Prawidłowy przebieg porodu
Prawidłowy przebieg porodu
Z dużym przybliżeniem przewidujemy termin porodu, znając datę pokrycia lub
Z dużym przybliżeniem przewidujemy termin porodu, znając datę pokrycia lub
unasiennienia samicy oraz czas trwania ciąży u tego gatunku. Jednak precyzyjne
unasiennienia samicy oraz czas trwania ciąży u tego gatunku. Jednak precyzyjne
ustalenie jego terminu okazuje się niemożliwe.
ustalenie jego terminu okazuje się niemożliwe.
Okres zwiastunowy
Okres zwiastunowy
Na 2-3 tygodnie
Na 2-3 tygodnie
przed zbliżającym się porodem następuje: obrzęk warg
przed zbliżającym się porodem następuje: obrzęk warg
sromowych, a u świń ich zaczerwienie i powiększają się również gruczoły mlekowe,
sromowych, a u świń ich zaczerwienie i powiększają się również gruczoły mlekowe,
u świń
u świń
▬
▬
obserwuje się obrzęk i zaczerwienienie sutek
obserwuje się obrzęk i zaczerwienienie sutek
,
,
u krów
u krów
▬
▬
wycisnąć można kilka kropel lepkiej cieczy
wycisnąć można kilka kropel lepkiej cieczy
,
,
u klaczy
u klaczy
▬
▬
co jakiś czas wydobywa się siara
co jakiś czas wydobywa się siara
.
.
w miarę zbliżającego się
w miarę zbliżającego się
porodu z pochwy krów wycieka gęste pasmo
porodu z pochwy krów wycieka gęste pasmo
ciążowego śluzu, podobne do zwisającego sopla lodu,
ciążowego śluzu, podobne do zwisającego sopla lodu,
na 2-3 dni
na 2-3 dni
przed porodem ten śluz staje się rzadszy,
przed porodem ten śluz staje się rzadszy,
na kilka dni
na kilka dni
przed rozwiązaniem u samic dużych zwierząt gospodarskich
przed rozwiązaniem u samic dużych zwierząt gospodarskich
dochodzi do: zwiotczenia i zapadania się więzadeł krzyżowo-ogonowych, samice
dochodzi do: zwiotczenia i zapadania się więzadeł krzyżowo-ogonowych, samice
zaczynają niepokoić się, często grzebią kończynami w ściółce, na przemian
zaczynają niepokoić się, często grzebią kończynami w ściółce, na przemian
pokładają się i często powstają.
pokładają się i często powstają.
Z chwilą zaobserwowania tych przejawów
Z chwilą zaobserwowania tych przejawów
osoby obsługujące zwierzęta
osoby obsługujące zwierzęta
powinny być przygotowane do udzielenia pomocy.
powinny być przygotowane do udzielenia pomocy.
Przygotować należy:
Przygotować należy:
dobre oświetlenie, dużo czystej i świeżej ściółki (może nią
dobre oświetlenie, dużo czystej i świeżej ściółki (może nią
być dłużej pocięta słoma). Zwierzę najlepiej jest przeprowadzić do porodówki lub
być dłużej pocięta słoma). Zwierzę najlepiej jest przeprowadzić do porodówki lub
usunąć inne zwierzęta oraz przewietrzyć pomieszczenie (~18oC).
usunąć inne zwierzęta oraz przewietrzyć pomieszczenie (~18oC).
Przed udzieleniem pomocy warto przygotować:
Przed udzieleniem pomocy warto przygotować:
zimną i gorącą wodę, czyste
zimną i gorącą wodę, czyste
prześcieradło i ręcznik, linki lub łańcuch porodowy, nożyczki i przewiązki do
prześcieradło i ręcznik, linki lub łańcuch porodowy, nożyczki i przewiązki do
pępowiny, do jej odkażenia jodynę lub fiolet gencjany, czopki lub pałeczki do-
pępowiny, do jej odkażenia jodynę lub fiolet gencjany, czopki lub pałeczki do-
maciczne oraz roztwór nadmanganianu potasu, a w przypadku macior kleszcze do
maciczne oraz roztwór nadmanganianu potasu, a w przypadku macior kleszcze do
łamania ostrych końców zębów u prosiąt.
łamania ostrych końców zębów u prosiąt.
II.
II.
Przebieg porodu (trójetapowy)
Przebieg porodu (trójetapowy)
Okres bólów przygotowawczych i rozwierania szyjki macicznej.
Okres bólów przygotowawczych i rozwierania szyjki macicznej.
Okres bólów partych i wydalania płodu.
Okres bólów partych i wydalania płodu.
Okres bólów poporodowych i wydalania łożyska
Okres bólów poporodowych i wydalania łożyska
.
.
W 1 okresie
W 1 okresie
występują słabe bóle (trwają niekiedy po kilka sekund)
występują słabe bóle (trwają niekiedy po kilka sekund)
stopniowo nasilające się i trwające dłużej. W tym czasie płód przekręca się o
stopniowo nasilające się i trwające dłużej. W tym czasie płód przekręca się o
180o oraz ustawia własnym kręgosłupem równolegle do kręgosłupa matki.
180o oraz ustawia własnym kręgosłupem równolegle do kręgosłupa matki.
Błony płodowe wciskają się do dróg rodnych i rozwierają szyjkę maciczną.
Błony płodowe wciskają się do dróg rodnych i rozwierają szyjkę maciczną.
Okres ten trwa
Okres ten trwa
:
:
12 godzin u klaczy, 6 godzin u krów, 2-6 godzin u świń.
12 godzin u klaczy, 6 godzin u krów, 2-6 godzin u świń.
W 2 okresie
W 2 okresie
bóle porodowe przybierają na sile, trwają po kilkanaście minut,
bóle porodowe przybierają na sile, trwają po kilkanaście minut,
z bardzo krótkimi przerwami. Pod wpływem porodowych skurczów macicy i
z bardzo krótkimi przerwami. Pod wpływem porodowych skurczów macicy i
przy współudziale płodu dochodzi do wyparcia płodu. Ciśnienie wywierane
przy współudziale płodu dochodzi do wyparcia płodu. Ciśnienie wywierane
na płód (skurcze macicy, mięsni brzucha, napięcie przepony i wygięcie
na płód (skurcze macicy, mięsni brzucha, napięcie przepony i wygięcie
kręgosłupa = 80 daN – kG). Przy prawidłowym rozwarciu szyjki macicznej
kręgosłupa = 80 daN – kG). Przy prawidłowym rozwarciu szyjki macicznej
pęcherz płodowy pęka w pochwie, po czym dochodzi do wydalenia płodu.
pęcherz płodowy pęka w pochwie, po czym dochodzi do wydalenia płodu.
Okres ten trwa
Okres ten trwa
:
:
15-30 minut u klaczy, 3 godziny u krowy, 2-6 godzin u świń.
15-30 minut u klaczy, 3 godziny u krowy, 2-6 godzin u świń.
W 3 okresie
W 3 okresie
pojawiają się bóle porodowe i po kilkakrotnych skurczach
pojawiają się bóle porodowe i po kilkakrotnych skurczach
macicy dochodzi do wydalenia łożyska.
macicy dochodzi do wydalenia łożyska.
Okres ten trwa
Okres ten trwa
:
:
około godziny u klaczy i świń, a u krów od kilku do
około godziny u klaczy i świń, a u krów od kilku do
kilkunastu godzin.
kilkunastu godzin.
Poród u krowy
Poród u krowy
Pomoc przy porodzie
Pomoc przy porodzie
Poród jest aktem fizjologicznym, stąd interwencja człowieka jest w zasadzie zbędna. Jednak
Poród jest aktem fizjologicznym, stąd interwencja człowieka jest w zasadzie zbędna. Jednak
niekiedy trzeba pomóc samicom, zwłaszcza tym, z niezbyt rozwiniętymi mięśniami tłoczni brzusznej.
niekiedy trzeba pomóc samicom, zwłaszcza tym, z niezbyt rozwiniętymi mięśniami tłoczni brzusznej.
Jeżeli poród rozpoczął się, a nie postępuje on dalej, hodowca może oprowadzać samicę (przegonić
Jeżeli poród rozpoczął się, a nie postępuje on dalej, hodowca może oprowadzać samicę (przegonić
maciorę wzdłuż ganku) lub rozcierać powrósłami słabiznę oraz brzuch, wzmagając tym samym bóle
maciorę wzdłuż ganku) lub rozcierać powrósłami słabiznę oraz brzuch, wzmagając tym samym bóle
porodowe. Jednakże wydostającego się z dróg rodnych (ze szpary sromowej) pęcherza płodowego,
porodowe. Jednakże wydostającego się z dróg rodnych (ze szpary sromowej) pęcherza płodowego,
nie wolno przedwcześnie przerywać, ani wyciągać na siłę.
nie wolno przedwcześnie przerywać, ani wyciągać na siłę.
Jeżeli poród się przedłuża a samica jest zmęczona, to przy pomocy co najwyżej 2 ludzi, można
Jeżeli poród się przedłuża a samica jest zmęczona, to przy pomocy co najwyżej 2 ludzi, można
ułatwić wydalenie płodu, o ile jego położenie i ułożenie są prawidłowe.
ułatwić wydalenie płodu, o ile jego położenie i ułożenie są prawidłowe.
Wyjałowione linki porodowe zakłada się na widoczne w szparze sromowej nadgarstki i pociąga się za
Wyjałowione linki porodowe zakłada się na widoczne w szparze sromowej nadgarstki i pociąga się za
nie (w czasie parcia) ku przodowi i nieco w dół.
nie (w czasie parcia) ku przodowi i nieco w dół.
W czasie wydalania płodu chronić należy krocze przed pęknięciami, uciekając obydwoma rękoma na
W czasie wydalania płodu chronić należy krocze przed pęknięciami, uciekając obydwoma rękoma na
jego okolicę.
jego okolicę.
Ponieważ krowy i klacze rodzą często w pozycji stojącej, należy wydobywając podtrzymywać płód,
Ponieważ krowy i klacze rodzą często w pozycji stojącej, należy wydobywając podtrzymywać płód,
by wypychany nagłymi skurczami, nie przerwał pępowiny we wnętrzu macicy lub nie spowodował
by wypychany nagłymi skurczami, nie przerwał pępowiny we wnętrzu macicy lub nie spowodował
pęknięcia pochwy lub macicy.
pęknięcia pochwy lub macicy.
Obecnie najlepiej jest odbierać noworodki na prześcieradła z folii lub na czystą ściółkę.
Obecnie najlepiej jest odbierać noworodki na prześcieradła z folii lub na czystą ściółkę.
Przed opuszczeniem dróg rodnych przez noworodka, należy okolicę sromu dokładnie oczyścić (np. z
Przed opuszczeniem dróg rodnych przez noworodka, należy okolicę sromu dokładnie oczyścić (np. z
kału) i opłukać tę okolicę roztworem nadmanganianu potasu. Zadbać należy, by zewnętrzne części
kału) i opłukać tę okolicę roztworem nadmanganianu potasu. Zadbać należy, by zewnętrzne części
narządu rodnego nie były narażone na zabrudzenie. U prosiąt stępić należy ostre krawędzie zębów.
narządu rodnego nie były narażone na zabrudzenie. U prosiąt stępić należy ostre krawędzie zębów.
Zmęczoną oraz spoconą po porodzie krowę należy osuszyć, poprze rozcieranie jej skóry, najlepiej
Zmęczoną oraz spoconą po porodzie krowę należy osuszyć, poprze rozcieranie jej skóry, najlepiej
wiechciem ze słomy.
wiechciem ze słomy.
Usunąć łożysko!
Usunąć łożysko!
Samicom bezpośrednio po porodzie podaje się letnie póło z siemienia lnianego lub otrąb pszennych.
Samicom bezpośrednio po porodzie podaje się letnie póło z siemienia lnianego lub otrąb pszennych.
Poród u klaczy
Poród u klaczy
Prawidłowy przebieg porodu
Prawidłowy przebieg porodu
Krowy po wycieleniu żywimy ostrożnie, bo mogą źle przyswajać paszę:
Krowy po wycieleniu żywimy ostrożnie, bo mogą źle przyswajać paszę:
w pierwszym dniu po porodzie dawka powinna być zbliżona do bytowej,
w pierwszym dniu po porodzie dawka powinna być zbliżona do bytowej,
w 2-3 dni po porodzie podajemy paszę treściwą o rozwalniających cechach (np.
w 2-3 dni po porodzie podajemy paszę treściwą o rozwalniających cechach (np.
otręby pszenne).
otręby pszenne).
Lochie (poporodowa wydzielina macicy) to normalne zjawisko, gdy zanikają:
Lochie (poporodowa wydzielina macicy) to normalne zjawisko, gdy zanikają:
u klaczy
u klaczy
▬ pomiędzy 8 a 10 dniem po porodzie,
▬ pomiędzy 8 a 10 dniem po porodzie,
u krowy
u krowy
▬ do 17 dni po porodzie,
▬ do 17 dni po porodzie,
u owcy i kozy
u owcy i kozy
▬ do 10 dnia po porodzie,
▬ do 10 dnia po porodzie,
u świni
u świni
▬ do 8 dnia po porodzie.
▬ do 8 dnia po porodzie.
Najobfitsze są one przez 2 dni po porodzie oraz mają ciemno-czerwoną barwę
Najobfitsze są one przez 2 dni po porodzie oraz mają ciemno-czerwoną barwę
(brązowy odcień). Z każdym dniem stają się jaśniejsze: czerwonawe, różowe, żółte,
(brązowy odcień). Z każdym dniem stają się jaśniejsze: czerwonawe, różowe, żółte,
beżowe do przeźroczystych. Interwencji wymaga na pewno wydłużony czas wydalania
beżowe do przeźroczystych. Interwencji wymaga na pewno wydłużony czas wydalania
lochii lub dłużej utrzymująca się krwista ich barwa.
lochii lub dłużej utrzymująca się krwista ich barwa.
Zwijanie się macicy po porodzie (inwolucja) trwa:
Zwijanie się macicy po porodzie (inwolucja) trwa:
u klaczy
u klaczy
▬ 28-30 dni po porodzie,
▬ 28-30 dni po porodzie,
u krowy
u krowy
▬ 17-24 dni po porodzie,
▬ 17-24 dni po porodzie,
u owcy i kozy
u owcy i kozy
▬ do 24 dni po porodzie,
▬ do 24 dni po porodzie,
u świni
u świni
▬ 6-8 dni po porodzie.
▬ 6-8 dni po porodzie.
Pełna inwolucja macicy powinna nastąpić w 2 tygodnie po porodzie, a klacze można
Pełna inwolucja macicy powinna nastąpić w 2 tygodnie po porodzie, a klacze można
już wtedy użyć do lżejszych prac.
już wtedy użyć do lżejszych prac.
Poród u owcy
Poród u owcy
Higiena noworodka
Higiena noworodka
Pomieszczenia dla noworodków muszą być ciepłe, suche oraz bez przeciągów. Prosiętom zapewnić
Pomieszczenia dla noworodków muszą być ciepłe, suche oraz bez przeciągów. Prosiętom zapewnić
należy promienniki podczerwieni lub termo-klatki. Zbyt niska temperatura powietrza może obniżyć w
należy promienniki podczerwieni lub termo-klatki. Zbyt niska temperatura powietrza może obniżyć w
tym czasie ich wewnętrzną ciepłotę ciała nawet o 3
tym czasie ich wewnętrzną ciepłotę ciała nawet o 3
o
o
C. Osłabionym prosiętom, które nie mogą ssać
C. Osłabionym prosiętom, które nie mogą ssać
należy podać wodę z glukozą lub miodem (2 łyżeczki/l). Brak ssania prowadzi u macior do zapalenia
należy podać wodę z glukozą lub miodem (2 łyżeczki/l). Brak ssania prowadzi u macior do zapalenia
macicy.
macicy.
Noworodkowi zaraz po urodzeniu należy usunąć śluz z nozdrzy i jamy ustnej. Pozwoli mu to na pierwsze
Noworodkowi zaraz po urodzeniu należy usunąć śluz z nozdrzy i jamy ustnej. Pozwoli mu to na pierwsze
pełne wdechy i ma duży wpływ na rozwój płuc i całego organizmu. Prosiętom należy łamać kiełki !
pełne wdechy i ma duży wpływ na rozwój płuc i całego organizmu. Prosiętom należy łamać kiełki !
Następnie jego ciało uwalnia się z pozostałości po błonach płodowych.
Następnie jego ciało uwalnia się z pozostałości po błonach płodowych.
Po czym przystępujemy do podwiązania, obcięcia i odkażenia pępowiny.
Po czym przystępujemy do podwiązania, obcięcia i odkażenia pępowiny.
▬
▬
u dużych zwierząt podwiązujemy ją na szerokość dłoni, a
u dużych zwierząt podwiązujemy ją na szerokość dłoni, a
▬
▬
u małych w odległości dwóch palców. Odkażamy ją roztworem jodyny lub fiolety gencjany.
u małych w odległości dwóch palców. Odkażamy ją roztworem jodyny lub fiolety gencjany.
Kolejną z ważnych czynności jest osuszenie powierzchni ciała noworodka przez energiczne jej rozcieranie
Kolejną z ważnych czynności jest osuszenie powierzchni ciała noworodka przez energiczne jej rozcieranie
wiechciem słomy lub papierem do jednorazowego użytku. To energiczne nacieranie skóry wzmaga
wiechciem słomy lub papierem do jednorazowego użytku. To energiczne nacieranie skóry wzmaga
zarówno krążenie krwi, jak i pobudza oddychanie oraz ruchy robaczkowe jelit.
zarówno krążenie krwi, jak i pobudza oddychanie oraz ruchy robaczkowe jelit.
Najpóźniej w godzinę po urodzeniu noworodek powinien być nakarmiony siarą własnej matki. Wymię i
Najpóźniej w godzinę po urodzeniu noworodek powinien być nakarmiony siarą własnej matki. Wymię i
strzyki, przed dopuszczeniem cielęcia, należy umyć ciepłą wodą i mydłem. Pojąc je zdojoną siarą należy
strzyki, przed dopuszczeniem cielęcia, należy umyć ciepłą wodą i mydłem. Pojąc je zdojoną siarą należy
używać czystych wiader i wyparzonych wrzątkiem. Prosięta, nie czekając na ukończenie porodu, dosadza
używać czystych wiader i wyparzonych wrzątkiem. Prosięta, nie czekając na ukończenie porodu, dosadza
się do sutka najpóźniej po godzinie. Siara ma właściwości przeczyszczające, co sprzyja oddaniu smółki, a
się do sutka najpóźniej po godzinie. Siara ma właściwości przeczyszczające, co sprzyja oddaniu smółki, a
z upływem czasu przewód pokarmowy noworodków coraz trudniej przyswaja zawarte w niej przeciwciała.
z upływem czasu przewód pokarmowy noworodków coraz trudniej przyswaja zawarte w niej przeciwciała.
U słabych źrebiąt nierzadko dochodzi do zatrzymania smółki. Tracą one chęć do ssania oraz często
U słabych źrebiąt nierzadko dochodzi do zatrzymania smółki. Tracą one chęć do ssania oraz często
napinają się do oddania kału, którego nie mogą wydalić. Bóle kolkowe pojawiają się u nich na drugi
napinają się do oddania kału, którego nie mogą wydalić. Bóle kolkowe pojawiają się u nich na drugi
dzień. Zrobić należy im wtedy lewatywę z letniej wody, bądź podać wywar z siemienia lnianego lub
dzień. Zrobić należy im wtedy lewatywę z letniej wody, bądź podać wywar z siemienia lnianego lub
pszennych otrąb. W przypadku braku poprawy konieczna jest interwencja weterynaryjna.
pszennych otrąb. W przypadku braku poprawy konieczna jest interwencja weterynaryjna.
Poród u świni
Poród u świni
Poród a oś przysadkowo-nadnerczowa
Poród a oś przysadkowo-nadnerczowa
Zbliżający się poród (dojrzałość i pobudzenie osi przysadkowo-nadnerczowej u
Zbliżający się poród (dojrzałość i pobudzenie osi przysadkowo-nadnerczowej u
płodu) uwrażliwia rozwijającą się intensywnie korę nadnerczy na działanie ACH.
płodu) uwrażliwia rozwijającą się intensywnie korę nadnerczy na działanie ACH.
Wprost proporcjonalnie do rozwoju płodu podnoszą się w jego krwi
Wprost proporcjonalnie do rozwoju płodu podnoszą się w jego krwi
koncentracja ACH oraz kortykosterydów, których poziomy wynoszą:
koncentracja ACH oraz kortykosterydów, których poziomy wynoszą:
na 3 tygodnie przed porodem
na 3 tygodnie przed porodem
▬ 5 ng/ml,
▬ 5 ng/ml,
w 4 dniu przed porodem
w 4 dniu przed porodem
▬ 25 ng/ml, a
▬ 25 ng/ml, a
podczas porodu
podczas porodu
▬ 70 ng/ml (samego tylko hydrokortyzonu).
▬ 70 ng/ml (samego tylko hydrokortyzonu).
W odpowiedzi na wzrost poziomu płodowych kortykosterydów enzymatyczna
W odpowiedzi na wzrost poziomu płodowych kortykosterydów enzymatyczna
aktywność łożyska (17α-hydroksylazy, C-17,20- hydroksylazy i aromatazy)
aktywność łożyska (17α-hydroksylazy, C-17,20- hydroksylazy i aromatazy)
zwiększa się. Umożliwia to przekształcanie z C-21 (progesteron, pregnolon) do
zwiększa się. Umożliwia to przekształcanie z C-21 (progesteron, pregnolon) do
C-19 (prekursory estrogenów) w chwili porodu.
C-19 (prekursory estrogenów) w chwili porodu.
Obniżenie poziomu progesteronu uwrażliwia macicę na oksytocynę i pozwala na
Obniżenie poziomu progesteronu uwrażliwia macicę na oksytocynę i pozwala na
wytwarzanie PGF2 α. Dlatego w chwili porodu intensywniejsze oraz bardziej
wytwarzanie PGF2 α. Dlatego w chwili porodu intensywniejsze oraz bardziej
skoordynowane są skurcze macicy. Wzmożonym skurczom macicy towarzyszy
skoordynowane są skurcze macicy. Wzmożonym skurczom macicy towarzyszy
wiotczenie jej szyjki i rozluźnienie więzadeł miednicy pod wpływem relaksyny.
wiotczenie jej szyjki i rozluźnienie więzadeł miednicy pod wpływem relaksyny.
W miarę wypierania płodu wyraźnie podnosi się koncentracja kortykosterydów
W miarę wypierania płodu wyraźnie podnosi się koncentracja kortykosterydów
w krwi matki, ponieważ właśnie kortykosterydy i prolaktyna pobudzają gruczoł
w krwi matki, ponieważ właśnie kortykosterydy i prolaktyna pobudzają gruczoł
mlekowy do rozwoju.
mlekowy do rozwoju.
Poród i wydalenie łożyska inicjują proces inwolucji macicy, który cechuje się
Poród i wydalenie łożyska inicjują proces inwolucji macicy, który cechuje się
wzmożoną produkcją PGF2 α przez następne 4 dni.
wzmożoną produkcją PGF2 α przez następne 4 dni.
Document Outline