Slajd 1

Taksonomia celów kształcenia

Cele – postulowane stany wiadomości, umiejętności i

postaw jakie w procesie kształcenia powinni osiągnąć

uczniowie.

Operacjonalizacja celów kształcenia – to formułowanie

celów w postaci w postaci czynności, operacji, zadań.

Podział celów kształcenia:

- ogólne, szczegółowe

- ogólne, pośrednie, szczegółowe

- naczelne (cele szkoły), kierunkowe(cele poszczególnych

przedmiotów), etapowe(w określonym semestrze czy

roku) i cele szczegółowe(cele zajęć lekcyjnych,

pozalekcyjnych i pozaszkolnych)

Według J.J. Guilberrta poprawnie sformułowany cel

zawiera cztery elementy:

Działanie

– wyrażone poprzez czasownik opisujący

zadanie, czynności które ma wykonać

student(narysuje, omówi, wykona, zdefiniuje)

Treść

– przedmiot lub materiał w stosunku do

których działanie ma być wykonane.

Warunek

– określenie okoliczności lub ograniczenia

w jakich ma nastąpić działanie.

Kryterium

– ustalenie akceptowanego poziomu

wykonania zadania oczekiwanego od uczących się

Cechy celu szczegółowego:

Odpowiedni

– brak zbędnych treści, dostosowany do

potrzeb, sytuacji

Jednoznaczny

– konkretnie określający to co uczący ma

osiągnąć w zakresie wiadomości, umiejętności i postaw

Logiczny

– nie zwiera wewnętrznych sprzeczności

Wykonalny

– w warunkach w jakich przebiega

kształcenie, przy użyciu odpowiednich środków i

uwzględniając możliwości rozwojowe uczniów

Mierzalny

– możliwy do dokonania pomiaru celem

oceny jego realizacji przez uczniów

Obserwowalny

– w trakcie realizacji celu nauczyciel

może kontrolować poprzez obserwacje jego osiąganie

przez uczniów

Charakterystyka celów kształcenia:

1.Są nowe dla uczących się, wcześniej nigdy i nigdzie nie

osiągnięte

2.Formułowane są w punktu widzenia ucznia, czasownik

w 1 osobie lub z bezokoliczniku

3.Zawierają kryteria które muszą spełniać pożądane

zachowania

4.Nie mogą być zbyt ogólnikowe ani zbyt szczegółowe

5.Nie mogą zawierać się w sobie

6.W jednym celu może być jeden czasownik operacyjny

7.Cele powinny być ułożone według hierarchii ważności

lub kolejności realizacji

8.Poziom taksonomiczny zmienia się w zależności od

stopnia zaawansowania kształcenia

METODY DYDAKTYCZNE

Metoda dydaktyczna

– sposób

powtarzalnej, obserwowalnej i

weryfikowalnej pracy nauczyciela z uczącymi

się.

Podające:

- jednostronna komunikacja

- służy przekazywaniu jak największej liczby informacji w

krótkim czasie

- wymaga asymilacji(wchłaniania) wiedzy

Problemowe:

- rozwiązywanie problemów

- porównywanie informacji, wnioskowanie, uogólnianie,

analizowanie, abstrahowanie

- uczący się muszą posiadać pewien zasób wiadomości,

przewaga aktywności leży po ich stronie

Eksponujące

– wystawa, pokaz:

- służą wyeksponowaniu określonych wartości

estetycznych albo etycznych

Praktyczne

– służą opanowaniu określonych

umiejętności psychomotorycznych

PODZIAŁ METOD DYDAKTYCZNYCH:

METODY PODAJĄCE

- wykład informacyjny

- pogadanka (dialog edukacyjny)

- opis techniczny

- opowiadanie

- odczyt

- referat

- anegdota

- praca z tekstem

- objaśnienie

- instruktarz

Wykład

– etapy:

1.Wprowadzenie do tematu

2.Rozwinięcie – prezentowanie całości

przygotowanego materiału

3.Podsumowanie – zwrócenie uwagi na

najważniejsze informacje; podanie literatury

obowiązkowej i nadobowiązkowej

4.pytana i/lub dyskusja

Pogadanka

– wymiana zdań poprzez

zadawanie pytań i udzielanie odpowiedzi,

jest ona obustronna

Opis techniczny

– opis przedmiotu,

posługiwanie się nim

Opowiadanie

– występują tu konkretne

osoby, miejsca, zdarzenia i relacje między

tymi osobami

Referat

– może być aktywny nauczyciel lub

uczeń.

Referat ma określony scenariusz:

1.przedstawiamy temat

2.podajemy literaturę

3.plan wg którego będziemy referować

4.prezentacja materiału

5.podsumowanie tego co najistotniejsze

6.wyciąganie wniosków

7.dyskusja

Odczyt

– układ taki sam jak w przypadku

referatu, tyle że odczytujemy a nie omawiamy

informacje

Anegdota

– krótkie opowiadanie dotyczące

tematu zajęć o humorystycznym zakończeniu

Praca z tekstem

– analiza dokumentacji lub

czytanie fragmentów tekstów, analizowanie

Instruktarz

– wymienienie według kolejności

czynności wykonywanych w określonej sytuacji

METODY PROBLEMOWE:

- wykład problemowy

- wykład konwersatoryjny

- dyskusja dydaktyczna

a) okrągłego stołu

b) panelowa

c) wielokrotna

d) „burza mózgów”

e) mata plan

Dyskusja okrągłego stołu

– czyli dyskusja

informacyjna kierowana przez moderatora i oparta

na zasadzie swobodnych wypowiedzi wszystkich

uczestników

Przebieg zajęć:

- przedstawienie celu zajęć, tematu, omówienie

problemu, zaproszenie do wypowiedzi przez

moderatora – 5 min

- wypowiedzi uczestników, ograniczone do 3-5 min

każda – 25 min

- pytania i odpowiedzi(zadawane i udzielane przez

dyskutantów) – 5 min

- podsumowanie dyskusji przez moderatora z

nawiązaniem do celu zajeć i przedstawionego na

wstępie problemu. Uzgodnienie wniosków

końcowych – 10 min

Całość – 45 min

Dyskusja panelowa

– czyli dyskusja obserwowana,

kierowana przez moderatora, której podstawą są

krótkie wypowiedzi kilku zaproszonych specjalistów

Przebieg zajęć:

- omówienie tematu(problemu) i przestawianie

uczestników panelu przez moderatora – 5 min

- wypowiedzi uczestników – 7 x 7 min

- zgłaszanie pytań z audytorium – 5 min

- przerwa

- ustosunkowanie się panelistów do wypowiedzi

innych uczestników panelu i do wypowiedzi z

audytorium – 7 x 3 min

- podsumowanie dyskusji panelowej przez

moderatora – 10 min

Całość: 90 min

„

Burza mózgów

” tzw sesja szczęśliwych pomysłów

Udział bierze 10-12 zaproszonych osób

reprezentujących różne dziedziny wiedzy

1 ETAP ok.45 min

- wprowadzenie, sformułowanie problemu

- zgłaszanie pomysłów i ich notowanie bez oceny

wartości

PRZERWA

2 ETAP ok. 45 min

- dyskusja i wartościowanie w gronie ekspertów

- wybór najlepszych rozwiązań

- podsumowanie, wnioski, ocena stopnia

zrealizowania celu

Całość: 90 min

Metoda meta plan

Meta plan wymaga odpowiedzi na pytania:

- jak jest?

- jak być powinno?

- dlaczego jest tak jak jest a nie tak jak być

powinno?

- co zrobić aby było tak jak ma być ?

Grupa liczy 8 – 12 osób, uczestnicy nie komunikują

się ale mają kartki do każdego pytania, np. 1

pytanie – koło, 2 pytanie – kwadrat itd.

- każdy obserwuje tablicę do której przyklejają kartki

uczestnicy

- dobra metoda dla osób które są słabymi

oratorami, nie lubią przemawiać, są nieśmiałe a

mają dobre pomysły

Uczenie aktywizujące:

- seminarium

- konwersatorium

- metoda przypadków

- metoda sytuacyjna

- metoda pojedynczego zdarzenia

- metoda biograficzna

- metoda symulacyjna (gier decyzyjnych)

- warsztaty dydaktyczne

Seminarium

– polega na utrwaleniu, poszerzeniu,

pogłębieniu wiadomości

Konwersatorium

– opiera się na dialogu na

poziomie naukowym, analiza podstaw problemu,

teoretyzowaniu

Metoda przypadków

– wykorzystuje opisy

przeszłych autentycznych zdarzeń do rozwijania

zdolności wytwarzania pomysłów rozwiązania

przedstawionych sytuacji problemowych. Przypadki

(kazusy) opisane są w czasie przeszłym, były dla

kogoś problemem i zostały już rozstrzygnięte o

czym uczestnicy tej metody dowiadują się po

zaprezentowaniu ich propozycji rozwiązań.

Metoda sytuacyjna

– jej głównym celem jest

doskonalenie zdolności analitycznego

rozumowania, jest bardzo skomplikowana,

wymaga wysokiego poziomu intelektualnego i

doświadczenia zawodowego. Opisy sytuacji są

bardzo obszerne, rzeczywiste lub fikcyjne lecz

prawdopodobne, odnoszą się do sytuacji

teraźniejszej a propozycje rozwiązań są w czasie

przyszłym

Metoda pojedynczego zdarzenia

– jest

nastawiona na rozwijanie podstawowych

zdolności umysłowych (syntezy, analizy,

porównania, uogólnienia, abstrahowania,

oceniania, myślenia przyczynowo – skutkowego)

które są niezbędne w procesie twórczego

myślenia inspirowanego opisem sytuacji

problemowej o niepełnych danych, Opisy są

krótkie, ujęte syntetycznie i pozbawione

informacji o okolicznościach, które ujawnia

prowadzący w późniejszym czasie.

Fazy zajęć:

1.Przygotowanie do zajęć – zapoznanie z

zasadami, celami, organizacją przebiegu,

zadaniami uczących się

2.Zapoznanie z opisem zdarzenia

3.Ustalenie pytania głównego i pytań pochodnych

4.Wskazywanie źródeł i sposobów poszukiwania

informacji potrzebnych do rozwiązania pytań

pochodnych.

5.formułowanie i zgłaszanie odpowiedzi na te

pytania

wartościowanie i wybór najlepszych odpowiedzi

6.Poszerzanie opisu wyjściowego o odpowiedzi na

pytania pochodne

7.Wytwarzanie i zgłaszanie pomysłów rozwiązań

Metoda biograficzna

– dorobek zawodowy na

podstawie życiorysu. Nie ważne jest na przykład

miejsce urodzenia, najważniejszy jest dorobek

zawodowy danej osoby dotyczący naszego

problemu

Metoda symulacyjna

(gier decyzyjnych) – do

kształcenia organizatorów, kadry kierowniczej,

menadżerów. Opis sytuacji wymagający podjęcia

szybkich, trafnych decyzji organizacyjnych.

Warsztaty dydaktyczne

– dla osób z dużą

wiedzą i doświadczeniem zawodowym,

przewidziane na kilka, kilkadziesiąt godzin.

Podstawą są określone zasoby informacji

dostarczone w grupie np. akty prawne,

procedury postępowania w określonych

sytuacjach, propozycje nowych zmian

organizacyjnych, informacje dotyczące opinii o

działaniu nowego systemu. Mogą uczestniczyć

osoby z różnych zawodów.

Metoda inscenizacji

– głównym celem metody jest

wywołanie procesu uczenia się określonych treści

przez przeżywanie (klasyczny teatr aktorski,

czytanie tekstu z podziałem na role, teatrzyk

kukiełkowy, teatr cieni, pantomima)

Podział inscenizacji z pedagogicznego punktu

widzenia:

- inscenizacje utworów literackich

- inscenizowany pokaz wykonywania czynności

- inscenizacja terapeutyczna (socjo, psycho drama)

- inscenizacja problemowa – służy wyjaśnieniu

problemu lub rozwiązaniu problemu

METODY EKSPONUJĄCE

- plakat

- pokaz – wzorcowe wykonanie danej czynności

- film dydaktyczny

- wystawa

- portfolio – uczeń zakłada teczkę ze swoim

dorobkiem (prace, wypracowania, wycinki prasowe,

ksero artykułów) – jest bardziej metodą

samokształcenia

METODY PRAKTYCZNE

- ćwiczenia na pracowni – w środowisku sztucznym,

wielokrotne wykonywanie czynności w celu

doskonalenia

- praktyka – w środowisku naturalnym np. szpital

- laboratorium – np chemiczne, fizyczne, językowe

Środki dydaktyczne

Środkiem dydaktycznym - określamy

przedmioty realne, ich uproszczenia lub

wyobrażenia, które zastosowane w

procesie dydaktycznym ułatwiają

osiągnięcie celów

Podział środków dydaktycznych wg

Kupisewicza.

1.Wizualne(wzrokowe)-

oddziałujące na zmysł

wzroku:

- przedmioty realne np. leki, materiał opatrunkowy,

sprzęt medyczny, globusy, mikroskop, grafoskop,

tablice(szkolna, korkowa, ferromagnetyczna),

- materiały drukowane np. książki, czasopisma,

kserokopie, broszury, ulotki, plakaty,

- materiały przeźroczyste np. foliogramy,

mikrofilmy, slajdy, klisze rtg,

- uproszczenia przedmiotów realnych np. modele

budowy lub struktury przestrzennej, schematy,

przekroje, atrapy,

2. Audytywne(słuchowe, audio)-

oddziałują na

zmysł słuchu:

- audycje radiowe, radio, płyty, adapter, gramofon,

płyty CD z nagraniem dźwięku, odtwarzacze CD,

taśmy magnetofonowe, magnetofon, instrumenty

muzyczne, słuchawki lekarskie,

3. Audiowizualne(wzrokowo słuchowe)-

oddziałujące jednocześnie na zmysł wzroku i słuchu:

- programy telewizyjne, telewizor, komputer,

projektor multimedialny, płyty CD z dźwiękiem i

obrazem, dyskietki, projektor filmowy,

4. Środki częściowo automatyzujące

proces kształcenia

- oddziałują na wiele

zmysłów i zastępują całościowo lub częściowo

podmiot poddawany działaniu albo nauczyciela:

- fantomy np. do reanimacji, położniczy

- modele np. ręki, pośladka, piersi, głowy,

- maszyny dydaktyczne np. trenery,

egzaminatory, stymulatory,

Korzyści ze środków:

- pozwalają opanować(zapamiętać) i utrwalać

wiadomości, umiejętności,

- urozmaicają zajęcia dydaktyczne,

- służą konkretyzacji wyobraźni,

- pobudzają wyobraźnię,

- pozwalają utrzymać uwagę na dłuższy czas na

pewnym poziomie,

- przeciw działają nudzeniu się i spadku

motywacji do uczenia się,

Ilość i wielkość środków zależy od

- tematu,

- celu ogólnego i celów szczegółowych,

- wyposażenia sali(sprzęt), warunków sali,

- umiejętności nauczyciela,

- liczby uczniów/uczestników,

- odbiorców,

- tempa pisania,

- umiejętności robienia notatek,

- kosztów,

- wrażliwości osób uczestniczących w zajęciach,

Obszar opanowania wiedzy(rodzaj odbioru a

zapamiętanie terści)

Słuch-20%

Wzrok- 30%

Słuch+wzrok- 50%

Słuch+wzrok+działanie-90%

Uczymy się:

- 10% z tego co czytamy,

- 20% z tego co słyszymy,

- 30% z tego co widzimy,

- 50 % z tego co widzimy i słyszymy,

- 70% z tego co mówimy,

- 90% z tego co mówimy i robimy,

Kategorie informacji, którym dobrze służy

wzmocnienie wizualne i wywołanie

bezpośredniego wrażenia:

- nowe dane znane tylko tobie,

- dane znane powszechnie, nigdy jednak dotąd

nie prezentowane w takim kontekście ani nie

interpretowane w taki sposób,

- informację, która wymaga udokumentowania

lub wzmocnienia, aby stała się wiarygodna,

- liczby, faksy, kwoty, zestawienia- informacje,

których ludzie nie potrafią gromadzić ani

zapamiętać tylko po usłyszeniu,

- dane chronologiczne, które muszą być

powtarzane i zapamiętane, ponieważ będą

potrzebne w dalszej części prezentacji,

- porównania,

Tam gdzie potrzebne jest podejście analityczne

oparte na faktach i udokumentowane danymi-

bezpośrednie, logiczne i przejrzyste pomoce

wizualne stają się nieodzowne.

Zasada dydaktyczna

- jest to norma

postępowania nauczyciela z uczniem w

procesie kształcenia ukierunkowana na

realizację określonych celów kształcenia.

(K.Kruszewski)

Zasady dydaktyczne wg Półturzyckiego

Zasada poglądowości

- nauczyciela w trakcie

pracy z uczniem obowiązuje stosowanie środków

dydaktycznych oraz takich metod dydaktycznych,

które pozwalają na kształtowanie poglądów osób

uczących się.

Zasada przystępności(stopniowania

trudności)-

omawianie tematu od informacji

prostych do trudnych, od znanego do nieznanego,

do bliskiego do dalszego, od ogólnych do

szczegółowych.

Zasada systematyczności-

proces

dydaktyczny i kontroli nauczania jest

wykonywany systematycznie.

Zasada świadomego i aktywnego

uczestnictwa

- przez planowanie pracy,

mobilizowanie do uwagi, stawianie pytań,

odpowiadanie, praca w grupie, referaty,

rysowanie.

Zasada kształtowania umiejętności

uczenia się-

jest ważna z punktu widzenia

przygotowania do samokształcenia. Wedle tej

zasady nauczyciel ma doprowadzić do

umiejętności organizowania pracy umysłowej,

znajomości metod nabywania informacji,

korzystania z komunikatów, wypowiedzi,

umiejętność sporządzania notatek, schematów

Zasada łączenia teorii z praktyką

– zasada

ta orientuje nauczyciela na konieczność

harmonijnego wiązania ze sobą wiedzy

naukowej z praktyką codziennego życia.

Argumenty przemawiające za tym by łączyć

teorię z praktyką:

a. Praktyka jest tak samo źródłem wiedzy o

świecie jak teoria

b. Praktyka sprawdza prawdziwość

przekazywanej wiedzy

c. Przygotowuje uczniów do działalności

praktycznej

Zasada indywidualizacji

(do konkretnej osoby) i

zespołowości

(to samo w tym samym czasie do

grupy).

Zasada ustawicznego kształcenia się

(permanentnego)-

kształcenie w trakcie

ustawicznego ale i przez całe życie. Należy

pamiętać, że wiedzę należy aktualizować,

doskonalić się. Należy mieć to na myśli przy

projektowaniu procesu kształcenia.

Zalety stosowania zasad dydaktycznych:

- zwiększenie efektywności procesu kształcenia,

- ograniczenie błędów w procesie kształcenia,

- wykorzystywanie zdobytej wiedzy i

umiejętności w praktyce,

- zwiększenie odpowiedzialności ucznia za

proces kształcenia,

- kształtowanie właściwych postaw społecznych,

- rozwijanie zainteresowań,

- motywowanie do dalszego zdobywania wiedzy,

umiejętności i kształtowania postaw,

- lepsze zorganizowanie czasu pracy.

Pomiar dydaktyczny

- to porównanie w czasie

egzaminu:

- wiedzy

- umiejętności

-cech osobowości zdającego

-wiedzą

- umiejętnościami

- cechami osobowości przyjętymi jak

wzorzec(ustalone kryteria)

Kontrola

- to postępowanie zmierzające do

uzyskania informacji w jakim stopniu zostały

osiągnięte zaplanowane cele kształcenia.

Wyróżniamy:



kontrolę wstępną

- przed rozpoczęciem zajęć

dydaktycznych, informującą o poziomie wyjściowym

wiedzy uczestników,



kontrolę bieżącą-

informującą sukcesywnie o

postępach w nabywaniu wiedzy i umiejętności oraz

rozwoju sfery aktywnej,



kontrolę końcową-

informującą o osiągnięciach

uczestników kształcenia po jego ukończeniu,



kontrolę odległą(dystansową)-

dokonywana po

pewnym czasie od zakończenia programu

kształcenia np. po upływie roku. Informuje ona o

trwałości nabytej wiedzy ale także modyfikuje nasze

wyobrażenia o trafności celów kształcenia

Metody, techniki i narzędzia pomiaru

dydaktycznego:

1. Test dydaktyczny

- wielorakiego wyboru

- uzupełnień(luki)

- dopasowania

2. Sprawdzian ustny

- podający

- problemowy(rozwiązać problem)

3. Sprawdzian ustny

- zestaw pytań i krótkich odpowiedzi

- esej(poglądy autorów na tą samą sprawę)

4. Sprawdzian praktyczny

- ocena wykonawstwa

- ocena interpretacji

- kontrola dokumentacji

* Rozwiązanie problemu klinicznego:

- rzeczywiste

- symulowane



ustne



pisemne



praktyczne

Narzędzia:

- skale szacunkowe

- kwestionariusze

- arkusz odpowiedzi

Cechy charakterystyczne procesu

kontroli i oceny:

- rzetelność-

powtarzalność wyników przy

zastosowaniu tej samej metody i narzędzia

kontroli,

- trafność-

stopień zgodności

zaplanowanych treści objętych kontrolą z

treściami opanowanymi przez uczących się,

- obiektywizm-

stałość wymagań

stosowanych w trakcie kontroli i oceny

odnoszących się do osiągnięć uczących się i

hierarchi wymagań programu kształcenia,

sprawiedliwość

- stosowanie tych samych

kryteriów kontroli i oceny wobec wszystkich

kontrolowanych i ocenianych osób,

- jawność

- informowanie osób

kontrolowanych i ocenianych o wynikach,

- praktyczność-

prostota i ekonomiczność

narzędzia kontroli na etapie konstruowania

przez nauczyciela, zastosowania przez

kontrolowanych i interpretowania wynikow,

Document Outline