Makro3

Cykle koniunkturalne i wzrost

gospodarczy

Wahania

• Typy wahań aktywności gospodarczej:
• sezonowe - spowodowane zmiennością

pór roku np. aktywność gospodarcza w

rolnictwie zimą jest mniejsza niż latem,

• przypadkowe (epizodyczne) -

spowodowane czynnikami losowymi np.

wojny, jednorazowe wzrosty/spadki cen

• koniunkturalne – długookresowe

(dłuższe niż rok), zwykle kilkuletnie

wahania koniunktury

Trend vs cykl

Trend

• Tendencja rozwojowa (trend) produkcji to

wygładzona ścieżka odzwierciedlająca wzrost
produkcji w długim okresie, po eliminacji
krótkookresowych wahań.

• Podstawą do wyznaczania trendu są dane o
możliwościach produkcyjnych w gospodarce
(wynikające z powiększenia ilości

dostępnych zasobów lub poprawy ich
wydajności)

Czego to dotyczy?

• Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB,

zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i
importu, wskaźniki rynku kapitałowego,
nakłady inwestycyjne i zapasy
przedsiębiorstw, dochody i wydatki
ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.

•

Cykl koniunkturalny to powtarzające się,

choć nie zawsze regularne pod względem
długości i amplitudy, wahania aktywności
gospodarczej o okresie od 2-10 lat.

Rodzaje cykli

1.

Krótkie (Kitchina)

◦

Ok. 3-4 lata

◦

Główna przyczyna – zmiana stanu zapasów, cen

hurtowych, jak również z rozliczaniem operacji

bankowych.

◦

Łagodne zakończenie

2.

Średnie (Juglara)

◦

Ok. 6-10 lat

◦

Związane ze zmianami wydatków inwestycyjnych

(zmiany wyposażenia technicznego produkcji),

Produktu Narodowego Brutto, inflacją i bezrobociem

◦

Często kończą się gwałtownie, nagłym załamaniem

rynku, paniką na rynkach

◦

Występowały z dużą regularnością we wszystkich

gospodarkach od roku 1825 do roku1939

3.

Długie (tzw. fale Kondratiewa)

◦

Ok. 45-60 lat

◦

Związane z odkryciami lub ważnymi innowacjami

technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania

się, zmiany na rynku pieniądza, wydarzenia polityczne.

Jak to może wyglądać?

ro

zk

wi

t

rece

sja

depresja

ro

zk

w

it

oż

yw

ie

n

ie

tren

d

Teorie cykli

• Teorie egzogeniczne cykli koninukturalnych

(przyczyny zewnętrzne)

• Meterologiczna teoria W.S.Jevonsa (1875) – rytm

życia gospodarczego zależy od aktywności plam na

Słońcu

• Teoria cyklu politycznego
 

• Teorie czynników egzo- i endogenicznych:

• Teoria innowacyjna Schumpetera

• Teoria endogeniczna:

• Inwestycyjna teoria cyklu J.M. Keynesa (i

M.Kaleckiego)

Wzrost gospodarczy

• Tempo wzrostu produkcji jest niższe od tempa wzrostu

populacji. Dopiero głód i nędza jaka stanie się udziałem

przyszłych pokoleń zahamuje demograficzne tempo

wzrostu. Stąd ekonomia zwana ponurą nauką, zaś sam

kierunek z ta teorią związany – malthuzjanizm.

• Teorie wzrostu:

• lata 60’te XXw. – państwo nie jest w stanie nic zmienić w

tempie długookresowego wzrostu

• lata 80’te XXw. – konieczne jest współdziałanie wszystkich

podmiotów w gospodarce, w tym także państwa.

 

• Wzrost gospodarczy mierzymy za pomocą stopy

wzrostu realnej produkcji społecznej lub realnego dochodu

narodowego.

Dlaczego to ważne?

• Dynamika PKB w latach 1870-1999

(Begg..)

Kraj

Realny PKB

Realny PKB per capita

Stosunek

1999/1870

Średnia roczna

stopa wzrostu

Relacja

1999/1870

Średnia roczna

stopa wzrostu

Japonia

100

3,7

27

2,7

USA

66

3,4

10

1,8

Australia

45

3,1

4

1,2

Szwecja

33

2,8

14

2,2

Francja

15

2,2

10

1,9

Wielka Brytania

10

1,9

5

1,3

Nawet mało znaczy dużo

• Wagę pozornie małych różnic wysokości

długookresowej stopy wzrostu łatwiej

uświadomić sobie dzięki tzw. regule 70.

Poddana działaniu procentu składanego

liczba podwaja się - w przybliżeniu - po

70/n latach, gdzie n to wysokość

zastosowanej stopy procentowej.

• Przykład

– roczna stopa wzrostu gospodarczego równa

4% prowadzi do podwojenia się poziomu PKB

po 70/4, czyli po 17,5 roku;

– wzrost w tempie 2% zapewnia taki sam efekt

dopiero po 70/2, czyli po 35 latach.

Czynniki wzrostu

• Czynniki wzrostu:

• Wynikające z czynników funkcji produkcji (która,

jak pamiętamy z mikroekonomii obrazuje

maksymalne rozmiary produkcji osiągalne dzięki

wykorzystaniu określonych nakładów przy danej

technice):

» Kapitał

» Praca (kapitał ludzki)

» Ziemia

» Surowce (odnawialne i nieodnawialne)

• Wynikające z charakterystyki funkcji produkcji:

» Korzyści skali 

• Wynikające z wiedzy:

» Wynalazki

» Nakłady na badania i rozwój (R&D)

Rodzaje wzrostu

• Wzrost zrównoważony oznacza, ze produkcja,

kapitał i siła robocza wzrastają w jednakowym

tempie. Wielkość produkcji na 1 zatrudnionego i

kapitał przypadający na jednego zatrudnionego

są więc stałe.

 
• Ekstensywna rozbudowa aparatu wytwórczego

polega na wyposażaniu nowych pracowników w

taki sam kapitał jak poprzednich.

• Intensywna rozbudowa oznacza zwiększanie

wyposażenia kapitałowego przypadającego na

jednego pracownika.

Jak się rozwijać?

• Hipoteza konwergencji: kraje biedne

rozwijają się szybciej a kraje bogate

wolniej niż przeciętna.

•  
• Koncepcja wzrostu zerowego –

najlepszym rozwiązaniem jest obniżenie

tempa wzrostu do zera, ponieważ

zwiększeniu PKB towarzyszą dodatkowe

koszty np. w postaci zanieczyszczenia i

zatłoczenia.

Przyczyny wzrostu

• Przyczyny wzrostu gospodarczego:

• (w nawiasach szacunki % ważności dla USA w l.1929-97)

• Wzrost nakładów pracy (33%)
• Wzrost produkcyjności pracy (total 67%) w

tym:

– wzrost nakładów kapitału (20%)
– wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników (12%)
– postęp techniczny i organizacyjny (28%)
– korzyści skali (8%)
– zmiany alokacji zasobów w gospodarce (8%)
– zmiany prawne, kulturowe, społeczne i inne (-9%)