CELE I ZADANIA EKSPLOATACJI WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI

 

CELE:
•Wykorzystywanie

obiektów

i

urządzeń

wodociągowych

i

kanalizacyjnych zgodnie z przeznaczeniem.
•Utrzymywanie sprawności technicznej obiektów urządzeń wodociąg
o wych i kanalizacyjnych.
•Przedłużanie

okresu

eksploatacji

obiektów

i

urządzeń

wodociągowych i kanalizacyjnych.

 

ZADANIA:
•Dostawa wody w odpowiedniej ilości, wymaganym ciśnieniu i
jakości,

odprowadzanie

i

oczyszczanie

ścieków

oraz

unieszkodliwianie osadów ście kowych.
•Efektywne i racjonalne gospodarowanie obiektami i urządzeniami
wodociągowymi i kanalizacyjnymi.
•Obniżanie kosztów eksploatacji.
•Zapewnienie środków finansowych na działalność podstawową oraz
roz wój wodociągów i kanalizacji.
•Dotrzymywanie standardów eksploatacyjnych.

1

Cele i zadania eksploatacji systemów wodociągowo- kanalizacyjnych reali zo wane

są przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne. Celom eksploa ta cji
przyporządkowane są określone zadania i środki, za pomocą których są osią gane.
Natomiast cele formułowane są najczęściej w postaci planów krótko-, śre dnio-
oraz długookresowych (w zależności od tzw. horyzontów czasowych – np. roczne,
pięcioletnie, dziesięcioletnie czy też dwudziestoletnie).

 

Na podstawie analizy celów eksploatacji wodociągów i kanalizacji można
stwier dzić, że globalnym celem jest użytkowanie, nadzorowanie, obsługiwanie i
odnowa obiektów i urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych i wraz z cząst
kowymi celami (dywersyfikacja działalności eksploatacyjnej, zrównowa żonym
funkcjonowaniem, maksymalizacją zysku) osiągane są poprzez podejmo wanie
przedsięwzięć kompleksowych ujmowanych w postaci planów i zadań.

 

CELE EKSPLOATACJI WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI:

•Cele krótkookresowe – operacyjne (środki finansowe operacyjne).
•Cele średniookresowe – taktyczne (środki finansowe taktyczne).
•Cele długookresowe – strategiczne (środki finansowe strategiczne).
 

2

WODOCIĄGI I KANAIZACJA W SYSTEMIE INFRASTRUKTURY KOMUNALNEJ

  Wodociągi i kanalizacje wchodzą w skład infrastruktury komunalnej i w przy
padku jej podzia-łu na infrastrukturę techniczną i krytyczną w całości są elemen
tem infrastruktury technicznej (wodociągi i kanalizacje), natomiast systemy zao
patrzenia w wodę są elementem infrastruk-tury krytycznej. Zatem świadczy to o
podwójnym charakterze – inżynieryjnym i strategicznym.
 

Na podstawie analizy systemu infrastruktury komunalnej można stwierdzić, że

wodociągi i ka-nalizacje, zajmują czołowe miejsce. Wynika to ze strategicznego
charakteru działalności w miastach i na te renach niezurbanizowanych, polegającej
na zaspokajaniu podstawowych po trzeb ludności w postaci usług komunalnych, w
szczególności usług wodo cią gowo-kanali-zacyjnych. Wodociągi i kanalizacje mają
mocne powiązanie z inny mi sektorami infrastruktury komunalnej (np. energetyką,
komunikacją, drogami, zielenią) oraz w sensie negatywnym – oddziaływanie na nie
oraz śro dowisko, szczególnie w sytuacjach awaryjnych.

 Ten pobieżny przegląd usytuowania systemu wodociągowo-kanalizacyjnego w
systemie infra-struktury komunalnej wskazuje w sposób jasny na jego ważność w
prawidłowym funkcjono-waniu miast i wsi. Dlatego też systemy eksploatacji wo
dociągów i kanalizacji powinny być mo-delowane w taki sposób, aby ich nie
zawodne i bezpieczne działanie gwarantowało świadczenie usług na wy so kim
poziomie jakościowym.
Wymieniona powyżej charakterystyka celów i zadań systemów wodocią go wo-
kanalizacyjnych ma w zasadzie charakter teoretyczny, gdyż w praktyce eks
ploatacyjnej cele są utożsamiane z zadaniami, gdyż nadrzędnym celem przedsię
biorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego jest zas-pakajanie potrzeb mieszkańców
na najwyższym poziomie cywilizacyjnym poprzez świadczenie usług wodocią gowo-
kanalizacyjnych.

Reasumując:

•zdefiniowanie celu (celi),

•podział na zadania i określenie horyzontu czasowego ich realizacji,

•przydział środków (finansowych, osobowych itp.).

3

ROLA EKSPLOATACJI WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI

W ZASPOKAJANIU POTRZEB WODNYCH LUDNOŚCI

Podstawowym zadaniem wodociągów i kanalizacji jest świadczenie usług
w zakresie dostawy wody oraz odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków. Te
us ługi są zaliczane do komunalnych usług odpłatnych obejmujących również
do sta wę ciepła, gazu, energii elektrycznej, wywóz odpadów, transport
zbiorowy, tele komunikację.
Odpłatne strategiczne usługi komunalne: zaopatrzenie w wodę, w żywność,
paliwa, energię elektryczną, telekomunikacja (elementy infrastruktury kryty
cz nej).
Odpłatne techniczne usługi komunalne: dostawa wody, odprowadzenie
ście ków, dostawa ciepła, gazu, energii elektrycznej, komunikacja zbiorowa,
wywóz odpadów, telekomunikacja (elementy infrastruktury inżynierskiej).
 

Łańcuch procesów technicznych:

•projektowanie (zwykle do 20% kosztów inwestycji),

•budowa (w zależności od parametrów obiektu),

•eksploatacja (koszty eksploatacyjne zwykle przekraczające w znaczny spo
sób koszty projektowania i budowy).

  Systemy wodociągowo-kanalizacyjne powinny zaspokajać potrzeby ludności
w zakresie dostawy wody i odprowadzania ścieków zgodnie z obowiązującymi
przepisami prawnymi, jednocześnie ta usługa powinna być realizowana na
wy sokim poziomie jakościowym oraz na poziomie cenowym akceptowanym
przez społeczeństwo. Ta sprzeczność uwarunkowań wymusza racjonalne i
efektywne gospodarowanie zasobami w przedsiębiorstwach wod-kan.
Powyżej przedsta wio ne rozważania dotyczą tzw. pętli „potrzeba – usługa”.

4

Zatem zaspokajanie potrzeb wymusza:

•programowanie zapotrzebowania na wodę i odprowadzanie ścieków (pro
jektowanie, budowa),

•realizację usługi dostawy wody i odprowadzenia ścieków (regulamin świad czenia
usług, wymogi i standardy świadczenia usług).

Standardy eksploatacyjne usług w zakresie:

•dostawy wody (odpowiednia ilość wody, wystarczające ciśnienie, wyma gana
jakość),

•odprowadzania ścieków (nieprzerwany odbiór ścieków, wystarczająca prze
pustowość, unieszkodliwianie ścieków).

Aspekty eksploatacji systemu wod-kan.:

•techniczny (eksploatacja obiektów, urządzeń i instalacji zgodnie z prze
znaczeniem),

•t

echnologiczny (sposoby realizacji procesów, czynności i za dań eksploatacyjnych),

•ekonomiczny (miernik efektywności gospodarowania mająt kiem – racjonalna i
oszczędna eksploatacja powoduje generowanie zy sków jako źródła środków
niezbędnych dla rozwoju),

•prawny (system eksploatacji funkcjonuje na podstawie obowiązujących aktów
prawnych, ponadto systemy eksploatacji są umiejscawiane w struk turach
organizacyjnych, w szczegól-ności w schematach organizacyjnych określających
zakresy czynności i odpowiedzialności osób zajmujących się eksploatacją),

•społeczny (system eksploatacji wod-kan znajduje się w obszarze zaintere so wań,
obserwacji i oceny społeczności odbiorców – sprawny system bu dzi zaufanie
odbiorców i przyczynia się do tworzenia pozytywnego wize runku
przedsiębiorstwa),

•ekologiczny (zrównoważone funkcjonowanie poprzez stosowanie przyjaznych
technologii dla środowiska i ludzi procesów uzdatniania wody i oczyszczania
ścieków – minimalizacja negatywnych oddziaływań na zanieczyszczanie i
degradację środowiska).
 

5

PODSUMOWANIE

System eksploatacji w przedsiębiorstwach wodociągowo-

kanalizacyjnych od grywa bardzo ważną rolę o charakterze
wieloaspektowym, natomiast od jakości działania systemu
zależy standard świadczonych usług w zakresie dostawy
wo dy i odprowadzania ścieków. Ważność systemu
eksploatacji jest szczególnie is to tna w łańcuchu „potrzeba
– usługa”, w którym dostawa wody należy syste mów
krytycznych dla życia i zdrowia ludzi.

6

UREGULOWANIA PRAWNE

Najważniejsze akty prawne dotyczące eksploatacji wodociągów i
kanalizacji:

1.Prawo budowlane (DzU nr 89 z dnia 7.07.1994 z późn. zm.)

2.Prawo ochrony środowiska (DzU nr 62 z dnia 27.04.2001 z późn.
zm.)

3.Prawo wodne (DzU nr 115 z 2001 z późn. zm.)

4.Prawo zamówień publicznych (DzU nr 19 z dnia 9.02.2004 z późn.
zm.)

5.Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania
administracyj nego (DzU nr 98 z 2000 r.)

6.Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu
środowiska (DzU nr 98)

7.Ustawa z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU
nr 124 z 2001 r.)

8.Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
(DzU nr 90 z późn. zm.)

9.Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej
(DzU nr 147 z 2002 r. z późn. zm.)

10.Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji (DzU nr 55 z późn.
zm.)

11.Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (DzU
nr 9 z z 1997 r. z późn. zm.)

12.Ustawa o ochronie konsumentów (DzU nr 122 z 2000 r. z późn.
zm.)

13.Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (DzU nr
122 z późn. zm.)

14.Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (DzU nr 62 z późn.
zm.)

15.Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w
wodę i zbio rowym odprowadzaniu ścieków (DzU nr 72 z późn. zm.)

16.Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności
(DzU nr 204)

17.Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (DzU
nr 92)

18.Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o zbiorowym
zao pa trzeniu w wodę i zbioro wym odprowadzaniu ścieków oraz
niektórych in nych ustaw (DzU nr 85)

7

19.Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa

z dnia 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy eksploatacji, remontach i konserwacji sieci
kanalizacyjnej (DzU nr 96 z 1993 r.)

20.Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa

z dnia 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy w oczyszczalniach ścieków (DzU nr 96 z 1993 r.)

21.Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z

dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (DzU
nr 169 z 2003 r.)

22.Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów

Naturalnych i Le śnictwa z dnia 24 grudnia 1997 r. w sprawie
klasyfikacji odpadów (DzU nr 162 z 1997 r.)

23.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia w sprawie opłat

za wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza
oraz za usuwanie drzew i krzewów (DzU nr 162 z 1997 r.)

24.Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 marca 1998 r w

sprawie wy magań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się
eksploatacją urzą dzeń, instalacji i sieci oraz trybu stwierdzania
tych kwalifikacji, rodzajów instalacji i urządzeń, przy których
eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, jednostek
organizacyjnych, przy których powołuje się komi sje kwalifikacyjne
oraz wysokości opłat za sprawdzanie kwalifikacji (DzU 98.59.377

)

25.Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów

Naturalnych i Le śnictwa z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie
poziomów hałasu w środowi sku (DzU nr 66 z 1998 r.)

26.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z

dnia 5 sierpnia 1998 r. w sprawie aprobat i kryteriów technicznych
oraz jedno stko wego stosowania wyrobów budowlanych (DzU nr
107 z 1998 r.)

27.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 1998 r. w

sprawie op łat za składowanie odpadów (DzU nr 162 z 1998 r.)

8

28.Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia

2 mar ca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowia dać drogi publiczne i ich usytuowanie (DzU nr 43 z 1999
r.)

29.Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia

6 gru d nia 2000 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania
niektórych Polskich Norm (DzU nr 116 z 2000 r.)

30.Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z

dnia 2 kwietnia 2001 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci
uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji
projektowej (DzU nr 38 z 2001 r.)

31.Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 sierpnia 2001 r. w

sprawie wy ma gań, jakim powinien odpowiadać plan operacyjno-
ratowniczy na wy padek wystąpienia nadzwy-czaj-nego zagrożenia
poza teren, do którego jednostka eksploatująca instalację mogącą
spo-wodować nadzwyczajne za grożenie środowiska posiada tytuł
prawny (DzU nr 97 z 2001 r.)

32.Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 sierpnia 2001 r. w

sprawie wy magań, jakim powinien odpowiadać plan operacyjno-
ratowniczy podejmowanych na własnym terenie działań na
wypadek nadzwyczajnych zagrożeń oraz szczegółowych zasad
jego weryfikacji (DzU nr 97 z 2001 r.)

33.Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 sierpnia w sprawie

wyma gań, jakim powinien odpowiadać raport bezpieczeństwa oraz
szczegóło wych zasad jego weryfikacji (DzU nr 97 z 2001 r.)

34.Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia

28 września 2001 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
wprowadzenia obo wiązku stosowania niektórych Polskich Norm
(DzU nr 120 z 2001 r.)

35.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 listopada 2001 r. w

spra wie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga
zgłoszenia (DzU nr 2001.140.1585)

9

36.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia w sprawie

wysokości jed nostkowych stawek kar za przekroczenie warunków
wprowadzenia ścieków do wód lub do ziemi (DzU nr 146 z 2001 r.)

37.Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w

sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których
znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do za-kładu
o

zwiększonym

ryzyku

wy stąpienia

poważnej

awarii

przemysłowej (DzU nr 58 z 2002 r.)

38.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002

r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75 z 2002 r.)

39.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w

sprawie wy ma gań dotyczących jakości wody przeznaczonej do
spożycia przez lu dzi (DzU nr 203 z 2002 r.)

40.Rozporządzenie Ministra Środowiska 30 grudnia 2002 r. w

sprawie po waż nych awarii objętych obowiązkiem zgłaszania do
Głównego Ins pek to ra Ochrony Środowiska (DzU nr 5 z 2003 r.)

41.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego w sprawie

bez pie czeństwa pracy podczas wykonywania robót budowlanych
(DzU nr 47 z 2003 r.)

42.Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lutego 2003 r. w

sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z
eksploatacją

instalacji

lub

urządzenia,

przekazywanych

właściwym organom ochrony środowiska oraz terminu ich
prezentacji (DzU nr 03.59.259)

43.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 10 kwietnia w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i
elementów bezpieczeństwa (DzU nr 91 z 2003 r.)

10

44.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z

dnia 29 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinien
odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku
(DzU nr 104 z 2003 r.)

45.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r.

w spra wie rodzajów obiektów budowlanych, do użytkowania
których można przy stąpić po przeprowadzeniu przez właściwy
organ obowiązkowej kon troli inwestora (DzU nr 120 z 2003 r.)

46.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r.

w spra wie wzoru i sposobu prowadzenia ewidencji
rozpoczynanych i oddawa nych do użytku obiektów budowlanych
(DzU nr 120 z 2003 r.)

47.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w

sprawie książki obiektu budowlanego (DzU nr 120 z 2003 r.)

48.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z

dnia 30 września 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania
maszyn przez pra cow ników (DzU nr 178 z 2003 r.)

49.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z

dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie wymagań metrologicznych,
którym powinny odpowiadać wodomierze (DzU nr 40 z 2004 r.)

50.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 października

2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich
jednostek or ga ni zacyjnych upoważnionych do ich wydawania (DzU
nr 237 z 2004 r.)

51.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r.

w spra wie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych
upoważnionych do ich wydawania (DzU nr 249 z 2004 r.)

11

NORMY

1.PN-EN 805 – Zaopatrzenie w wodę. Wymagania dla sieci i ich części
skła dowych (wodociągów zewnętrznych)

2.PN-EN 752 – 1:2000 – Zewnętrzne systemy kanalizacyjne. Pojęcia
ogól ne i definicje

3.PN-EN 752 – 2:2000 – Zewnętrzne systemy kanalizacyjne.
Wymagania

4.PN-EN 752 – 3:2000 – Zewnętrzne systemy kanalizacyjne.
Planowanie

5.PN-EN 752 – 4:2001 – Zewnętrzne systemy kanalizacyjne.
Obliczenia hydrauliczne i oddziaływanie na środowisko
6.PN-EN 752 – 5: 2001 – Zewnętrzne systemy kanalizacyjne.
Modernizacja
7.PN-EN 752 – 6:2002 – Zewnętrzne systemy kanalizacyjne. Część 6:
Układy pompowe

8.PN-EN 752 – 7:2002 – Zewnętrzne systemy kanalizacyjne. Część 7:
Eksploatacja i użytkowanie

9.PN-EN 1671-2001 – Zewnętrzne systemy kanalizacji ciśnieniowej

10.PN-EN 773:2002 – Wymagania ogólne dotyczące elementów
stosowa nych w systemach kanalizacji ciśnieniowej

11.PN-EN

1091:2002

–

Zewnętrzne

systemy

kanalizacji

podciśnieniowej

12.PN-IEC 300-3-1:1994 – Zarządzanie niezawodnością (przewodnik
zasto sowań).

Techniki

analizy

niezawodności

–

przewodnik

metodologiczny

13.PN-EN 60300-3-Z-2505 – Zarządzanie niezawodnością. Zbieranie
danych o niezawodności w warunkach eksploatacji

14.PN-EN ISO 9001 – Systemy zarządzania jakością. Wymagania

15.PN-EN ISO 14000 – Wymagania dotyczące systemu zarządzania
środo wi skowego

16.PN-EN ISO 18001 – Zarządzanie higieną i bezpieczeństwem pracy.
Wy ma gania ogólne

17.PN-IEC 706-1,4 – Kształtowanie obsługiwalności

18.PN-82/N-04001

–

Eksploatacja

systemów

technicznych.

Terminologia ogól na

12

19.PN-EN 1074 – 2:2002/A1:2005(U) – Armatura wodociągowa. Wyma

ga nia użytkowe i badania sprawdzające. Część 2. Armatura
zaporowa (zmia na A1)

20.PN-EN 1074-3:2002 – Armatura wodociągowa. Wymagania

użytkowe i ba dania sprawdzające. Część 3: Armatura zwrotna

21.PN-EN 1074-4:2002 – Armatura wodociągowa. Wymagania

użytkowe i badania sprawdzające. Część 4: Zawory
napowietrzająco-odpowietrzające

22.PN-EN 1074-5:2002 – Armatura wodociągowa. Wymagania

użytkowe i badania sprawdzające. Armatura regulująca

23.PN-EN 1074-6:2005 – Armatura wodociągowa. Wymagania

użytkowe i badania sprawdzające. Cześć 6: Hydranty

24.PN-EN 1508:2002 – Zaopatrzenie w wodę. Wymagania dotyczące

sy ste mów i ich części składowych przeznaczonych do gromadzenia
wody

25.PN-EN 13380:2004 – Wymagania ogólne dotyczące elementów

stoso wa nych do renowacji i naprawy zewnętrznych systemów
kanalizacyjnych

26.PN-EN 13508-1:2004(U) – Stan kanalizacyjnego systemu

zewnętrznego. Część 1: Wymagania ogólne

27.PN-EN 13508-2:2004(U) – Stan kanalizacyjnego systemu

zewnętrznego. Część 2: Systemy kodowania w ocenie wizualnej

28.PN-EN 45020:2000 – Jednostka akredytująca. Akredytacja. System

akre dy tacji

29.PN-EN 45001 – Rekomendacja
30.PN-EN-45013 – Ogólne kryteria dotyczące jednostek

certyfikujących per sonel

31.PN-EN-10011-1 – Audytowanie

32.PN-77/N-04005 – Niezawodność w technice. Wskaźniki

niezawodności. Naz wy, określenia i symbole

13

19.PN-85/E-08400/02 – Bezpieczeństwo użytkowania. Ogólne

wymagania i badania

20.PN-88/E-08400/10 – Badania kontrolne w czasie eksploatacji

21.PN-90/N-04002 – Diagnostyka techniczna. Terminologia ogólna

22.PN-92/B-10727 – Kanalizacja. Przewody kanalizacyjne na terenach

gór ni czych

23.Instrukcje i wytyczne: Dohnalik K.: Zasady eksploatacji i

sterowania urzą dze nia mi systemów wodociągowych i
kanalizacyjnych. Tom I, II, III. Instytut Kształ towania Środowiska.
Kraków 1986.

14

ORGANY KONTROLNE

Działalność eksploatacyjna w zakresie wodociągów i kanalizacji
jest kontro lowana i nadzorowana przez administracje państwową,
przy czym część insty tu cji kontrolnych należy do administracji
rządowej, a niektóre organy kontrolne znaj dują się w strukturach
samorządowych.
 

Organy kontrolne zlokalizowane w administracji rządowej:

•Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS)

•Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska (PIOŚ)

•Państwowa Inspekcja Pracy (PIP)

•Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB)

•Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)

•Urząd Dozoru Technicznego (UDT)

•Najwyższa Izba Kontroli (NIK)

•Izba Skarbowa (IS)

PIS kontroluje jakość wody prze znaczonej do spożycia przez ludność
za

po mo cą

monitoringu

(kon trol nego

i

przeglądowego).

Koordynatorem tych moni toringów jest Głów ny Inspektor Sanitarny,
natomiast nad ich merytoryczną rea li zacją spra wu je nadzór
Państwowy Zakład Higieny, do którego uprawnień nale ży oce na
procesów technologicznych oraz ocena i do-puszczenie środków che
mi cznych

i

materiałów

w

procesie

eksploatacji

(środki

dezynfekcyjne) a także wy da wanie atestów higienicznych na
stosowane materiały. Monitoring kontrolny i przeglądowy jest
realizowany przez Powiatowe i Wojewódzkie Stacje Sanitar no-
Epidemio-logiczne na ujęciach, stacjach uzdatniania, w sieciach
wodociągo wych oraz w punktach czer-palnych u odbiorców.

15

PIOŚ zajmuje się zadaniami, jak: (1) kontrola przestrzegania
przepisów pra wa o ochronie środowiska, (2) badania stanu
środowiska w ramach Programu Mo nitoringu Środowiska, (3)
przeciwdziałania

nadzwyczajnym

zagrożeniom.

Za dania

te

realizowane są przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i ten
organ ma kluczowe znaczenie dla kształtowania ekologicznej polityki
państwa. W odniesieniu do systemów wodociągowo-kanalizacyjnych
GIŚ kontroluje stan urządzeń chroniących środowisko przed
zanieczyszczeniem ( np. kontrola wylo tów kanalizacyjnych, kontrola
procesów technologicznych stosowanych w oczy sz czaniu ścieków i
zagospodarowania

osadów

ściekowych)

i

wydaje

decyzje

wstrzymujące działalność eksploatacyjną prowadzoną z naruszeniem
wymagań związanych z ochroną środowiska lub naruszeniem
warunków korzystania ze śro dowiska.

Kolejnym organem kontrolnym w zakresie eksploatacji systemów
wod-kan

jest

PIP,

która

za

pośrednictwem

Okręgowych

Inspektoratów Pracy sprawuje funkcje kontrolne nad stanem
bezpieczeństwa, higieną pracy oraz przestrze ga niem prawa pracy, a
w szczególności:

•nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy
(np. przepisy i zasady higieny pracy),

•analizowanie przyczyn wypadków przy pracy,

•kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
przy projektowaniu, budowie i modernizacji zakładów pracy oraz
stanowią cych ich wyposażenie maszyn i urządzeń technicznych i
technologii,

•uczestniczenia w przyjmowaniu do eksploatacji wybudowanych i
przebu dowanych zakładów pracy lub ich części.

16

Ponadto PIP spełnia też inne funkcje, jak:

•kontrolne wizytacje (np. sprawdzanie urządzeń i instalacji,
dokumentacji tech nicznej i osobowej),

•instruktażowo- doradcze (np. udzielanie porad, informacji),

•szkoleniowe (szkolenie personelu technicznego),

•nadzorcze (np. wydawanie nakazów i zgłaszanie sprzeciwów
odnośnie uru chomienia procesów, urządzeń, instalacji, zakładów),

•sygnalizacyjne

(kierowanie

wystąpień

do

jednostek

organizacyjnych o usu nięcie stwierdzonych nieprawidłowości i
zaniedbań oraz wyciągnięcie konsekwencji w stosunku winnych),

•represyjne (orzekanie w sprawach o wykroczeniu przeciwko prawu
pra cow nika). 

UOKiK w odniesienie do przedsiębiorstw wod-kan ma za zadanie
kontrolę za wieranych umów z odbiorcami usług oraz form
przekazywania niektórych urzą dzeń wod-kan przez inwestorów
(głównie prywatnych) do eksploatacji. Ko nieczność tego typu
kontroli wynika z faktu istnienia monopolu (tzw. mono po lu
naturalnego) na usługi dostawy wody i odprowadzania ścieków
przez przed się biorstwo wodo-kan.

UDT zajmuje się kontrolą w zakresie sprawności technicznych
urządzeń pomocniczych (windy, suwnice, itp.) i podstawowych
(urządzenia ciśnieniowe, zbiorniki hydroforowe, odżelaziacze,
odmanganiacze, butle do przewozu chloru gazowego).

17

Kolejnym organem kontrolnym jest GUNB wykonującym czynności
kon trolne za pomocą Wojewódzkich i Powiatowych Inspektoratów
Nadzoru Bu dow lanego w zakresie poprawności zrealizowanych
obiektów, urządzeń i insta lacji i kontroli ich eksploatacji oraz
badania przyczyn katastrof budowlanych.

Do zakresu działania NIK w odniesieniu do systemów wod-kan należy
kon trola zagadnień problemowych (np. jakość wody, jakość ścieków i
wpływ ich na jakość wody w odbiornikach, wykorzystanie środków
finansowych pochodzą cych z UE). Natomiast IS kontrolują zgodność
prowadzonej działalności finan sowej w zakresie eksploatacji wod-kan
z obowiązującymi aktami prawnymi.

Wymienione powyżej organy kontrolne należą do podstawowych.
Istnieje też szereg innych organów kontrolnych o charakterze
rządowym (np. policja, pro kuratura) i o charakterze samorządowym
(np. na szczeblu gminy czy powiatu).

18

Uzasadnienie potrzeby modelowania

systemów eksploatacji wod-kan

 
Podstawowe czynniki decydujące o potrzebie modelowania
systemów

eksp loa tacji

wod-kan

wynikają

z

konieczności

dostosowywania ich do dynami cznych zmian wewnątrz systemu i
jego otoczenia, czyli są to czynniki zewnę trzne i wewnętrzne. Do
czynników wewnętrznych można zaliczyć:

•automatyzację,

•komputeryzację,

•organizację,

•bezpieczeństwo,

•niezawodność,

•standardy eksploatacyjne.
Natomiast czynniki zewnętrzne obejmują:

•zmiany prawne,

•postęp technologiczny i materiałowy,

•ochrona środowiska.

Na podkreślenie zasługuje fakt, że istnieją wzajemne powiązania
między po szczególnymi czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi
oraz między tymi dwo ma grupami czynników. Postęp technologiczny
w zakresie komputeryzacji umożliwia automatyzację procesów,
czynności itp. Zmiany organizacyjne i praw ne pozwalają na
określenie standardów eksploatacyjnych, natomiast wpro wadzenie
nowych materiałów i nowoczesnych technologii ma istotny wpływ
na stan ochrony środowiska.
 

19

Rozwój i postęp w zakresie poszczególnych czynników wewnętrznych
i zew nętrznych jest pod-stawą usprawniania działania systemów
eksploatacji w przed się biorstwach wod-kan. Należy podkreślić, iż
zmiany w otoczeniu przedsię biorstw wod-kan mają zasadniczy wpływ
na rozwój metod modelowania sy stemów eksploatacji pozwalających
wspomnianym przedsiębiorstwom na popra wę jakości świadczonych
usług, na efektywne i racjonalne gospodarowanie jego zasobami.

Dynamiczne zmiany otoczenia oraz rozwój czynników wewnętrznych
sta wia ją przedsiębior-stwom wod-kan coraz większe wymagania.
Dlatego też wy stę pu je konieczność wdrażania i stosowania
nowoczesnych

systemowych

metod

rea lizacji

procesów

eksploatacyjnych odpowia-dających światowym tendencjom ro
zwojowym w nauce i praktyce. Współczesny system eks-ploatacji
wod-kan po winien posiadać strukturę, która z jednej powinna
gwarantować poprawę jakości świadczonych usług i podwyższenie
niezawodności funkcjonowania i bez pie czeństwa ich działania, z
drugiej strony zaś zapewniałaby elastyczne adap to wanie się do
ciągle zmienia-jących się warunków.

20