background image

1

Priony

Priony 

To 

zakaźne 

(chorobotwórcze) 

białko (PrP)

, które w odróżnieniu od 

wirusów  nie  tracą  zdolności  do 

namnażania  się  po  potraktowaniu  ich 

takimi  czynnikami  szkodliwymi  jak: 

promieniowanie UV. 

Narażeni na zakażenie prionami są

Narażeni na zakażenie prionami są

:

: 

•pracownicy 

zakładów 

farmaceutycznych 

wytwarzających 

szczepionki, 
•pracownicy 

ubojni, 

zootechnicy, 

pracownicy laboratoriów naukowych. 

 

 

background image

      PrPc – białko prionowe komórkowe 

normalne.

PrPsc – białko prionowe chorobotwórcze

background image

Zakaźne choroby prionowe

• Wszystkie kończą się śmiercią
• Leczenie tylko objawowe
Cechy 

• Długi okres inkubacji
• Stopniowy postęp choroby prowadzący do śmierci po kilku 

miesiącach od momentu wystąpienia objawów

• Zmiany neuropatologiczna

Objawy

• demencja, 
• ataksja, 
•  skurcze miokloniczne,
•  śmierć

Źródło zakażenia

• Spożycie zakażonego mięsa (wołowiny)    
•  Kanibalizm
• Użycie zanieczyszczonych narządzi chirurgicznych

background image

Początek chorób 

Początek chorób 

wywołanych przez priony

wywołanych przez priony

    W  latach  osiemdziesiątych  z  Wielkiej 

Brytanii  BSE  tj.  choroba  szalonych 

BSE  tj.  choroba  szalonych 

(wściekłych)  krów

(wściekłych)  krów

  przybrała  tam 

wówczas  rozmiary  epidemii  i  aby 
zapobiec 

rozprzestrzenianiu 

się 

choroby  wytrzebiono  wówczas  150  000 
zwierząt. Kolejny atak choroby przypadł 
na  początek  lat  dziewięćdziesiątych  by 
osiągnąć  apogeum  w  1992  roku  i  od 
tamtej pory systematycznie spada. 

background image

BSE

BSE

background image

Gąbczaste zwyrodnienie mózgu 

Gąbczaste zwyrodnienie mózgu 

bydła 

bydła 

(BSE)

(BSE)

"choroba wściekłych krów" 

powoduje "gąbczaste" dziury w tkanka mózgu 

dotkniętych bydła.

To  śmiertelna  choroba  układu  nerwowego  u  bydła  należąca 

do zakaźnych Encefalopatii Gąbczastych (TSE). 

Przyczyna:

  nagromadzenie  się  w  mózgu  chorobotwórczego 

białka zwanego BSE

Objawy  u  bydła:

  po  3-6  latach  takie  jak:  agresywne 

zachowanie,  zaburzenia  postawy,  złą  koordynację 

ruchową, w ciągu sześciu miesięcy śmierć bydła

Profilaktyka:

 szczepionka 

Źródła  zakażenia:

  bydło  może  zostać  zarażone  podczas 

karmienia  mączką  mięsno-kostną  wyprodukowana  z 

martwych zwierząt, zakażonych BSE.

 

background image

Kuru – kuru

Kuru – kuru

Choroba której przyczyną jest 

Choroba której przyczyną jest 

rytuał

rytuał

 

 

-

-

 

 

k

k

anibalizm (zjadanie zmarłych krewnych) 

anibalizm (zjadanie zmarłych krewnych) 

występował  w regionie Kuru i plemion z Gór 

występował  w regionie Kuru i plemion z Gór 

Wschodnich

Wschodnich

opisana po raz pierwszy 

opisana po raz pierwszy 

w 1957r

w 1957r

background image

Objawy kuru-kuru

Objawy kuru-kuru

„śmiejąca się śmierć”

   Choroba dotyczy plemion kanibalistycznych, 

np. z Nowej Gwinei. 

   Przyczyna:

 kanibalizm tj. priony zawarte w 

ludzkich  organach,  głównie  w  mózgu 

wywołują  chorobę.  W  mózgu  widoczne  są 

zmiany zwyrodnieniowe i złogowe wywołane 

odkładaniem się białka prionowego.

    Objawy:

  zaburzenia  emocjonalne,  napady 

śmiechu  lub  płaczu,  drżenie  nerwowo-

mięśniowym,  zaburzenia  równowagi,  utrata 

kontroli nad ruchami, śmierć. 

   

background image

Śmiertelna rodzinna bezsenność 

Śmiertelna rodzinna bezsenność 

(FFI)

(FFI)

wykryta w 1979 roku

wykryta w 1979 roku

     

Bardzo  rzadka,  nieuleczalna  choroba, 

dziedziczona.

  Jeśli  jeden  z  rodziców  jest 

nosicielem  mutacji  w  genie  PRNP  ryzyko 
odziedziczenia 

choroby 

wynosi 

50%. 

Pojawienie 

się 

pierwszych 

symptomów 

choroby  następuje  pomiędzy  30  a  60  rokiem 
życia. Śmierć następuje w ciągu 7-36 miesięcy. 

  Przyczyna:

 Priony, które powodują zmiany we 

wzgórzu, 

części 

mózgu 

odpowiedzialnej 

między innymi za regulację snu. 

background image

Objawy: 

bezsenność,  ataki  paniki,  różne  fobie, 

spadek wagi, problemy z kontaktem z otoczeniem, 

całkowita demencja.

Ma  cztery stadia rozwoju:

 

• Pacjent cierpi na nasilającą się bezsenność 

skutkującą atakami paniki oraz fobiami. 

• Halucynacje oraz ataki paniki stają się bardziej 

zauważalne. 

• Całkowita niezdolność do snu pociągająca za sobą 

szybką utratę masy ciała pacjenta. 

• Demencja, niekontaktowność lub niemota jest 

ostatnią fazą choroby po której pacjent umiera. 

•  Leczenie

Leczenie:

 brak skutecznego

background image

Zespół Gerstmanna - Strauslera - 

Zespół Gerstmanna - Strauslera - 

Scheinkera (GSS)

Scheinkera (GSS)

    Jest  to  bardzo  rzadka  choroba 

uwarunkowana 

genetycznie i dziedziczona

 neurozwyrodnieniowa, 

atakująca przede wszystkim ośrodki ruchowe. 

  Czynnik:

 Prion 

    Objawy:

  postępujące  otępieniem  oraz  ataksją. 

Trwa  od  2  do  10  lat  i  kończy  się  chorobą 
Parkinsona.  Niewydolność  oddechowa  może 
powodować śmierć.

   Leczenie:

 Nie jest znana metoda wyleczenia, ani 

opóźnienia rozwoju choroby. 

background image

12

Choroba Creutzfeldta i 

Jakoba (CJD)

To 

rzadko 

występująca 

choroba 

śmiertelna, 

ośrodkowego 

układu 

nerwowego, 

zaliczana 

do 

tzw. 

encefelopatii  gąbczastych.  Stwierdza 
się  ją  badaniem  EEG.  Choroba  rozwija 
się pomiędzy 50 a 75 rokiem życia. 

choroba kończy się śmiercią w ciągu 
roku u 90% chorych

5% przeżywa do 2 lat

5% to przypadki o powolnym przebiegu

background image

13

Czynnik 

zakaźny:

 

prion 

tj. 

pasażowalna 

encefalopatia gąbczasta (PrP) 

Objawy 

zakażenia: 

pogorszenie 

stanu 

umysłowego, 

zaburzenie 

chodu, 

podwójne 

widzenie,  utrata  wzroku  otępienie  umysłowe, 

zanik czucia, u 90% ludzi po roku proces kończy 

się śmiercią

Źródło  zakażenia:

  narządy  zawierające  białko 

PrP, mięso krów skażonych BSE

Okres wylęgania:

 kilkanaście lub kilkadziesiąt lat

Szerzenie  zakażenia  w  zakładach  służby 

zdrowia: 

Zabiegi przeszczepu rogówki, opony twardej

Zapobieganie: 

zakaz 

podawania 

hormonu 

wzrostu  otrzymanego  z  ludzkich  przysadek, 

dezynfekcja i sterylizacja sprzętu stosowanego w 

zabiegach neurochirurgicznych

Leczenie: 

brak 

background image

Bioterroryzm

Biologiczne środki masowego rażenia

Pierwsze przypadki użycia broni 

biologicznej to: 

• W  XIV  w    Mongołowie  wyrzucali  za  mury 

przeciwnika ciała zmarłych na dżumę

• W  XIX    w  Ameryce  Północnej  Indianom 

podrzucano koce chorych na ospę

• W 2001-2002  (USA): seria przypadków 

rozsyłania pocztą listów z zarodnikami 
wąglika: ok. 20 zachorowań, 5 zgonów.

• W 2002, „Al-Khaida” (Afganistan) – wykrycie 

przygotowań do skażenia wąglikiem 

14

background image

Broń biologiczna – broń biologiczna 

masowego rażenia ubogich 

Cechy broni biologicznej

• łatwa  i  tania  produkcja,  duże  zapasy  w  krajach 

„popierających 

terroryzm”, 

łatwość 

pozyskania, 

przenoszenia i gromadzenia.

• możliwość zarówno skrytego jak i jawnego ataku 
• duży efekt psychologiczny, duże nakłady przy usuwaniu 

skutków ataku,

• wysoka  podatność  populacji  na  działanie  czynników 

biologicznych  (brak  szczepień  przeciwko  większości 
potencjalnych patogenów)

15

background image

Metody ataku 

bioterrorystycznego 

Atak  bioterrorystyczny może być:

skryty
jawny (z wykorzystaniem 
publikatorów)

16

background image

Zakaz używania broni biologicznej

Konwencja o zakazie broni biologicznej

z 1972r  w Genewie

Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji 

i  gromadzenia  zapasów  broni  bakteriologicznej 
(biologicznej) i toksynowej oraz o ich zniszczeniu”

Obejmuje ona XV punktów 

Art. 

I. 

Każde 

Państwo-Strona 

niniejszej 

Konwencji  zobowiązuje  się,  że  nie  będzie 
prowadzić  badań,  produkować  i  gromadzić, 
nabywać  w    jakiejkolwiek  inny  sposób  : 
biologicznych środków czy toksyn

17

background image

Art.  II. 

Każde  Państwo  zobowiązuje  się 

zniszczyć  możliwie  jak  najszybciej  w 
terminie do 9 miesięcy środki, toksyny 

Art.  III. 

Każde  Państwo  zobowiązuje  się 

nie przekazywać  nikomu bezpośrednio 
czy  pośrednio  jakichkolwiek  środków, 
toksyn

….Art.  XIII. 

Konwencja  będzie  miała 

nieograniczony czas trwania

Art. XV. 

Teksty tej konwencji są w języku: 

angielskim, 

rosyjskim, 

francuskim, 

hiszpańskim i chińskim

18

background image

Konwencję tę  podpisano w:

 Moskwie
Waszyngtonie
Londynie

Bojowe środki biologiczne (BBS) to: 

• Bakterie       9
•  Pierwotniaki  2
• Toksyny bakteryjne 19 
• Wirusy 16 typów
• Riketsje 3

19

background image

Drogi rozprzestrzeniania się BSB

• Droga  powietrzna  (aerozole  biologiczne) 

wnikają przez układ oddechowy

• Droga wodno – pokarmowa
• Droga kontaktowa 

Pobieranie prób w rejonach skażonych 

środkami biologicznymi

- w 

rejonie  skażonym  poddaje  się  badaniom 

10 osób i bada się je wszechstronnie

- pojemniki na próbki muszą być jałowe
- pobierający próbki musi posiadać palnik  – 

lampkę  spirytusową  do  opalania  korka  i 
dezynfekcji

20

background image

- pobrany materiał skażony 

przechowuje się w pojemniku z 
płynem konserwującym 

- próbki do badań wirusologicznych 

muszą być zamrożone w suchym 
lodzie lub w termotorbie 
przechowywane

21

background image

Przestępstwa biologiczne (biocrime)

Podział 

niebezpiecznych 

czynników 

biologicznych na kategorie: 

Kategoria A  

najwyższego priorytetu bo: 

• Są łatwe do rozsiania
• Powodują wysoką śmiertelność
• Mogą wywoływać panikę publiczną
• Wymagają  specjalnych  przygotowań 

przez służby publiczne

22

background image

Czynniki należące do kategorii A

• Wąglik 
• Jad kiełbasiany 
• Toksyna botulinowa
• Dżuma
• Ospa prawdziwa
• Tularemia
• Wirusowe gorączki krwotoczne: Ebola, 

Marburg Lassa

23

background image

Kategoria 

najwyższy  priorytet 

drugiego rzędu 

Są one: 
• Umiarkowanie łatwo rozsiewalne
• Powodują 

umiarkowaną 

zachorowalność i śmiertelność

• Wymagają  wzmożonego  nadzoru 

nad chorymi

24

background image

Czynniki należące do kategorii B

• Bruceloza
• Skażenia żywności, np. Salmonellasp., 

Eschrichiacoli O157:H7, Shigella

• Gorączka Q
• Intoksykacja olejem rycynowym z rącznika 

pospolitego

• Zatrucie enterotoksyną B
• Dur plamisty
•  Wirusowe zapalenia mózgu
• Zagrożenie skażenia wody, np.: Vibrio 

cholerae

25

background image

Kategoria  C 

zaliczono  patogeny 

najwyższego  priorytetu  trzeciego 
rzędu

To  patogeny  nowopojawiające  się. 

Charakteryzują się: 

• Dostępnością
• Łatwością rozsiewania
• Duży 

potencjał 

powodowania 

wysokiej 

zachorowalności 

śmiertelności 

26

background image

Czynniki należące do kategorii C

• Gorączka  krwotoczna  z  zespołem 

nerkowym:  Hantawirus

• Gruźlica oporna na leki
• Zapalenie mózgu: Nipahvirus
• Kleszczowe zapalenia mózgu
• Kleszczowa gorączka krwotoczna

27

background image

Przyczyny  pojawiania się nowych chorób

• migracji  i  podróżowania  ludzi  oraz  zwierząt, 

przenoszących 

lokalne 

patogeny 

do 

nieuodpornionych  populacji  (XV  w., podobnie jak po 
odkryciu Ameryki)

• postęp  metod  diagnostycznych  umożliwiających 

szczegółowsze różnicowanie patogenów

• starzenia 

się 

populacji, 

wpływu 

leków 

ksenobiotyków 

zwiększających 

podatność 

na 

patogeny;

• zmiany  w  środowisku  naturalnym  ułatwiających 

rozplem  i  zwiększających  wirulencję  niektórych 
patogenów; 

• postęp 

technologii 

nauki 

zwiększających 

dostępność 

umożliwiających 

modyfikację 

patogenów dla celów zbrodniczych.

28

background image

Rozpoznanie skażenia  terenu bronią 

biologiczną obejmuje

• Badanie powietrza
• Badanie żywności i wody pitnej
• Badanie powierzchni (odzieży, 

sprzętu)

• Badanie gleby
• Badanie kąpielisk

29

background image

Aspekty potencjalnego ataku 

biologicznego

• Cele wojenne
• Bioterroryzm

Zapobieganie skutkom chorób 

zakaźnych i infekcyjnych

• nadzór  (wykrywać  szybko  i  monitorować 

pojawiające się patogeny)

• Zapobiegać 

kontrolować 

nowo 

pojawiające się zakażenia

• Infrastruktura 

(wzmocnić 

instytucje 

zdrowia publicznego)

30


Document Outline