Podstawowe 

czynności pomiarowe 

w geodezji.

Pomiary liniowe. Tyczenie 

prostych.

Tyczki, taśmy i sprzęt 

pomocniczy.

Rodzaje pomiarów.

Podstawowymi mierzonymi wielkościami są 

elementy geometryczne: długości i kąty.

Stąd podział na:

- pomiary liniowe
- pomiary kątowe

Oprócz tych dwóch elementarnych wielkości 

mierzymy jeszcze wartości m.in.: ciśnienia 

barometrycznego, temperatury i innych.

Pomiary liniowe. Tyczenie 
prostych.

Dwa zastabilizowane w terenie 
punkty wyznaczają linię prostą.

Tyczenie prostej

 to czynność 

polegająca na zasygnalizowaniu 
takiej prostej poprzez ustawienie na 
niej tyczek mierniczych.

Metody tyczenia 

prostej:

- tyczenie w przód
- tyczenie wstecz
- tyczenie ze środka

Tyczenie prostej w przód.

Tyczenie polega na wyznaczeniu 
położenia i sygnalizowaniu punktów 
pośrednich na prostej, między danymi 
punktami A i B.

Obserwator ustawia się za tyczką A i 
naprowadza pośrednią tyczkę 
pomocnika na wytyczaną prostą.

Tyczenie zaczynamy od punktu 
położonego najdalej od 
obserwatora, tak aby tyczki 
wytyczone nie przesłaniały tyczek 
już wytyczonych.

W przypadku toczenia prostej przez 
wąwóz lub dolinę obserwator zmienia 
swoją pozycję, ustawiając się za aktualnie 
wytyczoną tyczką. Wyznaczając punkty 
pośrednie, na przemian z jednej i drugiej 
strony, stopniowo schodzi na dno 
przeszkody.

Tyczenie prostej wstecz.

Tyczenie polega na wyznaczeniu 
położenia punktów pośrednich na 
prostej, na zewnątrz odcinka AB (jego 
przedłużeniu).

Obserwator ustawia się za tyczką 
sygnalizującą jeden z punktów znanych 
lub za tyczką wytyczaną.

Naprowadza on tyczkę pomocnika 
na prostą AB. Ze względu na 
dokładność tyczenia odcinek nie 
powinien być przedłużony o więcej 
niż 1/3 jego długości.

Tyczenie prostej ze środka.

Stosuje się, gdy na skutek przeszkód 
terenowych punkty A i B są wzajemnie 
niewidoczne lub gdy są punktami 
ściennymi. W zależności od warunków 
wprowadza się 2 lub 3 tyczki pośrednie. 
Tyczenie za pomocą 2 tyczek prowadzi 
się następująco. Tyczki 1 i 2 ustawia się 
w przybliżeniu na prostej. Obserwator 
ustawiony za tyczką 1 naprowadza 2 na 
prostą 1B. Następnie zza 2 naprowadza 
1 na prostą 2’A. Ustawiony za 1, w jej 
aktualnym położeniu 1’, naprowadza 2 
na prostą 1’B. 

Kolejne tyczenie odbywa się zza tyczki 
nr 2 na przemian do momentu, kiedy 
trzy kolejne tyczki, obserwowane zza 
jednej, jak i drugiej tyczki pośredniej, 
leżą na prostej.

Gdy przeszkoda jest duża stosujemy trzy 
tyczki pośrednie. Zza tyczki 1 lub 3 
wytycza się tyczkę 2 na prostą 1-3. 
Obserwator zza tyczki 2 wprowadza 1 na 
prostą 2A i tyczkę 3 na prostą 2 B. 
Powtarzamy to do momentu, aż trzy 
kolejne tyczki będą leżały na prostej.

Przyrządy do bezpośredniego 

pomiaru długości.

 

Do najczęściej stosowanych 

należą: 

- taśma stalowa
- ruletka 

Taśma stalowa.

Długość od 20 do 50 m 
Dokładność 1 cm 
Błąd względny pomiaru 
długości 1:2000-1:5000
Do każdej taśmy: 
komplet szpilek 
(10-11 sztuk)

Ruletka.

Długość od 5 do 30 m
Dokładność 1 cm
Do pomiarów 
długości zwykle 
nie większych od 
samej ruletki