Medycyna nuklearna: 

podstawy i technika

Wstęp i podstawowe definicje 



Medycyna nuklearna zajmuje się 

medycznym zastosowanie izotopów 

promieniotwórczych. Podstawowymi 

obszarami zainteresowania medycyny 

nuklearnej jest:



         radioizotopowa diagnostyka 

topograficzna i czynnościowa



         terapia izotopowa (rola 

wzrastająca) 



         diagnostyka radioimmunologiczna 

in vitro (zanikająca) 



         tzw. obrazowanie molekularne (rola 

wzrastająca)

Medycyna nuklearna w AMG - 

dydaktyka



15 godzin wykładów, 5 godzin ćwiczeń 

–zaliczenie bez stopnia*

*

można zdawać na ocenę 



Zaliczenie w formie testu (90% zdaje)



Materiały: Skrypt, notatki, wykłady na 

stronie w Extranecie AMG



Loco: Instytut Radiologii i Medycyny 

Nuklearnej, blok 5, II P. 



Adiunkt ds. dydaktyki: dr Krystyna 

Mizan-Gross 

Medycyna nuklearna w AMG – 

dydaktyka – cd.



Fakultet: Medycyna nuklearna – postępy 
diagnostyki i terapii – PET/SPECT: 4 h. 
sem, 6 h. ćwiczeń – II semestr

-  rozszerzenie terapii, obrazowanie 

molekularne, medycyna nuklearna 
weterynaryjna

-  zapisy w .......



 Studenckie Kolo Naukowe – 1 – 2 osoby

Wstęp i podstawowe definicje



Medycyna nuklearna zajmuje się medycznym 

zastosowanie izotopów promieniotwórczych. 

Podstawowymi obszarami zainteresowania 

medycyny nuklearnej jest:



         radioizotopowa diagnostyka 

topograficzna i czynnościowa



         terapia izotopowa (rola wzrastająca) 



         diagnostyka radioimmunologiczna in 

vitro (zanikająca) 



         tzw. obrazowanie molekularne (rola 

wzrastająca)

Wstęp i podstawowe definicje 

(c.d.) 



Specjalność interdyscyplinarna, ze znacznym udziałem 
fizyków,  chemików,  informatyków  etc.  (ok.  1/4  stanu 
środowiska) oraz specjalistów t. neurologia etc.



Intelektualnie i często organizacyjnie pokrewna: 



·        radiologii (Polska, Niemcy)



·        fizyce 

medycznej 

(medical 

physics 

) 

– 

Wlk.Brytania



·        patofizjologii – kraje skandynawskie



·        ch. 

wewnętrznym/endokrynologii 

(Polska, 

Włochy)



 dyscyplina  mobilna,  cz.  przepływy  specjalistów  do  i 
od 

Wstęp i podstawowe definicje 

(c.d.) 



Zakres obrazowania



 wszelkie  narządy  i  układy  organizmu, 

poza: 



-           okiem (z wyjątkami)



-           uchem (z wyjątkami)



-           narządami  płciowymi  u  kobiet 
(również wyjątki)



   ok. 150 badań RI, 50 w standardzie



  nieskończoność w badaniach naukowych

Wstęp i podstawowe definicje 

(c.d.)



Zakres terapii: 

-

nadczynność i raki tarczycy

-

guzy neuroendokrynne

-

przerzuty nowotworowe do kości

-

radioembolizacja nowotworów 
tkanek miękkich, zwł. wątroby

-

zapalenia i wysięki stawów

Historia (magistra vitae) w 

pigułce



· 1912 – 1914 – pomysł zastosowania radioizotopów 

w biologii – G.Hevesy (N.Nobla 1943) 



·  1921  –  1946  –  zastosowania  w  badaniach 

patofizjologicznych + próby terapii izotopowej



·  1946  –  wejście  na  rynek  (b/product  proj. 

Manhattan) 



·  1959  –  pierwsza  gammakamera  –  zwrot  ku 

obrazowaniu diagnostycznemu 



    1996 i dalej – zwrot ku terapii izotopowej, 

badaniom immunoscyntygraficznym, receptorowym 

etc. 

Wstęp i podstawowe definicje – 

radioizotopy 



emitery promieniowania gamma 
– diagnostyczne



emitery promieniowania beta – 
terapeutyczne



emitery beta/gamma – 
terapeutyczne/diagnostyczne 



emitery promieniowania alfa – 
terapeutyczne - in statu nascendi 

Podstawowe definicje c.d.  – 

radioizotopy (czym ?) 



Emitery promieniowania gamma – diagnostyka 

·     technet Tc

99m 

 - is a King ! (ok. 90% badań), 

tani, łatwy w otrzymywaniu i znakowaniu

  inne:
     tal – 201, gal – 67, ind –111, Xe-111



Emitery promieniowania beta – terapia

      - stront –89, ren – 183, itr – 90



Emitery beta/gamma – diagnostyka/terapia

    - jod – 131, samar –153



Emitery promieniowania alfa 

– terapia:

 astat-

211, bizmut -212 i 213 

     

Podstawowe definicje c.d.  – 

radioizotopy (czym ?) 



Powinowactwo narządowe osiągnięte przez



· włączenie w metabolizm jako  pierwiastek 
(Tc

99m

, J

131

, Sr

89

)



· włączenie w metabolizm jako kompleks 
(Tc

99m

-fosfoniany,  J

131

-MIBG, Sm

153

-

fosfoniany)



· pułapkowanie w organellach 
komórkowych (Ga

67

, Tc

99m

-MIBI, Tc

99m

-

HMPAO)

Gromadzenie jodu-131 w 

przerzutach raka tarczycy

Scyntymammografia

Podstawowe definicje – 

aparatura 



         scyntylacja – absorpcja fotonu i błysk 

(pojęcia pochodne (scyntygraf, scyntygrafia, 

scyntygram) 



 gammakamera jako narzędzie podstawowe 



- absorpcja fotonu, błysk w krysztale, 

wzmocnienie, utworzenie obrazu, 

digitalizacja, zapis morfologii, analiza 

funkcji (absorpcji, sekrecji, przepływu)



   scyntygraf i renograf – pojęcia 

historyczne



   liczniki kanałowe i sondy scyntylacyjne



liczniki studzienkowe 

Gammakamera jednoglowicowa

Gammakamera jednoglowicowa

Podstawowe definicje – 

aparatura (c.d.) 



·         gammakamery planarne – analogia do 

rtg. przeglądowego – superimpozycja 



·         gammakamery rotujące (SPECT) – 

analogia do tomografii komputerowej – 

badanie warstwowe



·         tomografia emisyjna pojedynczego 

fotonu – Single Photon Emission Computed 

Tomography – obrazowanie cienkich warstw 

narządów miąższowych w drodze obrotu 

głowicy (głowic) wokół ciała pacjenta



rekonstrukcja obrazu – FBP/ITW; zdolność 

rozdzielcza < 5 – 7 mm 

Trójgłowicowa gammakamera 

SPECT

Ręczne sondy scyntylacyjne

Podstawowe definicje – aparatura/badanie 
(c.d.)

 



Badanie statyczne / badanie dynamiczne

Badanie  statyczne  –  iniekcja  znacznika  przed 

badaniem;  badanie  głównie  (nie  wyłącznie) 

morfologiczne 

– 

scyntygrafia 

tarczycy, 

wątroby,  kości  etc.  ale  i  funkcji:  scyntygrafia 

perfuzyjna mięśnia sercowego, tomograficzne 

badanie przepływu mózgowego 



badanie  dynamiczne  –  iniekcja  znacznika  na 

początku  badania  i  rozciągnięta  w  czasie 

rejestracja 

akumulacji 

i 

wydzielania 

/ 

wydalania  radioznacznika;  badanie  głównie 

(ale 

nie 

wyłącznie) 

czynnościowe 

– 

renoscyntygrafia,  cholescyntygrafia,  3F  sc. 

kości 

Podstawowe definicje – 

aparatura/badanie (c.d.)

 



Testy farmakologiczne



 

definicja 

– 

powtórzenie 

badania 

radioizotopowego 

po 

podaniu 

substancji 

farmakologicznie 

modyfikującej 

rozkład 

radioznacznika / wynik badania



Przykłady:  



· test 

kaptoprilowy 

modyfikujący 

wynik 

renoscyntygrafii 

w 

ocenie 

nadciśnienia 

naczyniowo-nerkowego



·     test  acetazolamidowy  modyfikujacy  wynik 

badania przepływu mózgowego 



test adenozynowy i in. – zastępują próbę 

wysiłkową w scyntygrafii perfuzyjnej m. sercowego 

Uwagi konkludujące wstępu – różnice 
warsztatowe 



Radiologia  i  medycyna  nuklearna  – 

podobieństwa i różnice



         radiologia – dominująco 

obrazowanie morfologii (ze zwrotem w 

kierunku diagnostyki czynnościowej)



medycyna nuklearna – dominująco 

obrazowanie funkcji – pokrewieństwa 

z patofizjologią i interną (ze zwrotem 

w kierunku terapii izotopowej)