Rozwój układu
Rozwój układu
płciowego
płciowego
męskiego
męskiego
Rozwój układu
Rozwój układu
płciowego
płciowego
męskiego
męskiego
Rozróżniamy:
Rozróżniamy:
płeć chromosomalna i genetyczna
płeć chromosomalna i genetyczna
(zdeterminowana jest od momentu zapłodnienia;
(zdeterminowana jest od momentu zapłodnienia;
zależy od tego czy do kom. jajowej wpłynie
zależy od tego czy do kom. jajowej wpłynie
plemnik z chrom. X lub Y)
plemnik z chrom. X lub Y)
płeć gonadalna (kształtuje się od 6 tygodnia)
płeć gonadalna (kształtuje się od 6 tygodnia)
płeć fenotypowa, tj. somatyczna (określona wraz
płeć fenotypowa, tj. somatyczna (określona wraz
z rozwojem narządów płciowych)
z rozwojem narządów płciowych)
płeć ustalona podczas porodu
płeć ustalona podczas porodu
płeć przyswojona (w dalszych etapach życia
płeć przyswojona (w dalszych etapach życia
postnatalnego)
postnatalnego)
Okresy rozwoju gonady
Okresy rozwoju gonady
męskiej
męskiej
1.
1.
Okres niezróżnicowania-
Okres niezróżnicowania-
gradus
gradus
indifferentiae
indifferentiae
(brak różnic
(brak różnic
morfologicznych)
morfologicznych)
2.
2.
Odmienny przebieg procesów
Odmienny przebieg procesów
różnicowania morfologicznego u płci
różnicowania morfologicznego u płci
męskiej i żeńskiej
męskiej i żeńskiej
Gonada męska: jądro
Gonada męska: jądro
Trzy źródła pochodzenia komórek:
Trzy źródła pochodzenia komórek:
1.
1.
Mezotelialny nabłonek pochodzenia
Mezotelialny nabłonek pochodzenia
mezodermalnego pokrywający tylną
mezodermalnego pokrywający tylną
ścianę jamy brzusznej ciała
ścianę jamy brzusznej ciała
2.
2.
Komórki mezenchymalne leżące tuż pod
Komórki mezenchymalne leżące tuż pod
nabłonkiem
nabłonkiem
3.
3.
Pierwotne komórki płciowe
Pierwotne komórki płciowe
1.
Stek
2.
Przewód żółtkowy
3.
Omocznia
4.
Sznur
nerkotwórczy
5.
Grzebień
gonadalny
6.
Pierwotne komórki
płciowe
Etapy kształtowania gonad:
Etapy kształtowania gonad:
4 tydzień
4 tydzień
nabłonek mezotelialny przedniej i
nabłonek mezotelialny przedniej i
przyśrodkowej powierzchni śródnercza
przyśrodkowej powierzchni śródnercza
grubieje i razem z namnażającą się pod
grubieje i razem z namnażającą się pod
nim mezenchymą tworzy uwypuklenie
nim mezenchymą tworzy uwypuklenie
zwane
zwane
grzebieniem płciowym (6+7) lub
grzebieniem płciowym (6+7) lub
grzebieniem gonadalnym (
grzebieniem gonadalnym (
crista gonadalis)
crista gonadalis)
1.
Przewód śródnercza
(Wolffa)
2.
Pierwotne komórki
płciowe
3.
Jama otrzewnowa
4.
Aorta
5.
Kanalik śródnercza
6.
Mezenchyma
7.
Nabłonek
mezotelialny
8.
Jelito
9.
Krezka
6 + 7 →
grzebień
gonadalny
z namnażającego się nabłonka grzebieni
z namnażającego się nabłonka grzebieni
wytwarzają się palczaste wypustki wnikające do
wytwarzają się palczaste wypustki wnikające do
mezenchymy :
mezenchymy :
pierwotne sznury płciowe
pierwotne sznury płciowe
, które
, które
pozostają w łączności z nabłonkiem pokrywającym
pozostają w łączności z nabłonkiem pokrywającym
w tym stadium niezróżnicowana gonada składa
w tym stadium niezróżnicowana gonada składa
się z zewnętrznej części korowej i wewnętrznej
się z zewnętrznej części korowej i wewnętrznej
części rdzeniowej, u zarodków XY
części rdzeniowej, u zarodków XY
część rdzenna
część rdzenna
przekształca się w jądro a część korowa zanika
przekształca się w jądro a część korowa zanika
6 tydzień
6 tydzień
do grzebieni płciowych (6+7) wnikają
do grzebieni płciowych (6+7) wnikają
pierwotne komórki płciowe (2)
pierwotne komórki płciowe (2)
zwane także
zwane także
komórkami prapłciowymi lub gonocytami, które
komórkami prapłciowymi lub gonocytami, które
różnicują się wcześnie w życiu prenatalnym
różnicują się wcześnie w życiu prenatalnym
w zarodku komórki te powstają około 21 dnia z
w zarodku komórki te powstają około 21 dnia z
endodermy pęcherzyka żółtkowego
endodermy pęcherzyka żółtkowego
1.
Przewód śródnercza
(Wolffa)
2.
Pierwotne komórki
płciowe
3.
Jama otrzewnowa
4.
Aorta
5.
Kanalik śródnercza
6.
Mezenchyma
7.
Nabłonek
mezotelialny
8.
Jelito
9.
Krezka
10.
Przewód
przyśródnerczowy
(Müllera)
z pęcherzyka żółtkowego gonocyty w liczbie około
z pęcherzyka żółtkowego gonocyty w liczbie około
tysiąca dzięki własnym ruchom amebowatym
tysiąca dzięki własnym ruchom amebowatym
oraz transportowi biernemu wędrują w kierunku
oraz transportowi biernemu wędrują w kierunku
grzebieni płciowych.
grzebieni płciowych.
pierwotne komórki płciowe indukują dalszy rozwój
pierwotne komórki płciowe indukują dalszy rozwój
gonad.
gonad.
2.
Przewód żółtkowy
5.
Grzebień
gonadalny
6.
Pierwotne komórki
płciowe
Rozwój gonady męskiej
Rozwój gonady męskiej
7 tydzień
7 tydzień
Rozrastanie, rozgałęzianie i połączenie
Rozrastanie, rozgałęzianie i połączenie
pierwotnych sznurów płciowych
pierwotnych sznurów płciowych
Oddzielenie sznurów od nabłonka przez torebkę
Oddzielenie sznurów od nabłonka przez torebkę
włóknistą - osłonkę białawą
włóknistą - osłonkę białawą
(tunica albuginea)
(tunica albuginea)
sznury płciowe
sznury płciowe
sznury kręte
sznury kręte
kanaliki kręte
kanaliki kręte
kanaliki proste
kanaliki proste
sieć jądra
sieć jądra
6. Sznury płciowe
7. Sznury kręte
7. Sznury kręte
8. Osłonka biaława
8. Osłonka biaława
7 tydzień
7 tydzień
8 tydzień
8 tydzień
8 tydzień
8 tydzień
Kom. Leydiga
Kom. Leydiga
~
~
kom. Śródmiąższowe
kom. Śródmiąższowe
»
»
powstają z komórek mezenchymalnych,
powstają z komórek mezenchymalnych,
oddzielających poszczególne kanaliki
oddzielających poszczególne kanaliki
Komórki nabłonka kanalików nasiennych
Komórki nabłonka kanalików nasiennych
»
»
komórki podpórkowe (komórki Sertolego)
komórki podpórkowe (komórki Sertolego)
powstają z mezodermy
powstają z mezodermy
»
»
spermatogonia- powstają z komórek
spermatogonia- powstają z komórek
prapłciowych
prapłciowych
Wydzielanie komórek
Wydzielanie komórek
śródmiąższowych :
śródmiąższowych :
Testosteron w komórkach Leydiga
Testosteron w komórkach Leydiga
~
~
rozwój przewodów śródnerczowych
rozwój przewodów śródnerczowych
~
~
rozwój zewnętrznych narządów płciowych
rozwój zewnętrznych narządów płciowych
MIF (Müller inhibitory factor)
MIF (Müller inhibitory factor)
wydzielany przez
wydzielany przez
komórki Sertolego
komórki Sertolego
~
~
czynnik hamujący rozwój przewodów
czynnik hamujący rozwój przewodów
przyśródnerczowych
przyśródnerczowych
Wrastające jądro oddziela się od zanikającego
Wrastające jądro oddziela się od zanikającego
śródnercza i zostaje zawieszone we własnej
śródnercza i zostaje zawieszone we własnej
krezce
krezce
Kanaliki śródnercza łączą się z siecią jądra i biorą
Kanaliki śródnercza łączą się z siecią jądra i biorą
udział w wytworzeniu dróg wyprowadzających
udział w wytworzeniu dróg wyprowadzających
nasienie
nasienie
Kanaliki wyprowadzające jądra uchodzą do
Kanaliki wyprowadzające jądra uchodzą do
przewodu najądrza, który pochodzi z przewodu
przewodu najądrza, który pochodzi z przewodu
śródnercza
śródnercza
Rozwój narządów płciowych
Rozwój narządów płciowych
wewnętrznych
wewnętrznych
W fazie zawiązków niezróżnicowanych płciowo, w
W fazie zawiązków niezróżnicowanych płciowo, w
szóstym tygodniu zarodek zawiera:
szóstym tygodniu zarodek zawiera:
Dwie pary przewodów śródnercza (Wolffa).
Dwie pary przewodów śródnercza (Wolffa).
Przewody przyśródnerczowe (M
Przewody przyśródnerczowe (M
ü
ü
llera).
llera).
1.
Przewód śródnercza
(Wolffa)
10.
Przewód
przyśródnerczowy
(Müllera)
Przewód przyśródnerczowy
Przewód przyśródnerczowy
Powstaje jako wpuklenie mezodermalnego
Powstaje jako wpuklenie mezodermalnego
nabłonka jamy ciała w boczną ścianę śródnercza
nabłonka jamy ciała w boczną ścianę śródnercza
Odcinek głowowy przewodu ma otwarte
Odcinek głowowy przewodu ma otwarte
połączenie z jamą ciała
połączenie z jamą ciała
Odcinek ogonowy przewodu łączy się z
Odcinek ogonowy przewodu łączy się z
analogicznym przewodem po drugiej stronie,
analogicznym przewodem po drugiej stronie,
tworząc kanał maciczno-pochwowy
tworząc kanał maciczno-pochwowy
11 tydzień
11 tydzień
Przewody przyśródnerczowe zanikają, z ich
Przewody przyśródnerczowe zanikają, z ich
pozostałości powstają:
pozostałości powstają:
przyczepek jądra
przyczepek jądra
łagiewka sterczowa (narząd szczątkowy
łagiewka sterczowa (narząd szczątkowy
analogiczny do macicy)
analogiczny do macicy)
Przewód śródnercza przechodzi w:
Przewód śródnercza przechodzi w:
Przewód najądrza
Przewód najądrza
Nasieniowód
Nasieniowód
Pęcherzyk nasienny
Pęcherzyk nasienny
Przewód wytryskowy
Przewód wytryskowy
Kanaliki śródnercza przechodzą w:
Kanaliki śródnercza przechodzą w:
Przewody wyprowadzające jądra
Przewody wyprowadzające jądra
Przyczepek najądrza
Przyczepek najądrza
Przyjądrze
Przyjądrze
Przewodziki zbaczające
Przewodziki zbaczające
Gruczoł krokowy
Gruczoł krokowy
Powstaje w 3 miesiącu w wyniku rozrostu
Powstaje w 3 miesiącu w wyniku rozrostu
nabłonka endodermalnego tylnej ściany zatoki
nabłonka endodermalnego tylnej ściany zatoki
moczowo-płciowej
moczowo-płciowej
Endoderma → nabłonek gruczołowy
Endoderma → nabłonek gruczołowy
Mezenchyma → mięśnie gładkie i zrąb
Mezenchyma → mięśnie gładkie i zrąb
łącznotkankowy gruczołu
łącznotkankowy gruczołu
Gruczoły opuszkowo-cewkowe powstają z
Gruczoły opuszkowo-cewkowe powstają z
endodermy części błoniastej cewki moczowej
endodermy części błoniastej cewki moczowej
1. Moczowód
2. Nasieniowód
2a. Bańka nasieniowodu
3. Pęcherzyki nasienne
4. Przewód wytryskowy
5. Łagiewka sterczowa
6. Gruczoł krokowy
9. Pęcherz
Wspólnymi zawiązkami zewnętrznych narządów
Wspólnymi zawiązkami zewnętrznych narządów
płciowych są:
płciowych są:
•
Nieparzysty guzek płciowy
Nieparzysty guzek płciowy
•
Nieparzyste fałdy moczowo- płciowe
Nieparzyste fałdy moczowo- płciowe
•
Wyniosłości płciowe
Wyniosłości płciowe
Rozwój narządów płciowych
Rozwój narządów płciowych
zewnętrznych
zewnętrznych
2.
2.
Wyniosłość stekowa
Wyniosłość stekowa
3.
3.
Fałdy stekowe
Fałdy stekowe
4.
4.
Błona stekowa
Błona stekowa
Komórki mezenchymalne ze smugi pierwotnej
Komórki mezenchymalne ze smugi pierwotnej
skupiają się w pobliżu błony stekowej
skupiają się w pobliżu błony stekowej
Powstają parzyste wzniesienia tj. fałdy
Powstają parzyste wzniesienia tj. fałdy
stekowe
stekowe
Fałdy łącząc się tworzą wyniosłość stekową
Fałdy łącząc się tworzą wyniosłość stekową
3 tydzień
3 tydzień
6 tydzień
6 tydzień
Przegroda moczowo-odbytowa dzieli się na część
Przegroda moczowo-odbytowa dzieli się na część
odbytową i część moczowo-płciową
odbytową i część moczowo-płciową
Błona moczowo-płciowa pęka i tworzy odbyt oraz
Błona moczowo-płciowa pęka i tworzy odbyt oraz
ujście moczowo-płciowe
ujście moczowo-płciowe
Podział fałdów stekowych na fałdy moczowo-
Podział fałdów stekowych na fałdy moczowo-
płciowe i fałd odbytowy
płciowe i fałd odbytowy
Wyniosłość stekowa tworzy guzek płciowy, który
Wyniosłość stekowa tworzy guzek płciowy, który
zależności od płci przekształca się w prącie lub
zależności od płci przekształca się w prącie lub
łechtaczkę
łechtaczkę
Powstają parzyste wzniesienia zwane
Powstają parzyste wzniesienia zwane
wyniosłościami lub wałami płciowymi, które u płci
wyniosłościami lub wałami płciowymi, które u płci
męskiej przekształcają się w fałdy mosznowe,
męskiej przekształcają się w fałdy mosznowe,
2. Guzek płciowy
2. Guzek płciowy
→ pr
→ pr
ą
ą
cie
cie
5. Fa
5. Fa
ł
ł
d moczowo-
d moczowo-
płciowy
płciowy
6. Fałd odbytowy
6. Fałd odbytowy
10. Wyniosłość płciowa
10. Wyniosłość płciowa
Narządy płciowe zewnętrzne
Narządy płciowe zewnętrzne
męskie
męskie
Guzek płciowy tworzy prącie
Guzek płciowy tworzy prącie
W końcu 12 tygodnia tworzy się część gąbczasta
W końcu 12 tygodnia tworzy się część gąbczasta
cewki moczowej
cewki moczowej
Ujście zewnętrzne cewki powstaje gdy ektoderma
Ujście zewnętrzne cewki powstaje gdy ektoderma
tworzy lity sznur komórkowy- płytkę gruczołową,
tworzy lity sznur komórkowy- płytkę gruczołową,
następuje udrożnienie tej płytki i połączenie z
następuje udrożnienie tej płytki i połączenie z
częścią endodermalną cewki.
częścią endodermalną cewki.
12 tydzień
12 tydzień
Ektoderma tworzy napletek
Ektoderma tworzy napletek
Z mezenchymy prącia powstają 2 ciała jamiste i
Z mezenchymy prącia powstają 2 ciała jamiste i
ciało gąbczaste prącia
ciało gąbczaste prącia
Połączone wyniosłości wargowo- mosznowe
Połączone wyniosłości wargowo- mosznowe
tworzą mosznę, a linia ich połączenia- szew
tworzą mosznę, a linia ich połączenia- szew
moszny
moszny
4. Połączone fałdy moczowo-płciowe w trzon prącia
4. Połączone fałdy moczowo-płciowe w trzon prącia
5. Prącie
5. Prącie
6. Fałd odbytowy
6. Fałd odbytowy
8. Połączone wyniosłości płciowe – moszna
8. Połączone wyniosłości płciowe – moszna
9. Szew
9. Szew
10. Ujście cewki moczowej
10. Ujście cewki moczowej
11. Krocze
11. Krocze
12. Odbyt
12. Odbyt
Rozwój kanału pachwinowego i
Rozwój kanału pachwinowego i
zstępowanie jąder
zstępowanie jąder
Kanały pachwinowe powstają u obu płci. Etapy procesu:
Kanały pachwinowe powstają u obu płci. Etapy procesu:
Więzadło jądrowe powiększając się tworzy jądrowód,
Więzadło jądrowe powiększając się tworzy jądrowód,
który wnika do wyniosłości wargowo-mosznowych
który wnika do wyniosłości wargowo-mosznowych
Przekształcenie więzadła śródnercza w więzadło
Przekształcenie więzadła śródnercza w więzadło
jądrowe dolne
jądrowe dolne
Powstanie wyrostka pochwowego i kanału
Powstanie wyrostka pochwowego i kanału
pachwinowego
pachwinowego
Utworzenie pierścienia pachwinowego głębokiego i
Utworzenie pierścienia pachwinowego głębokiego i
zewnętrznego, czyli powierzchniowego
zewnętrznego, czyli powierzchniowego
1. Jądrowód
2. Prącie
3. Kanał pachwinowy
4. Jądro
5. Jama otrzewnowa
6. Nasieniowód
Proces odbywa się pod wpływem testosteronu,
Proces odbywa się pod wpływem testosteronu,
zaczyna się około 12 tygodnia i trwa do końca
zaczyna się około 12 tygodnia i trwa do końca
okresu płodowego
okresu płodowego
Z pozostałości wyrostka pochwowego wytwarza
Z pozostałości wyrostka pochwowego wytwarza
się podwójna błona surowicza jądra
się podwójna błona surowicza jądra
Około 28 tygodnia jądro wchodzi do pierścienia
Około 28 tygodnia jądro wchodzi do pierścienia
głębokiego kanału pachwinowego
głębokiego kanału pachwinowego
Około 32 tygodnia wnika do moszny
Około 32 tygodnia wnika do moszny
Wady wrodzone układu
Wady wrodzone układu
płciowego
płciowego
Wadliwy rozwój gonad
Wadliwy rozwój gonad
Zespół feminizujących jąder
Zespół feminizujących jąder
Obojnactwo
Obojnactwo
Obojnactwo rzekome
Obojnactwo rzekome
Spodziectwo
Spodziectwo
Wierzchnactwo
Wierzchnactwo
Stulejka
Stulejka
Wnętrostwo
Wnętrostwo
Wodniak jądra, wodojądrze
Wodniak jądra, wodojądrze
Wrodzona przepuklina kanału pachwinowego
Wrodzona przepuklina kanału pachwinowego
Brak zawiązka prącia, prącie rozdwojone lub
Brak zawiązka prącia, prącie rozdwojone lub
podwójne, szczególnie małe prącie
podwójne, szczególnie małe prącie
Nieprawidłowy szew
Nieprawidłowy szew
prącia
prącia
Spodziectwo
Spodziectwo
Obojnactwo
Obojnactwo
Szczególnie małe prącie-
Szczególnie małe prącie-
micropenis
micropenis
Sandra Święcka
Sandra Święcka
Anna Waga
Anna Waga
Karolina Zasztoft
Karolina Zasztoft