Proces 

Proces 

pielęgnowania 

pielęgnowania 

podstawą 

podstawą 

profesjonalnej 

profesjonalnej 

opieki 

opieki 

pielęgniarskiej.

pielęgniarskiej.

 

 

 

Pielęgnowanie  tradycyjne  i  proces  pielęgnowania 

to  dwa  różne,  praktykowane  współcześnie 
modele opieki nad pacjentem i środowiskiem.

Posługując  się  pojęciem  pielęgnowanie,  musimy 

pamiętać, że może ono oznaczać dwa zasadniczo 
różne od siebie modele pielęgnowania:

1 

– 

model 

ograniczonego 

i 

zależnego 

pielęgnowania;  ograniczoność  i  zależność  to 
cechy  charakterystyczne  dla  pielęgnowania 
rozumianego  i  praktykowanego  w  sposób 
wybitnie tradycyjny;

2 – model samodzielnego, całościowego i ciągłego 

pielęgnowania, 

nazywany 

procesem 

pielęgnowania.

 

 

 

Zasadnicze różnice 

Zasadnicze różnice 

pomiędzy 

pomiędzy 

pielęgnowaniem 

pielęgnowaniem 

tradycyjnym 

tradycyjnym 

a 

a 

procesem 

procesem 

pielęgnowania.

pielęgnowania.

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

 

• Opieka 

pielęgniarska 
najczęściej oparta 
jest na diagnozie 
lekarskiej. 

• Zakres i charakter 

opieki 
pielęgniarskiej 
wyznaczony jest 
przez rozpoznanie 
stanu i określenie 
problemów 
opiekuńczych 
człowieka i 
środowiska. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Pielęgniarka w 

pracy z 
pacjentem 
podporządkowana 
jest zleceniom 
lekarskim 

•

Pielęgniarka pracuje 

jako samodzielny 

specjalista w 

zakresie 

pielęgnowania we 

współpracy z 

pacjentem, rodziną, 

osobami bliskimi mu 

oraz członkami 

zespołu 

terapeutycznego. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Główną troską 

pielęgniarki jest 
szybkie i 
bezbłędne 
wykonywanie 
zleceń lekarskich. 

• Główną troską 

pielęgniarki jest 
opieka nad 
człowiekiem jako 
całością, 
jednością bio-
psycho-społeczną. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Działania 

pielęgniarskie 
koncentrują się 
na zleceniu 
lekarskim 
będącym do 
wykonania u 
pacjenta. 

• Działanie 

pielęgniarki jest 

planowym krokiem w 

procesie 

pielęgnowania, 

przybliżającym do 

zmiany 

rozpoznanego stanu 

a w niektórych 

przypadkach 

utrzymania go lub 

potęgowania. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Opieka 

pielęgniarska 
zorientowana jest 
na chorobę, 
pacjenta i 
likwidowanie jej. 

• Opieka 

pielęgniarska 
zorientowana jest 
na człowieka 
rozumianego jako 
całość, jedność 
bio-psycho-
społeczną. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Opieka 

pielęgniarska ma 
charakter 
rutynowy lub 
intuicyjny. 

• Opieka 

pielęgniarska 
oparta jest na 
planie 
wynikającym z 
rozpoznania stanu 
pacjenta i jego 
środowiska 
dokonanym przez 
pielęgniarkę. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Opieka 

pielęgniarska jest 
realizowana 
zazwyczaj bez 
udziału samego 
pacjenta, rodziny 
i/lub osób mu 
bliskich. 

•

Opieka 

pielęgniarska jest 

realizowana przy 

aktywnym udziale 

pacjenta, rodziny 

i/lub osób bliskich 

mu. Pacjent i 

rodzina są zachęcani 

do świadczenia 

samoopieki i opieki 

nieprofesjonalnej. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Lekarz i 

pielęgniarka (lub 
sam lekarz) 
ustalają co dla 
pacjenta w 
zakresie opieki 
będzie najlepsze, 
najistotniejsze. 

• Ustalenie 

priorytetów 
opiekuńczych 
odbywa się 
wspólnie z 
pacjentem, 
rodziną i/lub 
osobami bliskimi 
mu. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Przy zlecaniu 

pielęgniarce zabiegów 
do wykonania u 
danego pacjenta 
(pielęgnacyjnych i 
leczniczych) nie 
uwzględnia się jej 
indywidualnych 
kwalifikacji, wiedzy, 
umiejętności, 
możliwości i zdolności. 

• Przy zlecaniu 

pielęgniarce zabiegów 
do wykonania u danego 
pacjenta bierze się pod 
uwagę jej indywidualne 
kwalifikacje, wiedzę, 
umiejętności, a w 
niektórych sytuacjach 
predyspozycje i cechy 
osobowościowe. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Samodzielna 

praca 
poszczególnych 
pielęgniarek 
oparta jest na 
planie leczenia. 
Wszelkie dyskusje 
merytoryczne 
dotyczą leczenia. 

• Samodzielna praca 

poszczególnych 
pielęgniarek oparta 
jest na planie 
pielęgnowania. 
Towarzyszą jej 
merytoryczne 
dyskusje na temat 
pielęgnowania. 

 

 

Pielęgnowanie tradycyjne 

a 

proces pielęgnowania

• Zbiorowa 

odpowiedzialność 
za wyniki 
pielęgnowania. 
Prowadzi to do 
przypadkowych 
zmian w 
postępowaniu z 
pacjentem. 

• Indywidualna 

odpowiedzialność 
pielęgniarki za 
pacjenta i 
środowisko. 

 

 

Co to jest 

Co to jest 

proces pielęgnowania?

proces pielęgnowania?

 

 

 

Proces pielęgnowania

Proces pielęgnowania

 

Jest systematycznym stosowaniem 

przez pielęgniarkę rozpoznania 
stanu bio-psycho-społecznego 
jednostki i środowiska oraz 
podejmowania celowych i 
planowych działań wynikających z 
wcześniejszego rozpoznania, a także 
ocenienia uzyskanych wyników. 

 

 

W procesie pielęgnowania 

W procesie pielęgnowania 

pielęgniarka występuje 

pielęgniarka występuje 

jako:

jako:

• Niezależna od innych profesjonalistów w 

sprawach związanych z pielęgnowaniem 
pojedynczych osób i/ lub całych grup ludzi 

•  Współzależna od członków zespołu 

terapeutycznego w zakresie koordynowania 
prac podejmowanych na rzecz pacjenta i 
środowiska

• Zależna od lekarza ale tylko w zakresie 

zaordynowanych przez niego zleceń 
wynikających z rozpoznania lekarskiego.

 

 

Cechy procesu 

Cechy procesu 

pielęgnowania

pielęgnowania

• wieloetapowość,
• ciągłość i dynamika,
• logiczność i następstwo czasowe,
• całościowe podejście do 

pielęgnowanego,

• szerokie, ze względu na przedmiot i    

 zakres działań, możliwości 
realizowania.

 

 

Wieloetapowość 

procesu pielęgnowania

Proces  pielęgnowania  nie  ma  charakteru 

jednolitego,  składa  się  z  kilku  kolejno  po 

sobie następujących etapów:

• rozpoznawanie 

stanu 

pacjenta 

i 

środowiska,

• planowanie  opieki  nad  pacjentem  i 

środowiskiem,

• realizowanie planu opieki pielęgniarskiej,
• ocenienie wyników opieki.

 

 

Charakter każdego z etapu jest inny, 

lecz nie ma etapów ważniejszych i 
mniej ważnych. Wartość procesu 
pielęgnowania nie tkwi w 
pojedynczych etapach, ale w ich 
kompletności i komplementarności

 

 

Ciągłość i dynamika

 

Poszczególne  etapy  procesu  pielęgnowania 

są  ze  sobą  ściśle  połączone.  Niekiedy 
mogą  nawet  zachodzić  na  siebie  dlatego 
moment  przechodzenia  jednego  w  drugi 
nie zawsze musi być wyraźnie zaznaczony. 
Aby mógł nastąpić kolejny etap, muszą być 
spełnione 

wszystkie 

warunki 

poprzedniego. 

Czteroetapowy 

proces 

pielęgnowania, to pewien cykl, który może 
być powtarzany wielokrotnie. 

 

 

Liczba  jego  powtórzeń  uzależniona  jest  między 

innymi  od  częstotliwości  (a  niekiedy  i  zakresu) 
zmian  zachodzących  w  stanie  pacjenta  i 
środowiska  oraz  skuteczności  podejmowanych 
działań  opiekuńczych.  W  powtarzającym  się 
cyklu ponowny powrót do etapu 1 może nastąpić 
dopiero  po  dokonaniu  racjonalnej  oceny  opieki, 
jaka  była  świadczona.  Powrót  ten  nigdy  nie  jest 
powrotem 

do 

punktu 

wyjścia, 

bowiem 

pielęgniarka  posiada  już  pewien  zasób  wiedzy, 
który  wzbogaca  nowymi  treściami.  To  ciągle 
pełniejsze  pielęgnowanie  pacjenta  i  środowiska 
pozwala  mówić  o  procesie  jako  o  dynamicznym 
modelu  pielęgnowania.  Dynamika  pozwala  na 
nieustanne,  progresywne  przemiany,  którym 
podlega pacjent, środowisko, pielęgniarka. 

 

 

Logiczność i następstwo 

czasowe

Logiczność  to  racjonalne,  uzasadnione, 

konsekwentne  przechodzenie  od  fazy  do 
fazy,  od  etapu  do  etapu.  Cecha  określana 
jako  następstwo  czasowe  łączy  się  z 
logicznością 

procesu 

pielęgnowania. 

Racjonalne przechodzenie od fazy do fazy i 
od  etapu  do  etapu  podlega  regułom 
czasowym.  Jedne  fazy  poprzedzają  w 
czasie  inne,  np.  analizowanie  danych 
poprzedzone jest ich gromadzeniem. 

 

 

Konieczność przestrzegania w 

realizacji procesu pielęgnowania 
zasad logiczności i następstwa 
czasowego pozwala wykluczyć 
chaos i przypadkowość działań, co 
nie powinno mieć miejsca w opiece 
pielęgniarskiej oraz wyklucza 
możliwość jej planowania.

 

 

Całościowe podejście do 

pielęgnowanego pacjenta i 

jego środowiska

Wg. WHO człowiek ujmowany jest jako istota 

złożona, funkcjonująca w trzech sferach: 

biologicznej, psychicznej i społecznej. W 

pielęgnowaniu powinno brać się pod uwagę 

pacjenta jako jednostkę niepowtarzalną i 

jednocześnie jako członka określonej grupy 

społecznej. Pielęgniarka więc troszczy się o 

osobę pielęgnowaną ale także o jego rodzinę, 

środowisko pracy, nauki, wypoczynku, w 

zdrowiu, chorobie i przy przechodzeniu 

jednego stanu w drugi. 

 

 

Szerokie, ze względu na 

przedmiot i zakres 

działań, możliwości 

realizowania

Istotną  cechą  procesu  pielęgnowania 

jest jego uniwersalność. Oznacza to, 

że  może  być  stosowany  dla  potrzeb 

indywidualnego  człowieka,rodziny, 

określonej  społeczności,  a  także 

całego  społeczeństwa.  może  być 

stosowany 

w 

zdrowiu, 

w 

profilaktyce,  w  chorobie,  w  stanie 

umierania i śmierci człowieka.