Regulacja kwasowo -

Regulacja kwasowo -

zasadowa

zasadowa

•

RKZ – regulacja stężenia jonów H+

RKZ – regulacja stężenia jonów H+

w płynach ustrojowych

w płynach ustrojowych

•

Wykładnikiem stężenia jonów H+

Wykładnikiem stężenia jonów H+

jest pH

jest pH

RKZ c.d.

RKZ c.d.

•

W warunkach fizjologii „pierwszą

W warunkach fizjologii „pierwszą

linią obrony” przed zmianami w

linią obrony” przed zmianami w

zakresie jonów H+ stanowią:

zakresie jonów H+ stanowią:

BUFORY

BUFORY

A.

A.

Dwuwęglanowy

Dwuwęglanowy

B.

B.

Fosforanowy

Fosforanowy

C.

C.

Białczanowy

Białczanowy

D.

D.

hemoglobinowy

hemoglobinowy

•

Buforowanie – wiązanie nadmiaru

Buforowanie – wiązanie nadmiaru

lub oddawanie jonów H.

lub oddawanie jonów H.

Układem buforowym, od którego

Układem buforowym, od którego

zależy wartość pH płynu

zależy wartość pH płynu

pozakomórkowego jest układ

pozakomórkowego jest układ

dwuwęglanowy ( 95% zdolności

dwuwęglanowy ( 95% zdolności

buforującej )

buforującej )

RKZ

RKZ

•

H2CO3 jest funkcją pCO2 w

H2CO3 jest funkcją pCO2 w

pęcherzykach płucnych, które

pęcherzykach płucnych, które

normalnie wynosi ok. 40 mm Hg.

normalnie wynosi ok. 40 mm Hg.

H2CO3 = HCO3- + H+

H2CO3 = HCO3- + H+

H2CO3 = CO2 + H2O

H2CO3 = CO2 + H2O

Wahania pCO2 spowodowane zmianami w

Wahania pCO2 spowodowane zmianami w

układzie oddechowym, zaburzeniami

układzie oddechowym, zaburzeniami

wymiany gazów w płucach,

wymiany gazów w płucach,

hiperwentylacją zmieniają stężenie

hiperwentylacją zmieniają stężenie

H2CO3 , a więc i pH krwi. Tego typu

H2CO3 , a więc i pH krwi. Tego typu

zaburzenia określane są jako oddechowe.

zaburzenia określane są jako oddechowe.

Pozostałe zmiany w pH krwi to zaburzenia

Pozostałe zmiany w pH krwi to zaburzenia

nieoddechowe – metaboliczne.

nieoddechowe – metaboliczne.

•

W toku przemian metabolicznych w

W toku przemian metabolicznych w

ustroju wytwarzane jest ok. 100 mmol H+

ustroju wytwarzane jest ok. 100 mmol H+

•

Ich wydalenie następuje drogą nerkową

Ich wydalenie następuje drogą nerkową

(sekrecja przez komórki cewek

(sekrecja przez komórki cewek

nerkowych i wiąże się z wymianą na Na +

nerkowych i wiąże się z wymianą na Na +

•

W mechanizmie dwuwęglanowym jon H+

W mechanizmie dwuwęglanowym jon H+

jest wydalony przez cewki jako cząsteczka

jest wydalony przez cewki jako cząsteczka

H2O

H2O

•

W mechanizmie fosforanowym:

W mechanizmie fosforanowym:

wymiana H + na Na + (z

wymiana H + na Na + (z

powstaniem NaH2 PO4)

powstaniem NaH2 PO4)

•

Jon amonowy NH4

Jon amonowy NH4

•

„

„

Buforowanie tkankowe”

Buforowanie tkankowe”

•

Wyczerpanie pojemności buforów

Wyczerpanie pojemności buforów

ustrojowych i przekroczenie zdolności

ustrojowych i przekroczenie zdolności

wyrównawczych układu oddechowego

wyrównawczych układu oddechowego

oraz nerek prowadzi do zmian w

oraz nerek prowadzi do zmian w

zakresie pH (zaburzenia

zakresie pH (zaburzenia

metaboliczne)

metaboliczne)

•

W zależności od kierunku zmian pH:

W zależności od kierunku zmian pH:

A.

A.

Zasadowica

Zasadowica

B.

B.

Kwasica

Kwasica

•

Dla oceny zaburzeń RKZ o

Dla oceny zaburzeń RKZ o

charakterze oddechowym służy

charakterze oddechowym służy

oznaczenie CO2

oznaczenie CO2

•

Dla oceny zaburzeń RKZ o

Dla oceny zaburzeń RKZ o

charakterze metabolicznym służy

charakterze metabolicznym służy

oznaczenie HCO3 -

oznaczenie HCO3 -

Wartości fizjologiczne

Wartości fizjologiczne

•

pH

pH

7,36 – 7,44

7,36 – 7,44

•

pCO2

pCO2

37,5 – 45 mmHg

37,5 – 45 mmHg

•

HCO3 -

HCO3 -

22 – 28 mmol/l

22 – 28 mmol/l

•

BE

BE

+2,5 - - 2,5 mmol/l

+2,5 - - 2,5 mmol/l

Kliniczne zespoły

Kliniczne zespoły

zaburzeń RKZ

zaburzeń RKZ

•

W większości stwierdza się mieszany

W większości stwierdza się mieszany

charaker zaburzeń RKZ gdzie zwykle

charaker zaburzeń RKZ gdzie zwykle

jedno ma charakter pierwotny, a

jedno ma charakter pierwotny, a

dalsze jako wyrównawcze lub

dalsze jako wyrównawcze lub

dodatkowe.

dodatkowe.

Kwasica oddechowa

Kwasica oddechowa

•

Upośledzenie wydalania CO2 powoduje

Upośledzenie wydalania CO2 powoduje

wzrost stężenia H2CO3 i obniżenie pH.

wzrost stężenia H2CO3 i obniżenie pH.

Gazometria: wzrost CO2 ; spadek pH

Gazometria: wzrost CO2 ; spadek pH

•

Kompensacja: wzrost K+ w surowicy

Kompensacja: wzrost K+ w surowicy

•

Wzrost sekrecji cewkowej jonów H+

Wzrost sekrecji cewkowej jonów H+

•

Wzrost wydalania z moczem Cl –

Wzrost wydalania z moczem Cl –

•

Wzrost reabsorbcji HCO3-

Wzrost reabsorbcji HCO3-

przyczyny

przyczyny

•

Zaburzenia na poziomie CUN

Zaburzenia na poziomie CUN

(infekcje, obrzęk mózgu, leki)

(infekcje, obrzęk mózgu, leki)

•

Obrzęk płuc, POCHP, zatorowość

Obrzęk płuc, POCHP, zatorowość

płucna, odma, rozległe zapalenie

płucna, odma, rozległe zapalenie

płuc, ARDS

płuc, ARDS

Zasadowica oddechowa

Zasadowica oddechowa

•

Nadmierna eliminacja CO2 przez płuca

Nadmierna eliminacja CO2 przez płuca

Gazometrycznie: spadek CO2 ; wzrost pH

Gazometrycznie: spadek CO2 ; wzrost pH

Kompensacja:

Kompensacja:

•

wzrost H+ w surowicy krwi –

wzrost H+ w surowicy krwi –

hipokaliemia

hipokaliemia

•

Zmniejszenie sekrecji cewkowej H+,

Zmniejszenie sekrecji cewkowej H+,

obniżenie wydalania Cl –

obniżenie wydalania Cl –

•

Wzrost wydalania HCO3 –

Wzrost wydalania HCO3 –

przyczyny

przyczyny

•

Pobudzenie ośrodka oddechowego

Pobudzenie ośrodka oddechowego

(alkohol, salicylany, paraldehyd,

(alkohol, salicylany, paraldehyd,

leki, śpiączka wątrobowa, histeria,

leki, śpiączka wątrobowa, histeria,

lęk)

lęk)

•

Respiratoroterapia

Respiratoroterapia

Objawy:

Objawy:

Osłabienie, omdlenie, mroczki przed

Osłabienie, omdlenie, mroczki przed

oczyma, parestezje, napad tężyczki

oczyma, parestezje, napad tężyczki

Kwasica metaboliczna

Kwasica metaboliczna

•

Wzrost stężenia H+ we krwi w

Wzrost stężenia H+ we krwi w

skutek zwiększenia ich „dowozu” z

skutek zwiększenia ich „dowozu” z

zewnątrz lub zwiększonej syntezy

zewnątrz lub zwiększonej syntezy

endogennej.

endogennej.

KOMPENSACJA:

KOMPENSACJA:

Wymiana na K +

Wymiana na K +

Pobudzenie ośrodka oddechowego

Pobudzenie ośrodka oddechowego

przyczyny

przyczyny

•

Niewydolność nerek

Niewydolność nerek

•

Cukrzyca

Cukrzyca

•

Zatrucie : alkohol metylowy !!!,

Zatrucie : alkohol metylowy !!!,

glikol etylowy, leki

glikol etylowy, leki

•

Przedłużające się stany hipoksji

Przedłużające się stany hipoksji

•

Objawy:

Objawy:

Bóle głowy, nudności, wymioty, bóle

Bóle głowy, nudności, wymioty, bóle

brzucha

brzucha

Zasadowica metaboliczna

Zasadowica metaboliczna

•

Utrata jonów H+

Utrata jonów H+

Gazometrycznie: wzrost pH, wzrost HCO3 –

Gazometrycznie: wzrost pH, wzrost HCO3 –

Kompensacja:

Kompensacja:

•

zmniejszenie pobudliwości ośrodka

zmniejszenie pobudliwości ośrodka

oddechowego: spłycenie oddechów i

oddechowego: spłycenie oddechów i

zmniejszenie wydalania CO2

zmniejszenie wydalania CO2

•

Zwiększenie wydalania HCO3 –

Zwiększenie wydalania HCO3 –

•

Zmniejszenie nerkowego wydalania H+

Zmniejszenie nerkowego wydalania H+

•

Wymiana tkankowa na K+

Wymiana tkankowa na K+

przyczyny

przyczyny

•

Stany wiodące do hipokaliemii:

Stany wiodące do hipokaliemii:

1.

1.

Leki moczopędne

Leki moczopędne

•

Utrata soku żołądkowego

Utrata soku żołądkowego

•

Podaż środków alkalizujących przy

Podaż środków alkalizujących przy

obecności zaburzeń elektrolitowych

obecności zaburzeń elektrolitowych

– niedobór chlorków

– niedobór chlorków