczególnych.

przepisach szczególnych.



Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w

Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w

regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma

regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma

obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz

obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz

lekkich prac w osobnym akcie (art. 200

lekkich prac w osobnym akcie (art. 200

1

1

§ 1- 3 k.

§ 1- 3 k.

p.).

p.).



Pracodawca jest obowiązany

Pracodawca jest obowiązany

zapoznać młodocianego z wykazem

zapoznać młodocianego z wykazem

lekkich prac przed rozpoczęciem

lekkich prac przed rozpoczęciem

przez niego pracy. (art. 200

przez niego pracy. (art. 200

1

1

§ 4 k.

§ 4 k.

p.).

p.).



Pracodawca ustala wymiar i rozkład

Pracodawca ustala wymiar i rozkład

czasu pracy młodocianego

czasu pracy młodocianego

zatrudnionego przy lekkiej pracy,

zatrudnionego przy lekkiej pracy,

uwzględniając tygodniową liczbę

uwzględniając tygodniową liczbę

godzin nauki wynikającą z programu

godzin nauki wynikającą z programu

nauczania, a także z rozkładu zajęć

nauczania, a także z rozkładu zajęć

szkolnych młodocianego.

szkolnych młodocianego.



Tygodniowy wymiar czasu pracy

Tygodniowy wymiar czasu pracy

młodocianego w okresie odbywania

młodocianego w okresie odbywania

zajęć szkolnych nie może

zajęć szkolnych nie może

przekraczać 12 godzin.

przekraczać 12 godzin.



W dniu uczestniczenia w zajęciach

W dniu uczestniczenia w zajęciach

szkolnych wymiar czasu pracy

szkolnych wymiar czasu pracy

młodocianego nie może przekraczać

młodocianego nie może przekraczać

2 godzin.

2 godzin.



Wymiar czasu pracy młodocianego w

Wymiar czasu pracy młodocianego w

okresie ferii szkolnych nie może

okresie ferii szkolnych nie może

przekraczać 7 godzin na dobę i 35

przekraczać 7 godzin na dobę i 35

godzin w tygodniu.

godzin w tygodniu.



Dobowy wymiar czasu pracy

Dobowy wymiar czasu pracy

młodocianego w wieku do 16 lat nie

młodocianego w wieku do 16 lat nie

może przekraczać 2 godzin.

może przekraczać 2 godzin.



Wymiar czasu pracy młodocianego

Wymiar czasu pracy młodocianego

określony wyżej obowiązuje także w

określony wyżej obowiązuje także w

przypadku, gdy młodociany jest

przypadku, gdy młodociany jest

zatrudniony u więcej niż jednego

zatrudniony u więcej niż jednego

pracodawcy.

pracodawcy.



Przed nawiązaniem stosunku pracy

Przed nawiązaniem stosunku pracy

pracodawca ma obowiązek uzyskania

pracodawca ma obowiązek uzyskania

od młodocianego oświadczenia o

od młodocianego oświadczenia o

zatrudnieniu albo o niepozostawaniu

zatrudnieniu albo o niepozostawaniu

w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

(art. 200

(art. 200

2

2

k. p.).

k. p.).



Młodociany podlega wstępnym

Młodociany podlega wstępnym

badaniom lekarskim przed

badaniom lekarskim przed

przyjęciem do pracy oraz badaniom

przyjęciem do pracy oraz badaniom

okresowym i kontrolnym w czasie

okresowym i kontrolnym w czasie

zatrudnienia.

zatrudnienia.



Jeżeli lekarz wyda orzeczenie, że

Jeżeli lekarz wyda orzeczenie, że

dana praca zagraża zdrowiu

dana praca zagraża zdrowiu

młodocianego, pracodawca jest

młodocianego, pracodawca jest

obowiązany zmienić rodzaj pracy, a

obowiązany zmienić rodzaj pracy, a

gdy nie ma takiej możliwości,

gdy nie ma takiej możliwości,

niezwłocznie rozwiązać umowę o

niezwłocznie rozwiązać umowę o

pracę i wypłacić odszkodowanie w

pracę i wypłacić odszkodowanie w

wysokości wynagrodzenia za okres

wysokości wynagrodzenia za okres

wypowiedzenia.

wypowiedzenia.



Pracodawca jest obowiązany

Pracodawca jest obowiązany

przekazać informacje o ryzyku

przekazać informacje o ryzyku

zawodowym, które wiążą się z pracą

zawodowym, które wiążą się z pracą

wykonywaną przez młodocianego,

wykonywaną przez młodocianego,

oraz o zasadach ochrony przed

oraz o zasadach ochrony przed

zagrożeniami również

zagrożeniami również

przedstawicielowi ustawowemu

przedstawicielowi ustawowemu

młodocianego. (art. 201 k. p.).

młodocianego. (art. 201 k. p.).

Czas pracy pracownika

Czas pracy pracownika

młodocianego:

młodocianego:

1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie

1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie

może przekraczać 6 godzin na dobę.

może przekraczać 6 godzin na dobę.

2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat

2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat

nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas

3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas

nauki, w wymiarze wynikającym z obowiązkowego

nauki, w wymiarze wynikającym z obowiązkowego

programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy

programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy

odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy

odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy

wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż

wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż

4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany

4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany

wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie

wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie

30 minut, wliczaną do czasu pracy. (art. 202 k. p.).

30 minut, wliczaną do czasu pracy. (art. 202 k. p.).

4. Młodocianego nie wolno zatrudniać w

4. Młodocianego nie wolno zatrudniać w

godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

5. Pora nocna dla młodocianego przypada

5. Pora nocna dla młodocianego przypada

pomiędzy godzinami 22.00 a 6.00.

pomiędzy godzinami 22.00 a 6.00.

6. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca

6. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca

porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie

porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie

mniej niż 14 godzin.

mniej niż 14 godzin.

7. Młodocianemu przysługuje w każdym

7. Młodocianemu przysługuje w każdym

tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin

tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin

nieprzerwanego odpoczynku, który powinien

nieprzerwanego odpoczynku, który powinien

obejmować niedzielę. (art. 203 k. p.).

obejmować niedzielę. (art. 203 k. p.).



Młodociany uzyskuje z upływem 6

Młodociany uzyskuje z upływem 6

miesięcy od rozpoczęcia pierwszej

miesięcy od rozpoczęcia pierwszej

pracy prawo do urlopu w wymiarze

pracy prawo do urlopu w wymiarze

12 dni roboczych.

12 dni roboczych.



Z upływem roku pracy młodociany

Z upływem roku pracy młodociany

uzyskuje prawo do urlopu w

uzyskuje prawo do urlopu w

wymiarze 26 dni roboczych.

wymiarze 26 dni roboczych.



Liczba dni urlopu podlega sumowaniu

Liczba dni urlopu podlega sumowaniu

– po roku pracownik młodociany ma

– po roku pracownik młodociany ma

prawo do 38 dni roboczych urlopu

prawo do 38 dni roboczych urlopu

wypoczynkowego.

wypoczynkowego.



Jednakże w roku kalendarzowym, w

Jednakże w roku kalendarzowym, w

którym kończy 18 lat, ma prawo do

którym kończy 18 lat, ma prawo do

urlopu w wymiarze 20 dni

urlopu w wymiarze 20 dni

roboczych,, jeżeli prawo do urlopu

roboczych,, jeżeli prawo do urlopu

uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

uzyskał przed ukończeniem 18 lat.



Młodocianemu uczęszczającemu do

Młodocianemu uczęszczającemu do

szkoły należy udzielić urlopu w

szkoły należy udzielić urlopu w

okresie ferii szkolnych.

okresie ferii szkolnych.



Młodocianemu, który nie nabył prawa

Młodocianemu, który nie nabył prawa

do urlopu, o którym mowa w

do urlopu, o którym mowa w

pracodawca może na jego wniosek,

pracodawca może na jego wniosek,

udzielić zaliczkowo urlopu w okresie

udzielić zaliczkowo urlopu w okresie

ferii szkolnych.

ferii szkolnych.



Pracodawca jest obowiązany, na

Pracodawca jest obowiązany, na

wniosek młodocianego, ucznia szkoły

wniosek młodocianego, ucznia szkoły

dla pracujących, udzielić mu w czasie

dla pracujących, udzielić mu w czasie

ferii szkolnych urlopu bezpłatnego

ferii szkolnych urlopu bezpłatnego

wymiarze nie przekraczającym

wymiarze nie przekraczającym

łącznie z urlopem wypoczynkowym 2

łącznie z urlopem wypoczynkowym 2

miesięcy.

miesięcy.



Okres urlopu bezpłatnego wlicza się

Okres urlopu bezpłatnego wlicza się

do okresu pracy, od którego zależą

do okresu pracy, od którego zależą

uprawnienia pracownicze. (art. 205 §

uprawnienia pracownicze. (art. 205 §

1 – 4 k. p.).

1 – 4 k. p.).

Akty wykonawcze:

Akty wykonawcze:

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996

r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub

r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub

szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. z 1996 r., Nr 114,

szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. z 1996 r., Nr 114,

poz. 545).

poz. 545).

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 w

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 w

sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich

sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich

wynagradzania (Dz. U. z 1996 r. Nr 60, poz. 278).

wynagradzania (Dz. U. z 1996 r. Nr 60, poz. 278).

3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15

3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15

grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo

grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo

jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie

jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie

ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które

ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które

ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które

ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które

nie ukończyły gimnazjum. (Dz. U. z 2002 r. Nr 214, poz.

nie ukończyły gimnazjum. (Dz. U. z 2002 r. Nr 214, poz.

1808)

1808)

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 grudnia 1990 r. w

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 grudnia 1990 r. w

sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym. (Dz. U. z

sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym. (Dz. U. z

1990 r. Nr 85, poz. 500).

1990 r. Nr 85, poz. 500).