TESTY psychologiczne a etyka

zawodowa…

1. Charakterystyka narzędzia – czy rzetelne i

trafne, czy posiada odpowiednią normalizację.

2. Prawa do stosowania narzędzia.
3. Specyfika kontaktu diagnostycznego.
4. Dokumentacja.
5. Kwalifikacje użytkownika.
6. Prawa osoby badanej.

7. Błędy profesjonalne = postępowanie

nieetyczne.

• Kodeks etyczno-zawodowy psychologa,

PTP

• Zasady etyczne i kodeks postępowania,

APA
(pkt. 9 Diagnoza)

• Materiały szkoleniowe APA:

– Rights and Responsibilities of Test Takers:

Ggiudelines and Expectations (dotyczy
wszystkich testów, nie tylko psychologicznych)

– Report of the Task Force on Test User

Qualifications

1. Charakterystyka

narzędzia

Wybieramy testy:

- adaptowane do warunków polskich;
- o wysokich parametrach rzetelności i trafności

(warto wyrobić sobie „własny” pogląd na

podstawie

stosowania wobec określonych grup,

gdy brak

specyficznej grupy odniesienia);

- z aktualną i odpowiednią normalizacją;
- stosujemy w całości (chyba że przewidziano

możliwość stosowania fragmentów);
- zgodnie z instrukcją (chyba że nie jest to możliwe,

uwzględniamy ten fakt w procesie interpretacji).

2. Prawo do stosowania

narzędzia

1) Narzędzie zakupione u oficjalnego

dystrybutora, wydawcy.

2) Narzędzie opublikowane w piśmie

naukowym lub w książce.

3) Nieznane źródło, ale znany autor.
4) Narzędzie z internetu.

• Rozpowszechnianie narzędzi

psychologicznych np. w Internecie.

- Naruszenie prawa autorskiego
- Naruszenie kodeksu etyki
- „spalenie” narzędzia

2. Prawo do stosowania

narzędzia

3. Specyfika kontaktu

diagnostycznego

• Kontrakt – zgodnie z ogólnymi zasadami APA,

przedstawienie praw klientowi, uzyskanie

zgody, ustalenie celu i zakresu diagnozy,

ograniczeń poufności, wynagrodzenia,

omówienie konsekwencji dla klienta itd.

• Profesjonalne przeprowadzenie badania.

• Opracowanie opinii, orzeczenia. Przedstawienie

informacji zwrotnych.

• Umożliwienie zgłoszenia zastrzeżeń.

Profesjonalne przeprowadzenie

badania

• Metody standardowe, wymagają

przeprowadzania w przewidziany przez

twórców narzędzia sposób.

• Badanie indywidualne vs grupowe.

• Miejsce badania (oddzielny pokój, eliminacja

dystraktorów, komfort dotyczący poufności).

• Zastosowanie się użytkownika do instrukcji

w trakcie przeprowadzania badania.

• Aby uzyskać wiarygodne dane, należy

umożliwić osobie badanej optymalne

funkcjonowanie w trakcie badania.

• Brak osób postronnych, nie musi być

sztywną zasadą w wypadku badania

dzieci.

•

• Środowisko fizyczne może wymagać

dostosowania, np. intensywność światła

do indywidualnych potrzeb.

Profesjonalne przeprowadzenie

badania

• Użytkownik nigdy nie „wkuwa”

instrukcji na pamięć. Instrukcję

przedstawiamy ściśle według

wytycznych podręcznika, ale zawsze w

kontakcie z osobą badaną.

• Użytkownik monitoruje samopoczucie

badanego (stres sytuacyjny, stan

zdrowia, aktualne stresory nie związane

z badaniem, alkohol).

Profesjonalne przeprowadzenie

badania

Testy są jedynie elementem diagnozy!

Wynik testu nigdy nie jest tożsamy z

diagnozą!

Oprócz badania technikami

standaryzowanymi, bardzo ważny jest

wywiad i obserwacja.

Podstawowy błąd: dobór celów do

posiadanych narzędzi…

Profesjonalne przeprowadzenie

badania

Właściwe postępowanie:
1)

Określenie celu diagnozy.

2)

Zawarcie kontraktu.

3)

Decyzje związane z doborem technik.

4)

Przeprowadzenie badania.

5)

Interpretacja całości wyników w

świetle aktualnej wiedzy.

6)

Opracowanie opinii, orzeczenia.

7)

Przedstawienie informacji zwrotnych.

Profesjonalne przeprowadzenie

badania

Wynik testu zawsze jest jedynie mniejszym lub

większym przybliżeniem faktycznego

funkcjonowania osoby w danym obszarze.

Czynniki ograniczające zaufanie do wyniku:

- Teoria psychologiczna (zmieniają się!),

- Czynniki przypadkowe wpływające na pomiar,

- Charakterystyka psychometryczna narzędzia.

Nigdy nie podajemy wyniku liczbowego!

Profesjonalne przeprowadzenie

badania

Nigdy nie badamy obszarów nie

mających związku z celem diagnozy.

Profesjonalne przeprowadzenie

badania

Opinia/ orzeczenie

• Sposób opracowania zależny od celów,

zgodny z przyjętymi standardami:
- prawnymi,
- stosowanymi w instytucji,
- zaleceniami teoretycznymi.

Język zrozumiały, nie stygmatyzujący, nie

pozostawiający wątpliwości czy niepokoju.

Unikamy żargonu!

Nigdy nie podajemy informacji nie

związanych z celem diagnozy!

Opinia/ orzeczenie

Osoba badana jako pierwsza zapoznaje

się z opinią/orzeczeniem psychologa.

Psycholog upewnia się, czy osoba

badana ma pytania, wątpliwości
niepokoje. Muszą one zostać
wyjaśnione.

Opinia/ orzeczenie

• Psycholog przechowuje kopię opinii

w dokumentacji.

Opinia/ orzeczenie

Informacje zwrotne

• Osoba badana (niezależnie czy to ona

zleciła badanie) zawsze ma prawo do
informacji zwrotnej.

• Nie udzielenie informacji zwrotnej jest

nadużyciem praw osoby badanej.

• Język zrozumiały… Zasada „nie

szkodzenia”.

• Zalety i niebezpieczeństwa związane

z udzielaniem informacji
zwrotnych…

Znaczenie informacji

zwrotnych

1. Poczucie podmiotowego traktowania.
2. Zmniejszenie lęku.
3. Uzyskanie ważnych informacji

pogłębiających rozumienie siebie.

Niebezpieczeństwa:
1. Spowodowanie cierpienia.
2. Etykietowanie, stygmatyzacja.

Nie używamy określeń klinicznych.
Dokonujemy opisu funkcjonowania.
Nie wartościujemy (dobrze/źle,

wysoko/nisko).

Uważamy na konflikt interesów: osoba

badana vs zleceniodawca.

Konsekwencje

• Związane z samooceną
• Praktyczne (jeśli diagnoza na

zlecenie)

Umożliwienie zgłoszenia

zastrzeżeń

• Osoba badana zawsze powinna mieć

możliwość zgłoszenia zastrzeżeń co
do procedury i wiarygodności
uzyskanych wyników…

• Obowiązkiem diagnosty jest

poinformowanie o stosowanych
procedurach 

4. Dokumentacja

• Arkusze testowe z wynikami. Liczbowe wyniki.
• Wytwory (rysunki, rozwiązane zadania).
• Notatki badacza (spostrzeżenia, uwagi

dotyczące sposobu rozwiązywania,
zachowania).

• Pisemny raport (opinia/orzeczenie),

podsumowanie wyników, diagnoza,
ewentualne zalecenia i wskazówki.
Przewidywania co do funkcjonowania
badanego w określonym zakresie.

Dokumentacja

Materiały poufne:
• Protokoły badań testowych,
• Notatki z obserwacji, przebiegu terapii,
• Wytwory (np. rysunki),
• Nagrania.

Materiały jawne:
• Opinia/orzeczenie.

Dokumentacja

• Zaświadczenie – pismo stwierdzające, że

klient zgłosił się do psychologa i

diagnoza/terapia została wykonana. Jeśli

inna strona (np. szkoła zgłasza pytanie

czy klient był badany, można udzielić

informacji tylko za zgodą klienta).

• Opinia – podsumowanie diagnozy.
Zaświadczenie i opinię wydaje się na

życzenie klienta , rodzica,

zleceniodawcy.

• Orzeczenie – opinia z mocą prawną.

• Czas przechowywania dokumentacji w

pewnych sytuacjach jest ściśle określony

przez prawo.

• Sposób przechowywania (bezpieczny).

• Udostępnianie – ze względu na potrzeby

klienta, wymogi prawne, do badań

naukowych, innemu psychologowi.

• Osoba badana ma jedynie wgląd, nie

udostępniamy jej np. arkuszy testowych z

jej wynikami.

4. Dokumentacja

Kwalifikacje użytkownika

Broszura APA, 2000.

Report of the Task Force on
Test User Qualifications

• Użytkownikiem testu wg APA jest osoba

odpowiedzialna za wybór narzędzi
diagnostycznych, przeprowadzenie
badania i obliczenie testów, analizę
wyników i ich interpretację oraz
przedstawienie opinii.

• Użytkownikiem nie jest osoba, która

jedynie przeprowadza badanie i oblicza
wyniki.

Kwalifikacje użytkownika

Kodeks APA

9. Diagnoza
9.01 Podstawa diagnozy
9.02 zastosowanie metod
9.03 Świadoma zgoda
9.04 Ujawnienie wyników testu
9.05 Konstrukcja testów
9.06 Interpretacja wyników
9.07 Diagnoza przez niewykwalifikowany

personel

9.08 Użycie przestarzałych narzędzi
9.09 Obliczanie wyników, usługi interpretacyjne.
9.10 Wyjaśnienie wyników.
9.11 Zapewnienie bezpieczeństwa testów.