Slajd 1

Struktura gospodarki

Termin struktura

– określa się jako zbiór elementów

rozpatrywanej całości i wzajemnych relacji między nimi, a także

jako zespół relacji między poszczególnymi zbiorami elementów

czy elementami, a daną całością.

Przez

układ strukturalny

gospodarki narodowej rozumieć należy

zbiór uporządkowanych jej elementów według określonych zasad

ich wyodrębniania i grupowania oraz zespół relacji

przedstawiających udział tych elementów w całym zbiorze.

Za szczególnie ważne wyróżnić należy następujące układy

strukturalne:

- układ podmiotowy,

- układ rodzajowy (przedmiotowy),

- układ przestrzenny,

Struktura podmiotowa gospodarki

Struktura podmiotowa

- [łac. struktura] budowa, ustrój,

ogół stosunków zachodzących między elementami jakiegoś

przedmiotu, podmiotu.

Podmiot ekonomiczny

– to każda jednostka lub

zorganizowana grupa ludzi, która posiada jakikolwiek

zakres swobody podejmowania czynności gospodarczych.

Typ gospodarki

– cechuje zestaw odmiennych podmiotów

będących rezultatem oddziaływania czynników:

- technologicznych (poziomu rozwoju),

- instytucjonalnych (stosunków własności, a także

stosunków władzy),

- regulacyjnych (mechanizm regulacji gospodarczych

zachowań ludzi).

PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ

–

3,6 mln (31. XII 2005)

SEKTOR PUBLICZNY

SEKTOR PRYWATNY

•

p. państwowe (1029)

•

p. komunalne (ok. 260*)

PRZEDSIĘBIORSTWA

PRYWATNE

SPÓŁDZIELNIE

(18 303)

OSÓB FIZYCZNYCH

(2 776,4 tys.)

SPÓŁKI

(509,9 tys.)

CYWILNE

(277,4 tys.)

HANDLOWE

(230,6 tys.)

INNE

(1,9 tys.)

OSOBOWE

(26,9 tys.)

KAPITAŁOWE

(203,6 tys.)

* dane za rok 2001

SPÓŁKI HANDLOWE

–

230,6 tys. (31. XII 2005)

OSOBOWE

(26,9 tys.)

KAPITAŁOWE

(203,6 tys.)

•

jawna (24,8 tys.)

•

komandytowa (1,2 tys.)

•

komandytowo – akcyjna (43)

•

partnerska (849)

•

sp. z.o.o. (195 tys.)

•

sp. akcyjna (8,6 tys.)

Model cyrkulacji przepływu strumieni

rzeczowych i finansowych

RYNEK DÓBR

KONSUMPCYJNYCH

PRZEDSIĘBIORSTWA

(FIRMY)

GOSPODARSTWA

DOMOWE

RYNKI CZYNNIKÓW

PRODUKCJI

NIK

I P

NIK

I P

Y Z

E S

ŻY

Y Z

E S

ŻY

NIK

ÓW

CJI

NIK

ÓW

CJI

BRA

NSU

MCY

JNE

BRA

NSU

MCY

JNE

CHO

DY P

RZE

DSIE

BIO

RST

CHO

DY P

RZE

DSIE

BIO

RST

ZE S

PRZ

EDA

ŻY D

ÓBR

ZE S

PRZ

EDA

ŻY D

ÓBR

KON

SUM

PCY

JNY

KON

SUM

PCY

JNY

ZIE

ITA

ZIE

ITA

PŁ

ŚC

I Z

PŁ

ŚC

I Z

Struktura podmiotowa gospodarki

•

konsekwencją różnic w strukturze podmiotowej są odmienności

w przebiegu typowych strumieni występujących w gospodarce,

•

chodzi o kierunki przepływu czynników wytwórczych produktów

oraz pieniądza (przepływy rzeczowe – materialne i finansowe),

•

prezentowana podmiotowa struktura gospodarki rynkowej ma

charakter modelowy – nie uwzględnia oszczędności, a także

pomija powiązania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych

zagranicą,

•

w modelu tym (dwupodmiotowym) nie uwzględnia się ważnego

podmiotu – władzy gospodarczej,

•

przedsiębiorstwa są jedynym producentem, dostawcą dóbr

i usług, podobnie jak gospodarstwa domowe będące jedynym

właścicielem i dostawcą czynników wytwórczych,

Struktura podmiotowa gospodarki

•

model trójpodmiotowy z uwzględnieniem państwa (władzy

gospodarczej), na który składają się różne instytucje władzy

państwowej m. in. kontrolujące gospodarkę i wpływające na nią

(rząd, bank centralny, administracja państwowa, agendy

rządowe, władze lokalne),

•

państwo obok gospodarstw domowych staje się właścicielem

czynników wytwórczych i samo może je odnajmować

przedsiębiorstwom prywatnym,

•

państwo obejmuje sektor rynkowy i nierynkowy – obrona

narodowa, bezpieczeństwo publiczne itp.

•

czwarty podmiot stanowią instytucje rynków finansowych m. in.

bank centralny emisyjny, banki komercyjne i inwestycyjne oraz

instytucje parabankowe, kasy oszczędnościowo – pożyczkowe,

towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne

i inwestycyjne, giełdy itp.

Struktura podmiotowa gospodarki

•

w strukturze podmiotowej gospodarki wyróżnia się 5

podstawowych podmiotów:

- przedsiębiorstwa,

- gospodarstwa domowe,

- państwo (władza gospodarcza),

- instytucje rynku finansowego,

- podmioty demokracji gospodarczej (związki zawodowe,

organizacje konsumenckie, związki pracodawców, izby

przemysłowo – handlowe itp.

Struktura rodzajowa gospodarki

•

Wyróżnia ujmowane przedmiotowo rodzaje działalności gospodarczej

i przedstawia relacje między nimi, a całością działalności gospodarczej.

•

Z uwagi na ogromną liczbę rodzajów działalności grupuje się je

zwykle według: - branż, - gałęzi, - działów, - sektorów.

•

Stosowanym powszechnie podziałem gospodarki jest jej struktura

sektorowa w której wyróżnia się:

- sektor I – pierwotny do którego wlicza się rolnictwo, leśnictwo

i rybołówstwo,

- sektor II – do którego należą gałęzie przemysłu przetwórczego łącznie

z budownictwem,

- sektor III – usługowy do którego należą pozostałe formy działalności

obejmujące usługi rynkowe i nierynkowe,

•

Podział na 3 sektory stosowany jest współcześnie w krajach o gospodarce

rynkowej, a jego autorami są A. Fisher, C. Clark, J. Fourastie

Struktura rodzajowa gospodarki

100

Ogółem

14,9

13,7

14,8

Usługi nierynkowe

51,1

50,9

42,2

Usług rynkowe

5,6

7,1

6,7

Budownictwo

23,9

23,3

28,0

Przemysł

4,5

5,0

8,3

Rolnictwo, łowiectwo,

leśnictwo, rybołówstwo

2005 r.

2000 r.

1995 r.

Struktura sektorowa

Struktura wytworzonej wartości dodanej brutto w ujęciu

sektorowym w Polsce w latach 1995 – 2005 [w%]

Źródło: Rachunki Narodowe GUS 2006; 2007

Struktura rodzajowa gospodarki

Struktura zatrudnienia w ujęciu sektorowym w Polsce w

2005 r.

Pracujący

w tys. osób

Według rodzajów działalności [w%]

Rolnictwo,

łowiectwo,

leśnictwo,

rybołówstwo

Przemysł

Budownictwo

Usługi

rynkowe

nie

-rynkowe

12 576,0

17,0

23,0

5,0

36,8

18,2

Źródło: Rachunki Narodowe GUS 2006; 2007

Struktura rodzajowa gospodarki

Struktura wytworzonej wartości dodanej brutto w usługach

(ceny bieżące) – na podstawie klasyfikacji ISIC [w%]

Źródło: Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 2002

Kraje

Usługi w 1990 r.

Usługi w 2000 r.

Stany Zjednoczone

Dania

Francja

Wielka Brytania

Niemcy

Japonia

Słowacja

Irlandia

Węgry

Polska

Bułgaria

Struktura rodzajowa gospodarki

Liczba pracujących w usługach w 2000 r. na podstawie ISIC

Źródło: Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 2002

Kraje

Ogółem

W tym usługi

W tysiącach

W tys.

W %

Stany Zjednoczone

135 208

100 410

74,3

Wielka Brytania

27 711

20 262

73,1

Dania

2 716

1 931

71,1

Francja

23 388

16 265

69,5

Niemcy

36 604

23 514

64,2

Japonia

64 640

41 070

63,7

Irlandia

1 668

1 063

63,7

Węgry

3 849

2 298

59,7

Słowacja

2 102

1 179

56,1

Polska

14 526

7 318

50,4

Bułgaria

3 072

1 361

44,3

Document Outline