Rozwój poznawczy

Podstawowe pojęcia

• Wrażenie – doświadczenie 

wynikające ze stymulacji jednego 
narządu zmysłu

• Spostrzeżenie – interpretacja 

stymulacji sensorycznej

• Uwaga – selekcja danych 

percepcyjnych

Teorie rozwoju poznawczego

• Teoria uczenia się (Hebb)
• Teoria etologiczna (Gibson)
• Teoria poznawcza (Bruner, Piaget)
• Teoria przetwarzania informacji

Teoria uczenia się

• Wrażenia percepcyjne powstają 

dzięki skojarzeniom: pojedyncze 
elementy – znany obraz; np. twarz i 
głos

• Proces aktywizacji komórek i 

połączeń pomiędzy nimi

Teoria etologiczna

• Percepcja oparta na bazie 

naturalnego wyposażenia, zdobytego 

w trakcie ewolucji

• Poznanie odbywa się w oparciu o 

energię wydzielaną przez obiekty – 

co pozwala na ich odbiór w całości

• Rozwój: zwiększanie wrażliwości na 

te energię oraz umiejętność ustalania 

co stałe a co zmienne w obiektach 

Teoria poznawcza

• Procesy poznawcze poprzedzają 

percepcję

• Spostrzeganie zależy od poziomu 

rozwoju procesów poznawczych

• Spostrzeganie zależy od wartości 

przypisywanej obiektom

Teoria przetwarzania informacji 

– 

metafora komputerowa

• Przekształcanie danych wejściowych 

w sposób systematyczny i 
inteligentny – to znaczy przy 
wykorzystaniu różnego rodzaju 
informacji i zasad, przechowywanych 
w systemie przez jednostkę

Teoria przetwarzania informacji 

–

metafora wielomagazynowa

• Wejście danych ze środowiska – 

rejestr sensoryczny (wzrokowy, 
słuchowy, dotykowy, itd.) – pamięć 
krótkotrwała (przemijająca pamięć 
robocza – procesy kontrolne: 
kodowanie, przetwarzanie, strategie 
wydobywania, procesy decyzyjne) – 
wyjście: reakcja lub pamięć 
długotrwała

Rozwój percepcji - dotyk

• 1. odbiór – od 2 miesiąca okresu 

prenatalnego

• 2. Różnicowanie sfer wrażliwych – 

okres płodowy

• 3. Odczuwanie bólu – od urodzenia
• 4. Zdolność rozpoznawania obiektów 

poprzez dotyk – od 12 miesięcy

Rozwój percepcji – węch i 

smak

• Węch – odbiór bodźców od urodzenia, 

wyczula się w pierwszych dniach życia

• Smak – odbiór pojawia się w dwie 

godziny po urodzeniu – początkowa 
awersja do smaku słonego – od 4 
miesiąca preferencja dla smaku 
słonego.

• Smak – indywidualne preferencje 

smakowe od urodzenia

Rozwój – zmysł równowagi

• W pierwszym okresie – informacje 

jedynie wzrokowe

• Wykształcanie niezależnego zmysłu 

równowagi – pomiędzy 6 a 18 rokiem 
życia

Rozwój percepcji - słuch

• Odbiór dźwięków – 25 tydzień ciąży
• Noworodki – słyszalność dźwięków do 

135 cm, o ile są głośniejsze niż szept

• Wrażliwość słuchowa wzrasta do 10 lat
• Wyższe częstotliwości słyszalne w 

wieku 4-5 lat

• Różnicowanie wysokości dźwięków – 3-

8 miesięcy

Rozwój słuchu – cd.

• Trwałość dźwięku – 8-10 miesięcy, 

rozwój zdolności słyszalności mowy

• Zjawisko rekalibracji – 

dostosowywanie słuchania dźwięków 
w zależności od odległości i kierunku 
– związane ze zmianami wzrostu 
(rośnięcie)

Rozwój percepcji wzrokowej

• Ostrość wzroku – zależny od 

akomodacji wzrokowej, poziom 
normalnej ostrości osiągany około roku

• Widzenie peryferyjne – 3 miesiące
• Widzenie barw – 2 miesiące – 

indywidualne preferencje dla barw – 
wrodzone;

• Widzenie obuoczne – około 3 miesięcy 

Rozwój percepcji wzrokowej

• Wzorzec wzrokowy i spostrzeganie 

kontrastu – 3-4 miesiące

• Spostrzeganie relacji – organizacja 

około 2 miesiąca – później pod 
upływem doświadczenia

• Obiekty i ich stałość – wielkości, 

kształtu, jasności, barw – niezmienność 
– cechy proksymalne i dystalne

Rozwój uwagi

• Odruch orientacyjny

• Odruch obronny

• Rozwój uwagi: kontrola, 

adaptacyjność, umiejętność 
stosowania różnych strategii