Nefrotoksyczność

leków

Każdy lek jest potencjalnie

nefrotoksyczny

Nerki - podstawowa droga eliminacji
leków.

Podatność nerek na uszkodzenie:

-duży przepływ krwi -1/4 rzutu
minutowego

-wysoka aktywność metaboliczna

-złożona funkcja.

Zespoły kliniczne przebiegające z uszkodzeniem
nerek

-zespół nerczycowy

-ostra niewydolność nerek.

-przewlekła niewydolność nerek

Mechanizmy toksycznego

oddziaływania leków.

-bezpośrednie uszkodzenie nabłonka cewek
nerkowych

-zaburzenie ukrwienia nerek

-upośledzenie drożności cewek nerkowych
(mioglobunuria, hemoglobinuria,krystaluria)

-odczyny zapalne - śródmiąższowe polekowe
zapalenia nerek

Stopień upośledzenia funkcji nerek w

wyniku działania leku zależy od:

-czynności nerek przed stosowaniem leku

-wieku chorego

-rodzaju leku, budowy chemicznej,stopnia
kumulacji leku w korze lub rdzeniu nerki, dawki
leku, drogi podania, stosowania innych leków.

O.N.N. Polekowa

ATN

Ostra niewydolność
przednerkowa

Ostre śródmiąższowe zapalenie
nerek

Niektóre toksyczne przyczyny ostrej
niewydolności nerek
1.antybiotyki:
(

aminoglikozydy,cefalosporyny,tetracykliny,amfoterycyna B,

pentamidyna)

2. ACE -inhibitory

3. NLPZ

4.Radiologiczne środki cieniujące.

5.Leki
przeciwnowotworowe(

cisplatyna,metotrexat,mitomycyna

)

6.Leki immunosupresyjne (cyklosporyna)

7. Diuretyki

8.Rozpuszczalniki organiczne i metale ciężkie.

Internistyczny kwartet nefrotoksyczny

wg. Garrella.

NLPZ

aminoglikozydy

Inhibitory ACE

Radiologiczne

środki
cieniujące

Aminoglikozydy:

-ATN między 3-5 dniem podawania
leku(uszkodzenie nabłonka cewek bliższych do
martwicy włącznie)

-w niektórych przypadkach o.n.n. pod koniec lub
po zakończeniu leczenia.

-są one wydzielane w postaci
niezmetabolizowanej do moczu na drodze
filtracji kłębuszkowej a następnie wchłaniane
zwrotnie w cewce proksymalnej.

-uszkodzenie nabłonka cewek-uszkodzenie
lizosomów-rozpad komórek

-O.N.N. przebiega z prawidłową diurezą lub
wielomoczem

-najbardziej toksyczna jest
gentamycyna,najmniej netylmycyna i
tobramycyna.

Aminoglikozydy

nefrotoksyczność:

-stosowanie dużych dawek leku i długi czas
leczenia.

-brak modyfikacji dawki leku w stosunku do
aktualnej funkcji nerek

- jednoczesne stosowanie aminoglikozydów
oraz cefalosporyn i leków moczopędnych.

Markery uszkodzenia cewek

1.Enzymy brzeżka szczoteczkowego cewek:
aktywności w moczu: gamma-

glutamylotranspeptydazy

2.Enzymy lizosomalne komórek nabłonka cewek :N-
acetylo-beta-D-glukozamidaza (NAG);beta-
glukuronidaza.

Zapobieganie uszkodzeniu nerek po
aminoglikozydach

1. Stosowanie jak najmniej nefrotoksycznych
preparatów

2.Podawanie aminoglikozydów w jednej dawce
dobowej.

3.Monitorowanie stężenia leku w surowicy.

4.Dbałość o właściwe nawodnienie pacjenta.

Antybiotyki beta-laktamowe.

1. Toksyczne są cefalosporyny i karbapenemy.

2. Kumulacja leku w komórkach cewek i
uszkodzenie błon mitochondrialnych
komórekspadek syntezy ATPsmierć komórki
3. Klinicznie ATN ale również ostre cewkowo-
śródmiąższowe zapalenie nerek.

Sulfonamidy

-krystalizują w cewkach -niewydolność nerek
wskutek niedrożności cewek.

-ostre sródmiąższowe zapalenia nerek.

NLPZ

niedobór prostaglandynostra niewydolność

nerek przednerkowa, retencja sodu i wody,
nadciśnienie z opornością na leczenie;
nefropatia poanalgetyczna

Inhibitory ACE

-ostra niewydolność nerek u chorych z
obustronnym lub jednostronnym zwężeniem
tętnicy nerkowej zaopatrującym jedyną
nerkę.

-z reguły między 1 a 14 dniem od
wprowadzenia leku

-ustępuje po odstawieniu leku

-problem dotyczy również antagonistów AT I

-ostrożnie u chorych w wieku podeszłym

-monitorowanie czynności nerek w czasie
terapii

Radiologiczne środki cieniujące

-mechanizm działania nefrotoksycznego
związany zarówno z niedokrwieniem w wyniku
skurczu naczyń nerkowych jak i bezpośredniego
toksycznego dzialania na cewki.

-nowoczesne środki
kontrastowe:niskoosmolarne, niejonowe mniej

nefrotoksyczne.

-niewydolność nerek zwykle w ciągu 48 godzin
po podaniu środka kontrastowego

-zwiększona nefrotoksyczność w :
p.n.n.,cukrzycy, szpiczaku mnogim,
niewydolności serca, odwodnieniu