Stany zagrożenia życia u dzieci

pochodzenia oddechowego

.

Praca zbiorowa wykonana przez :
 Adam Kaproń
 Małgorzata Horojtko
 Anna Kwoka
 Weronika Stankiewicz
 Paweł Łukasiewicz
 Mariusz Wojtas

Drogi oddechowe dziecka są wąskie i

wrażliwe na działania bodźców z
zewnątrz. Duszność jest stanem,
które może u dziecka wystąpić dość
łatwo. Zazwyczaj przyczyną jej jest
zachłyśnięcie ciałem obcym, astma
oskrzelowa, zapalenie płuc, oskrzeli
lub użądlenie przez owada. Każde
zaburzenie oddechu, które jest rożne
od normalnego stanu można zaliczyć
do duszności. Trudności z
oddychaniem zazwyczaj pojawia się
nagle

Zachłyśnięcie ciałem

stałym

• Jest to przedostanie się ciała stałego

do dróg oddechowym z ich
zatkaniem co prowadzi do
bezpośredniego zagrożenia życia.
Najczęściej zdarza się podczas
jedzenia lub w przypadku
najmłodszych dzieci, podczas zabawy
drobnymi elementami zabawek

Objawy i przebieg

• Nagle, zazwyczaj podczas jedzenia,

dziecko krztusi się, przestaje oddychać,
sinieje i traci przytomność. Przy
całkowitym zatkaniu dróg oddechowych
po kilku minutach dochodzi do
zatrzymania akcji serca i do śmierci. W
łagodniejszych przypadkach występuje
tylko nasilony, uporczywy kaszel i
duszność, bez utraty przytomności.

Leczenie domowe

• Pierwsza pomoc w przypadku zachłyśnięcia

ciałem stałym wygląda następująco: Małe dziecko

lub niemowlę układamy sobie na kolanach z

głową skierowaną w dół lub podnosimy za nogi i

uderzamy je pomiędzy łopatki. Sprawdzić palcem,

czy w jamie ustnej nie zalegają żadne resztki

blokujące przepływ powietrza. Jeśli ciało obce

znajduje się w górnej części gardła można

spróbować wyjąć je palcem. U starszych dzieci i

dorosłych wykonujemy tzw. rękoczyn Heimlicha,

który polega na opasującym chwyceniu pacjenta

od tyłu, na granicy klatki piersiowej i jamy

brzusznej. Jedną dłoń zaciskamy w pięść i

opieramy pod dolną część mostka, drugą dłoń

układamy na pięści..

• Mocno zaciskamy ręce i staramy się

pchnąć pięść kilka razy pod mostek w

kierunku głowy. Celem tego rękoczynu

jest gwałtowne zwiększenie ciśnienia w

drogach oddechowych, co umożliwia

niekiedy odkrztuszenie ciała obcego.

W razie potrzeby manewr powtarzamy

nawet 10 razy. Pomocne może być

sztuczne oddychanie metodą usta-usta

(objąć swoimi ustami usta i nos

dziecka lub w przypadku dziecka

starszego objąć tylko usta i zatkać nos

palcami).

• Jeśli pomimo pomocy nie udało się usunąć z

dróg oddechowych ciała obcego a dziecko

wciąż nie oddycha, doraźnym ratunkiem

pozostaje ominięcie przeszkody w drogach

oddechowych poprzez nakłucie tchawicy w

okolicy zagłębienia nad mostkiem za

pomocą igły o grubym świetle. Wzywając

pogotowie ratunkowe należy podkreślić

konieczność szybkiego przyjazdu zespołu

reanimacyjnego, a nie ogólnego zespołu

wyjazdowego. Nawet gdy zachłyśnięcie było

łagodne (bez utraty przytomności) - należy

wezwać lekarza. Objawy skurczu dróg

oddechowych lub ciężkiego zapalenia płuc

mogą rozwinąć się dopiero po pewnym

czasie od zachłyśnięcia

Wezwij lekarza, gdy...

• Pomoc lekarską (zespół reanimacyjny

pogotowia ratunkowego) należy

wezwać zawsze gdy istnieje

podejrzenie zachłyśnięcia, jednak

podstawą działania jest szybkie

udzielenie pomocy nawet przez osobę

bez wykształcenia medycznego. W

wielu przypadkach tylko to może

uratować dziecku życie

Duszność przy zapaleniu

oskrzeli i płuc

• Infekcjom dolnych dróg oddechowych

(zapalenie oskrzeli i płuc) często
towarzyszy duszność. Jest ona
dowodem na duże zmiany w drogach
oddechowych utrudniające
przechodzenie powietrza do światła
pęcherzyków płucnych.

Objawy i przebieg

• Typowym objawem duszności przy zapaleniu

oskrzeli i płuc jest widoczne gołym okiem u

rozebranego dziecka wciąganie przestrzeni

miedzyżebrowych przy każdym wdechu. Mogą

temu towarzyszyć świsty. W nasilonej duszności

występuje także uruchomienie dodatkowych mięśni

oddechowych, widoczne jako rytmiczne ruchy

skrzydełek nosa i mięśni szyi, a oddech staje się

przyspieszony. Starsze dzieci starają się przybierać

pozycję siedzącą, niekiedy nawet z lekkim

pochyleniem do przodu (w tej pozycji subiektywne

uczucie duszności jest stosunkowo najmniejsze). U

niemowląt i małych dzieci objawem duszności

może być jedynie niepokój oraz przyspieszenie

oddechu i wzrost częstości akcji serca

Leczenie domowe

• Nasilona duszność przy zapaleniu oskrzeli i

płuc powinna być leczona ściśle według

zaleceń lekarza. Odnośnie postępowania

domowego należy pamiętać o odpowiednim

nawilżeniu powietrza w pomieszczeniu, w

którym znajduje się dziecko. Ważny jest

komfort termiczny - nie należy przegrzewać

dziecka: temperatura w pokoju nie powinna

przekraczać 22 stopni. Zapalenie oskrzeli i

płuc nie jest przeciwwskazaniem do

codziennego mycia dziecka.

• Większość przypadków zapalenia

oskrzeli i płuc może być leczona w
domu, ale wystąpienie u dziecka z
taką infekcją opisanych powyżej
objawów powinno być objawem
alarmującym i zwykle wymaga
hospitalizacji.

Wezwij lekarza, gdy...

Duszność krtaniowa

• Duszność jest to subiektywne uczucie trudności w

oddychaniu. W przypadkach nasilonej duszności
subiektywnemu dyskomfortowi towarzyszą inne objawy
zauważalne przy badaniu dziecka.

• Przyczyna duszności może być wiele chorób układu

oddechowego. W zależności od lokalizacji miejsca będącego
przeszkodą w przechodzeniu powietrza przez drogi
oddechowe wyróżnia się zwykle duszność krtaniową oraz
duszność astmatyczną (oskrzelową). Należy pamiętać, że
duszność może być objawem chorób spoza przewodu
pokarmowego, takich jak wady serca, niewydolność
krążenia, nasilony refluks żołądkowo-przełykowy i wiele
innych

.

• Duszność jest też częstym objawem nerwicy i

histerii. Najważniejszą cechą duszności

spowodowanej chorobą krtani są trudności w

nabraniu powietrza (duszność wdechowa), przy

stosunkowo łatwym wydechu. Próbie wdechu

zwykle towarzyszy wyraźny wysiłek dziecka, a

wdech jest długi i świszczący lub charczący.

Dziecko jest przestraszone, oddech jest

przyspieszony, może wystąpić sinica. Najczęstszą

przyczyną takiego stanu jest ostre zapalenie

krtani (zwykle wirusowe

).

Leczenie domowe

• W warunkach domowych przy duszności krtaniowej

może pomóc szerokie otwarcie okna i oddychanie

przez dziecko świeżym powietrzem. Skuteczne w

doraźnym postępowaniu domowym bywa też

napuszczenie gorącej wody do wanny i

umieszczenie dziecka w łazience aby oddychało

wilgotnym, parującym powietrzem. Jeżeli w domu

jest inhalator lub nebulizator należy zastosować

leczenie wziewne posiadanymi w domu preparatami

przeciwzapalnymi i obkurczającymi drogi

oddechowe (Berotec, Berodual, Salbutamol,

Salamol, Budesonid, Flixotide itp.). Przy braku

poprawy po prostych środkach domowych nie należy

zwlekać z wezwaniem lekarza

Wezwij lekarza, gdy...

• Duszność krtaniowa jest zawsze stanem

naglącym, zwykle wymagającym konsultacji

z lekarzem. Objawy często nasilają się

dosłownie z minuty na minutę. Wynika to z

faktu, że średnica dróg oddechowych u

dzieci jest proporcjonalnie znacznie mniejsza

niż u dorosłych (mała rezerwa czynnościowa

dróg oddechowych). Z tego powodu procesy

chorobowe krtani lub oskrzeli bardzo szybko

doprowadzają do znacznego zwężenia dróg

oddechowych, co w skrajnych przypadkach

może być stanem zagrożenia życia.

Duszność astmatyczna

• W takich przypadkach duszności towarzyszą

zwykle objawy infekcji (gorączka, katar, złe

samopoczucie), często występuje również kaszel

krtaniowy, porównywany do szczekania (kaszel

"szczekający"). W różnicowaniu duszności

krtaniowej (wdechowej) zawsze należy wykluczyć

ewentualne zachłyśnięcie się przez dziecko

ciałem obcym.

• Napad duszności

spowodowany jest nagłym

zwężeniem drobnych oskrzeli i oskrzelików
wskutek skurczu warstwy mięśniowej oraz
obrzęku błony śluzowej oskrzeli.

• Objawy

. Zaczyna się pogłębiającym

uczuciem braku powietrza i lękiem. Chory
przyjmuje pozycję siedzącą lub stojącą i
opiera się zwykle rękami o jakiś przedmiot,
np. łóżko, stół, parapet okna itp. Czasem
chory biegnie do okna, otwiera je szeroko.
Oddech stopniowo staje się coraz bardziej
utrudniony, przede wszystkim w fazie
wydechowej.

• Nawracające napady duszności są typowym

elementem obrazu klinicznego astmy oskrzelowej.

Napady duszności w astmie mogą być wyzwolone

przez bardzo różne czynniki. Występują zwykle w

nocy i nad ranem.

• Duszność astmatyczna, w odróżnieniu od krtaniowej,

jest dusznością wydechową. Dziecko z napadem

astmy nie ma problemu z nabraniem powietrza,

natomiast bardzo utrudniony jest wydech. Przy próbie

wydechu oskrzela zapadają się, co prowadzi do tzw.

wydłużenia się wydechu. Towarzyszą temu świsty,

słyszalne często gołym uchem (świszczący oddech, z

angielskiego: wheezing) Duszności astmatycznej

towarzyszy zwykle suchy, nieefektywny kaszel..

Typowe

objawy astmy

to:

• świszczący oddech,
• suchy kaszel, często męczący,
• przyspieszenie oddechu,
• uczucie ucisku w klatce piersiowej,
• nadmierne ruchy klatki piersiowej

przy oddychaniu,

• sine usta i paznokcie – świadczą o

niedotlenieniu.

W przypadku zauważenia powyższych

objawów

ataków astmy u dziecka

,  należy

niezwłocznie:

• podać dziecku 2 dawki leku rozszerzającego

oskrzela (salbutamol), najlepiej przez komorę,

• pośrednią z maską lub ustnikiem (tzw. spejser,

przedłużacz) w odstępie 10-20 sekund,

• wezwać pogotowie ratunkowe,
• nie zostawić dziecka bez opieki osoby dorosłej,
• skontaktować się z rodzicami dziecka,
• co 10 minut oceniać stan dziecka – w przypadku

braku zmniejszenia duszności należy

podaćkolejne 2 dawki salbutamolu i powtarzać
procedurę do momentu przybycia pogotowi.

Ważne, aby w przypadku

wystąpienia ataku astmy
zachować spokój i zachęcać
dziecko do spokojnego
oddychania. Nie należy dziecku
polecać położenia się, gdyż w
pozycji leżącej duszność może
się nasilić.

• Czynnikiem spustowym napadu duszności

astmatycznej może być infekcja dróg
oddechowych, ale często przyczyną zaostrzeń
astmy są różne niespecyficzne bodźce, takie jak
narażenie na drażniące gazy, w tym dym
tytoniowy, kontakt z alergenem wziewnym (pyłki,
sierść zwierząt, kurz domowy), wysiłek fizyczny,
nagłe wyjście na zimne powietrze i inne

Leczenie domowe

• Podstawą leczenia napadu duszności w astmie są

tzw. krótko działające leki beta-mimetyczne, które

każdy chory na astmę posiada na wypadek

zaostrzenia choroby (Berotec, Salbutamol, Salamol

itp.). Najlepiej stosować je w nebulizacji lub w

inhalacji. Zwykle niezbędne jest też zwiększenie

dawki wziewnych kortykosterydów. Należy

pamiętać, że podstawą skutecznego leczenia astmy

jest przewlekłe leczenie przeciwzapalne, które

powinno zapobiec zaostrzeniom. Bardzo ważne jest

też maksymalne zmniejszenie narażenia na

środowiskowe czynniki drażniące drogi oddechowe,

zwłaszcza na dym tytoniowy. Częste napady

duszności powinny być sygnałem, że profilaktyka i

leczenie stosowane u dziecka są niewystarczające.

Wezwij lekarza, gdy...

• Duszność astmatyczna jest zawsze stanem

naglącym, który w skrajnych przypadkach
może doprowadzić do zagrożenia życia
dziecka. Pacjenci z astmą są zwykle
doświadczeni w radzeniu sobie z napadami
duszności i posiadają w domu niezbędne
leki, ale w przypadku braku poprawy po
standardowym leczeniu lub przy szybko
postępujących objawach nie należy zwlekać
z wezwaniem fachowej pomocy lekarskiej

Wstrząs anafilaktyczny

• Anafilaksja (reakcja anafilaktyczna) to rodzaj

reakcji alergicznej typu natychmiastowego,

która następuje po ponownej ekspozycji na

alergen.

• Reakcja ta może dotyczyć niemal każdego

narządu, chociaż najczęstsze są reakcje ze

strony skóry,

płuc

, przewodu pokarmowego i

układu krążenia. Ciężkość anafilaksji jest różna.

• Od średnio-ciężkiej pokrzywki czy obrzęku aż

do wstrząsu anafilaktycznego, czyli głębokich

zaburzeń:

niewydolności krążenia

i oddychania,

co może prowadzić nawet do śmierci.

• Wstrząs anafilaktyczny może być

wywołany przez wszystkie alergeny:

od szczepionek, krwi, obcego osocza,

hormonów po pokarm, leki, jady

owadów czy alergeny

wykorzystywane do wykonywania

testów skórnych

• Wstrząs powoduje wystąpienie

ostrych, groźnych objawów i

zaburzeń ogólnoustrojowych.

Dotyczą wielu narządów: serca,

naczyń, układu oddechowego,

pokarmowego, nerwowego,

skóry. 

Objawy wstrząsu

anafilaktycznego

• niepokój,
• dreszcze,
• bladość lub sinica,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• przyspieszenie tętna (tachykardia),
• wymioty, biegunka,
• obrzęk błon śluzowych,
• drgawki, utrata przytomności.

Leczenie powinno być

szczególnie szybkie,

ponieważ w najcięższych

postaciach o życiu

pacjenta mogą decydować

sekundy i minuty !

Krztusiec (koklusz)

Co go wywołuje:

bakteria Bordetella pertussis

Kto choruje:

aż połowa zachorowań dotyczy

niemowląt w pierwszym roku życia.

Sposób zakażenia: drogą kropelkową, przez kontakt z

chorym; choroba średnio zaraźliwa

Okres wylęgania: 5-20 dni (najczęściej 7-10).

Okres zarażania: głównie w pierwszej, "przeziębieniowej"

fazie; jeśli podaje się antybiotyk, chory zaraża przez pięć

dni od momentu jego podania.

Objawy: przez pierwsze 2 tygodnie jak przy przeziębieniu -

dziecko ma zwykły, suchy kaszel, czasami także katar.

Potem pojawiają się ataki napadowego kaszlu

przypominającego pianie koguta. Atak przychodzi nagle,

częściej w nocy, maluch nie może złapać tchu, na koniec

odkrztusza gęsty, ciągnący się śluz i wymiotuje.

Powrót do zdrowia: choroba trwa około 6 tygodni, kaszel

stopniowo się zmniejsza, ale może nawracać przez kolejne

miesiące.

Leczenie: niemowlęta trzeba leczyć w szpitalu

(zamiast typowego kaszlu mogą u nich wystąpić
zagrażające życiu napady bezdechu). Choremu
podaje się antybiotyki, środki uspokajające, robi
inhalacje.
Uwaga! Jeśli nieszczepione dziecko miało kontakt
z chorym na krztusiec, udaj się do lekarza -
zapisze antybiotyk profilaktycznie.

Zapobieganie: obowiązkowe szczepienie di-te-per

w 2., 3./4., 5. i 16./18. miesiącu życia. Warto
zaszczepić malucha, bo najcięższy przebieg
choroba ma u dzieci w ogóle nieszczepionych,
znacznie łagodniejszy u tych, które były
przynajmniej raz szczepione.
Odporność: trwa 10-20 lat po szczepieniu i
najprawdopodobniej przez całe życie, jeżeli
przebyliśmy tę chorobę.

Użądlenia,

ukąszenia

przez

pszczoły,

osy,

szerszenie,

trzmiele

czyli owady

• Najgroźniejsze są ukąszenia przez pszczoły,

osy i szerszenie, bowiem owady te

wpuszczają do organizmu człowieka silnie

działający jad. Poważne skutki mogą mieć

ukąszenia mnogie, ukąszenia w usta bądź w

gardło, gdy owad dostanie się do jamy ustnej

oraz ukąszenia dzieci o skłonnościach

alergicznych. Zdarza się, że po pierwszym

użądleniu organizm uczula się na jad

pszczeli. W takiej sytuacji każde następne

użądlenie wywołuje zdecydowanie silniejszą

reakcję alergiczną.

Typowe objawy

obejmują:

• rumień, obrzęk, pokrzywkę,
• ból, pieczenie w miejscu użądlenia,
• pokrzywkę uogólnioną,
• obrzęk śluzówki jamy ustnej, gardła, nosa, krtani.

Użądlenie przez owada

może wywołać:

• 1) prawidłową reakcję miejscową na

użądlenie
2) dużą reakcję miejscową
3) ogólnoustrojową reakcję anafilaktyczną
4) ogólnoustrojową reakcję toksyczną
5) reakcję nietypową (np. zapalenie
naczyń, uszkodzenie nerek, gorączkę,
małopłytkowość i in

W przypadku użądlenia

należy:

• usunąć żądło,
• nałożyć opaskę uciskową,
• na miejsce użądlenia położyć okład z lodem lub

zimną wodą,

• podać doustny lek przeciwhistaminowy

.

• Jeśli wystąpi duszność, obrzęk ust, języka, krtani,

należy natychmiast przewieźć chorego do szpitala.

• Około 50 proc. osób, u których wystąpiły poważne

objawy ogólne po użądleniu, narażonych jest na
ryzyko wystąpienia ponownej reakcji po kolejnym
użądleniu

• Osoby uczulone na jady owadów powinny

mieć przy sobie zawsze, szczególnie
latem, zestaw pierwszej pomocy. W jego
składzie znaleźć się powinny opaska
uciskowa, pęseta, a przede wszystkim leki:
lek

przeciwhistaminowy,

hydrokortyzon

oraz

adrenalina

w specjalnie do tego celu

przygotowanej jednorazowej strzykawce z
odmierzoną (fabrycznie) dawką. Środki
takie przepisywane są przez lekarza
osobom szczególnie zagrożonym
wystąpieniem groźnych objawów alergii

Zapalenie nagłośni

schorzenie zagrażające

życiu !

• występuje u dzieci (2-7 rok życia) i u

dorosłych (20-40)􀂾

70%

-Haemophilusinfluenzae, 50%

początkowych pomyłek
diagnostycznych

Charakterystyka

• bakteryjna inwazja nagłośni, fałdów nagłośni,

tkanek otaczających

• nagły początek, bez poprzedzającej infekcji

• wysoka gorączka

• trudności w oddychaniu –pozycja ciała

• ból gardła nieproporcjonalny do objawów

przedmiotowych

• utrudnienie połykania

• świst krtaniowy, afonia

• marmurkowata sina skóra

• bolesnośćokolicy gnykowej

• Rtg–nadmierne rozdęcie dolnego gardła, objaw

kciuka (powiększony wymiar tylno-przedni nagośnił

Leczenie

Maksymalny spokój i minimum

czynności manualnych postać ciężka
-intubacja w warunkach sali
operacyjnej: doświadczony
anestezjolog, laryngolog bądź
gotowy do konikotomii ! antybiotyki

• Jeśli do oskrzeli wnikną wirusy (albo

bakterie), ich błona śluzowa ulega
zapaleniu i zaczyna produkować śluz -
dziecko zaczyna kaszleć. Ma gorączkę, nie
ma apetytu, jest osłabione atakami kaszlu.
Trzeba koniecznie iść z nim do lekarza.
Zapalenie oskrzeli mija mniej więcej po 7
dniach, ale kaszel może się utrzymywać
jeszcze przez kilka tygodni (najsilniejszy
jest rano).

Zapalenie oskrzeli

• U niemowląt zapalenie oskrzeli może mieć

poważniejszy przebieg, gdyż nawet lekki obrzęk

błony śluzowej i niewielka ilość śluzu wystarcza,

by zmniejszyć przepływ powietrza i wywołać

duszność. Dziecko oddycha z wyraźnym

wysiłkiem, ma przyspieszony oddech. Ponieważ

do krwi nie dociera tyle tlenu, ile trzeba, malec

musi być przyjęty do szpitala, gdzie ewentualnie

otrzyma tlen do oddychania i antybiotyk. Trzeba

dbać o to, by zdrowiejące dziecko nie przebywało

w zadymionych pomieszczeniach, nie było

narażone na gwałtowne zmiany temperatur i nie

miało kontaktu z osobami chorymi.

Zapalenie krtani

(pseudokrup

• Na tą infekcję zapadają najczęściej dzieci w wieku

od 6 miesięcy do 5 lat (najczęściej w wieku 2 lat).
Choroba rozwija się w ciągu kilku dni,
poprzedzona jest nieżytem śluzówek (katarem),
objawy najczęściej zaczynają się i nasilają w nocy.
Chorobie towarzyszy "szczekający" kaszel i
zachrypnięty głos. Dziecko wygląda na chore,
może połykać i pić. Temperatura ciała nie jest
specjalnie wysoka (poniżej 38oC).

Literatura:

• http://abcalergia.pl/wstrzas-anafilaktyczny
• http://www.wymiennik.com/notatka,378,stany-zagrozenia-zycia-u-dzieci.htm

l

• http://www.biomedical.pl/
• http://www.grabieniec.pl/mapa.php
• http://abcalergia.pl/

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ