Sposoby podawania leków
w stanach nagłych
.
Sposoby podawania leków
w stanach nagłych
.
Stany nagłe
W stanach nagłych – ostrych stanach zagrożenia życia –
najistotniejsze
znaczenie
ma
zapewnienie
podstawowych czynności życiowych wg zasady ABC oraz
niedopuszczenie do pogorszenia
stanu zdrowia
poprzez
natychmiastowe
leczenie
objawowe
i
przyczynowe powstałych zaburzeń.
Szpitalny
Oddział Ratunkowy jest miejscem, gdzie
kontynuuje się, rozpoczętą przez zespoły wyjazdowe
pogotowia
ratunkowego,
terapię
ostrych
stanów
zagrożenia życia.
Często w takich sytuacjach pierwszeństwo mają zabiegi
ratujące życie (udrożnienie dróg oddechowych i
utrzymanie ich drożności,
zapewnienie odpowiedniej
wentylacji płuc, masaż pośredni serca, odbarczenie odmy
opłucnej czy tamponady osierdzia).
Stany nagłe
Podczas
resuscytacji
zawsze
pierwszeństwo mają zabiegi ratujące
życie:
•
udrożnienie
dróg
oddechowych
i
utrzymanie ich drożności,
•
zapewnienie odpowiedniej wentylacji płuc
•
masaż pośredni serca
•
odbarczenie
odmy
opłucnej
czy
tamponady osierdzia.
Stany nagłe
Jednym z podstawowych elementów postępowania
w stanach nagłych jest farmakoterapia.
Zasadą jest podawanie silnie i szybko
działających leków najczęściej drogą dożylną.
W wybranych sytuacjach wykorzystuje się inne
drogi ( dotchawicza, doszpikowa).
Wybór konkretnego leku, jego dawka , sposób
podania ( bolus, wlew ciągły) zależy od decyzji
lekarza podjętej po ocenie stanu chorego
( wywiad, badanie przedmiotowe, badania
dodatkowe) i postawieniu rozpoznania.
Cele farmakoterapii
Cele farmakoterapii w resuscytacji :
1.
poprawa ukrwienia narządów podczas
akcji reanimacyjnej (szczególnie OUN)
2.
ułatwienie defibrylacji elektrycznej
3.
zapobieganie komorowym zaburzeniom
rytmu (nawrotom migotania komór)
4.
Zwiększenie pobudliwości i przewodzenia
w bradyarytmii lub asystolii
5.
wyrównanie zaburzeń metabolicznych
DROGI PODAWANIA
LEKÓW W RESUSCYTACJI
1.
Żyły obwodowe - najczęściej wykorzystywana droga
podawania leków :
•
żyły przedramienia, żyła odłokciowa, żyła szyjna
zewnętrzna
•
przez żyłę odłokciową można wprowadzić cewnik do
żyły centralnej
•
po podaniu leku należy podać 20 ml płynu ( woda do
wstrzyknięć, sól fizjologiczna), co skraca czas dotarcia
leku do głównych tętnic
NIE
PODAWAĆ
LEKÓW
REANIMACYJNYCH
DO
ŻYŁ
NADGARSTKA I DŁONI: LEKI SŁABO PRZENIKAJĄ DO
KRĄŻENIA CENTRALNEGO
Drogi podawania leków
2.
Żyły centralne: żyła szyjna wewnętrzna,
podobojczykowa
•
uzyskuje się najwyższe stężenia leku po ich podaniu do żyły
centralnej
•
wykorzystuje się ewentualnie już istniejącą drogę
•
żyła centralna jest optymalną drogą podania leków podczas
resuscytacji:
wymaga to przerwania czynności reanimacyjnych,
istnieje niebezpieczeństwo odmy i krwiaka opłucnej,
szczególnie przy leczeniu trombolitycznym,
trudno zachować zasady aseptyki
PRZY BRAKU ODPOWIEDNIEGO SPRZĘTU I WYSZKOLONEGO
PERSONELU KANIULUJE SIĘ ŻYŁY OBWODOWE
Drogi podawania leków
3. Droga dotchawicza przez rurkę intubacyjną
•
szczególnie wykorzystywana przy trudnościach w
uzyskaniu dostępu do żyły
•
leki stosowane dotchawiczo: adrenalina, atropina,
lidokaina, , nalokson
•
podaje się 2-3 razy większą dawkę niż przy podaniu
dożylnym rozpuszczoną w 10 ml soli fizjologicznej
lub wody do wstrzyknięć po podaniu dotchawiczym
należy wykonać 5 sztucznych oddechów
Droga doszpikowa
4. Droga doszpikowa
•
szczególnie wykorzystywana u małych dzieci (do 6
roku życia) przy braku dostępu do żyły
•
doszpikowo można podawać wszystkie leki i płyny
•
miejsce wkłucia : bliższa przednio-przyśrodkowa
część piszczeli 2 cm poniżej wyniosłości
piszczelowej
Droga doszpikowa
A. Sprzęt:
•
Igła z mandrynem- najlepiej do tego przeznaczona 15-18G
Strzykawki, zestaw do przetoczeń, płyn infuzyjny
1% lignokaina
Jałowe gaziki i rękawiczki, płyn odkażający, plaster
B. Sposób wykonania:
Ułóż dziecko na plecach z nogami lekko zgiętymi w kolanach
Wybierz miejsce nakłucia- polecany jest punkt około 3-5 cm poniżej guzowatości piszczelowej.
Inne miejsca: dolna część kości udowej 3-5 cm powyżej rzepki zalecana gdy niemożliwe jest
nakłucie kości piszczelowej
Odkaż skórę w miejscu wkłucia
U dzieci przytomnych znieczul skórę 1-2 ml 1% lignokainy
Wkłuj igłę rotując ją jednocześnie pod kątem prostym do powierzchni przyśrodkowej trzonu
kości piszczelowej lub nieznacznie w dół kąt 60-90
Droga doszpikowa
C. O prawidłowym położeniu igły świadczą ;
Nagłe zniknięcie oporu jaki stawia przy przebijaniu blaszka
kostna
Utrzymywanie się igły w jednej pozycji bez podparcia
Aspiracja szpiku kostnego do strzykawki podłączonej do igły
Swobodny wlew płynu infuzyjnego bez objawów
przedostawania się jego do tkanki podskórnej
D. Podać lek lub płyn infuzyjny
Droga doszpikowa
Leki podawane do jamy szpikowej:
Podajemy w dawkach i stężeniu takim samym jak przy
drodze dożylnej. Wyjątek: hipertoniczny 8,4%
wodorowęglan sodu- po rozcieńczeniu
Prędkość wlewu nieco mniejsza niż do żyły obwodowej
Można wykorzystywać pompy infuzyjne
Przy dużych objętościach należy wykorzystać obie kości
piszczelowe
Droga doszpikowa-
powikłania
Powikłania:
Zapalenie kości i szpiku- najgroźniejsze powikłanie-
zasady aseptyki!
podawanie wlewów do 24 godzin
unikanie wkłucia przez zakażone tkanki
Uszkodzenie chrząstki nasadowej
Złamanie igły
Zatkanie światła igły szpikiem kostnym
Przedostanie się leku do tkanki podskórnej
Uwagi
NIE
NIE
podaje się w czasie resuscytacji leków podskórnie
podaje się w czasie resuscytacji leków podskórnie
i
i
domięśniowo
domięśniowo
NIE
NIE
podaje się leków do żyły udowej, chyba że założono
podaje się leków do żyły udowej, chyba że założono
cewnik sięgający powyżej
cewnik sięgający powyżej
przepony
przepony
NIE
NIE
podaje się leków dosercowo :
podaje się leków dosercowo :
możliwość uszkodzenia tętnicy wieńcowej,
możliwość uszkodzenia tętnicy wieńcowej,
podania
podania
leku do
leku do
mięśnia sercowego,
mięśnia sercowego,
wytworzenia odmy opłucnowej,
wytworzenia odmy opłucnowej,
krwiaka opłucnej czy
krwiaka opłucnej czy
krwiaka osierdzia;
krwiaka osierdzia;
K
K
onieczność
przerwania
czynności
reanimacyjnych
onieczność
przerwania
czynności
reanimacyjnych
(masażu serca i wentylacji)
(masażu serca i wentylacji)
Wyliczanie ilości leku
% roztworu x 10 = ilość miligramów leku w 1 ml tego
roztworu
Przykłady przeliczania dawek wybranych leków
1 g = 1000 mg
0,1 g = 100 mg
0,01 g = 10 mg
0,001 g = 1 mg
1 mg = 1000 mikrogramów ( mcg)
0,1 mg = 100 mcg
0,01 mg = 10 mg
Wyliczanie ilości leku
0,1 % adrenaliny=roztwór 1: 1000 =1 mg w 1 ml
0,01 % adrenaliny=roztwór 1:10 000 =0,1mg w 1ml =1mg w
10ml
0,001% adrenaliny=roztwór 1: 100 000 =0,01mg w 1
ml=0.1mg w 10 ml
Amiodaron (Cordarone)-wlew w 5%Glukozie
Niezgodności leków i płynów
Sól fizjologiczna
niezgodna z:
Noradrenalina
Aminofilina
labetalol
Glukoza
niezgodna z:
Adrenalina
Chlorek wapnia
Płyn Ringera
niezgodny z:
Dwuwęglan sodu
Adrenalina
Noradrenalina
Nitrogliceryna
Nitroprusydek sodu
Propranolol
Labetalol
Prokainamid
Solu-medrol
Adrenalina
1.
Działa pobudzająco na receptory alfa1 i alfa2 oraz beta1 ibeta2
2.
Działanie adrenaliny powoduje:
wzrost oporu obwodowego
zapobieganie zapadaniu żył,
wzrost ciśnienia rozkurczowego w aorcie oraz zwiększenie
przepływu mózgowego i wieńcowego
wzrost siły skurczu mięśnia sercowego,
poprawę przewodzenia i automatyzmu w układzie
bodżcoprzewodzącym serca
1.
Zwiększenie amplitudy migotania komór
2.
Stosowana w: migotaniu komór, aktywności elektrycznej bez
tętna oraz w asystolii
Adrenalina
5.
Dawkowanie :
1 mg co 3 min dożylnie
poprzednio stosowane były zwiększane dawki : 1mg,
następnie 3 mg, następnie 5 mg oraz duże dawki:
0,1 mg/kg (śr.5-10 mg) co 3 min – obecnie takie
dawkowanie nie jest polecane
6.
Preparaty:
Injectio Adrenalini 0,1%, 1amp. =1ml=1mg
6.
działania uboczne po przywróceniu spontanicznej
czynności serca: tachykardia, zaburzenia rytmu,
obkurczenie naczyń nerkowych, wzrost zużycia tlenu
przez mięsień sercowy
Atropina
1.
Ma działanie parasympatykolityczne : blokuje
pobudzenie nerwu błędnego
2.
Działanie polega na zwiększeniu częstości
pobudzeń zatokowych i poprawie przewodnictwa i
automatyzm układu bodżcoprzewodzącego
3.
Stosuje się ją w przypadku aktywności elektrycznej
bez tętna ( dawniej: rozkojarzenie
elektromechaniczne) i asystolii
4.
Najbardziej skuteczna przy zatrzymaniu krążenia z
powodu pobudzenia nerwu błędnego ( zatrzymanie
odruchowe)
Atropina
5.
Dawkowanie : jednorazowo
3 mg dożylnie
•
uwaga! Dawka mniejsza niż 0,5 mg może spowodować
paradoksalną bradykardię
6.
Preparaty:
Atropinum sulfuricum 0,5 mg/1ml, 1ml
1,0 mg/1ml, 1ml
7.
Działania uboczne po przywróceniu spontanicznej
czynności serca:
•
tachykardia (przewaga współczulna) z arytmią ,
•
suchość w jamie ustnej,
•
zaburzenia akomodacji oczu
Amiodaron
1.
Lek pierwszego rzutu w migotaniu komór opornym
na defibrylację
2.
dawkowanie
300 mg
= 2 amp rozpuszczone w 20
ml 5% glukozy w powolnym wstrzyknięciu przez 1-2
minuty po trzech defibrylacjach
3.
Preparaty:
Cordarone 0,15g/3ml
Lidokaina
1.
Stosowana w migotaniu komór opornym na
defibrylację, jeśli niedostępny jest amiodaron
2.
Działanie:
•
zmniejsza pobudliwość komórek mięśnia sercowego,
•
tłumi ektopowe komorowe zaburzenia rymu,
•
podwyższa próg migotania komór
•
Działanie poprzez stabilizację błon komórkowych,
zmniejsza szybkość depolaryzacji, obniża próg
defibrylacji
Lidokaina
3.
Dawkowanie :
1-1,5 mg/kg w bolusie (średnio
100 mg
) ,
następna dawka po 8-10 min 0,5 mg/kg(średnio
50mg
)
tak, aby nie przekroczyć 3 mg/kg; po powrocie
spontanicznego krążenia wlew ciągły 2-4 mg/min
- 1 ml 2% lidokainy = 20 mg
- 5 ml 2% lidokainy = 100 mg
4.
Preperaty:
Lignocainum Hydrochloricum 1%,2% 10mg/1ml,
20mg/1ml
Wodorowęglan sodu
1.
Istnieją kontrowersje co do stosowania wodorowęglanów w
resuscytacji
2.
Stosowany, gdy zatrzymanie krążenia trwa > 5 min, gdy
resuscytacja krążeniowo – oddechowa przedłuża się ponad 10
minut
3.
Zalecane
stosowanie
przy
uprzednio
istniejącej
kwasicy
metabolicznej,
hiperkaliemii,
zatruciu
lekami
,
antydepresyjnymi trójcyklicznymi
4.
Dawkowanie : 1 mmol/kg (
50mmol
), następne dawki co 10 min
0,5 mmol/kg
Natrium bicarbonicum 8,4%
1 ml 8,4% NaHCO3 = 1 mmol
1.
Konieczność zapewnienia skutecznej eliminacji CO (sprawna
wentylacja).
Przy
przedawkowaniu
–
możliwa
alkaloza
metaboliczna
Magnez
1.
Szczególnie polecany przy istniejącym niedoborze
magnezu
2.
Polecany przy długo utrzymującym się migotaniu
komór i częstoskurczu Torsades de pointes
3.
Preparaty:
Injectio Magnesii sulfurici 2g/10ml, 5g/20ml
4.
Dawkowanie we wlewie
1-2g
magnezu w 100 ml
soli fizjologicznej przez 1-2 min
10 ml 20% MgSO4 = 2 g
Tlen
W opracowaniu nie uwzględniono
osobno TLENU jako leku rozumiejąc,
że w każdym stanie nagłym podaje się
choremu do oddychania wysokie
stężenia tlenu przez maskę tlenową
(także Venturiego), wąsy tlenowe,
cewnik donosowy czy rurkę
intubacyjną
Dziękuję