KONWENCJA
GENEWSKA

Jest to szereg umów z zakresu prawa
międzynarodowego i pomocy humanitarnej
podpisanych w Genewie w Szwajcarii, będący
częścią międzynarodowego prawa
humanitarnego. Konwencje były rezultatem
działalności i zabiegów politycznych Henriego
Dunanta. Można spotkać się także z pojęciem
"prawa genewskiego", czyli prawa opartego na
tych konwencjach.

Co to jest Konwencja
genewska ?

Zaczęła się w latach 60. XIX w. od pomysłu
szwajcarskiego bankiera i filantropa Henry
Dunanta, który doprowadził do podpisania
konwencji genewskiej w 1864 r. Konwencja z
1864 r. liczyła zaledwie 10 artykułów, a
podpisało ją początkowo zaledwie 12 państw.
Wśród jej postanowień znalazły się przepisy
mówiące o tym, że ranni żołnierze i osoby, które
udzielają im pomocy, nie biorą udziału w walce -
nie mogą więc być celem ataku. Prawo
humanitarne zawsze starało się nadążać za
tym, co niosło życie, a szczególnie nowe
konflikty zbrojne. Kolejne konferencje
dyplomatyczne, które dokonywały uaktualnienia
konwencji, zbierały się zawsze po wojnach i
konfliktach zbrojnych. Po raz pierwszy
konwencję uaktualniano po wojnie rosyjsko -
japońskiej w 1906 r., potem po pierwszej wojnie
światowej w roku 1929. W 1949 r. spotkano się,
aby dostosować prawo humanitarne do
nowoczesnego pola walki po drugiej wojnie
światowej. Natomiast w 1977 r., po wojnie w
Wietnamie, zdecydowano się przyjąć nową
strategię. Zamiast zmieniać całe konwencje i
powtarzać na nowo procedurę ratyfikacji,
zdecydowano się na stworzenie dwóch
dodatkowych protokołów do konwencji. Pierwszy
protokół dotyczył konfliktów międzynarodowych,
drugi konfliktów 

Historia Konwencji -



personel sanitarny jest neutralny w konflikcie,

nie może być atakowany i nie bierze udziału w
walkach



cywile, którzy pomagają rannym i chorym

żołnierzom powinni być szanowani, nie można
ich atakować



ranni w wyniku konfliktu powinni być

traktowani jednakowo bez względu na
ich narodowość



powołano znak czerwonego krzyża, którym

podczas konfliktu oznaczane są formacje
medyczne i ich personel.

Konwencja genewska z 
22 sierpnia 1864 roku



zwiększała zakres ochrony rannych i chorych

żołnierzy



wprowadzała zasady ewidencji osób

poszkodowanych w konfliktach



ustalała system wymiany informacji na temat

osób poszkodowanych w konfliktach

Konwencja genewska z
 6 lipca 1906 roku



I Konwencja genewska, dotyczyła

polepszenia losu rannych i chorych w armiach
czynnych na lądzie



II Konwencja genewska, dotyczyła

polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków
sił zbrojnych na morzu



III Konwencja genewska, dotyczyła

traktowania jeńców



IV Konwencja genewska, dotyczyła ochrony

osób cywilnych podczas wojny

Konwencje genewskie z 
12 sierpnia 1949 roku o
ochronie ofiar wojny

Konwencje obowiązują w każdym
przypadku, gdy toczą się działania wojenne,
niezależnie od tego czy wojnę wypowiedziano,
czy nie. Nie ma tu znaczenia kwalifikacja
konfliktu zbrojnego przez jego uczestników
(może więc być to wojna obronna, napastnicza,
sprawiedliwa bądź niesprawiedliwa). Prócz
wojny Konwencje dotyczą też okupacji, nawet
jeśli ona nie napotyka zbrojnego oporu. Obecnie
większość z artykułów Konwencji ze względu na
swoją rangę ma status zwyczajowego prawa
międzynarodowego i obowiązuje wszystkie
Państwa niezależnie od tego czy są stroną
Konwencji.



jeńcy znajdują się we władzy obcego państwa,

nie zaś jednostki lub oddziału biorącego ich do
niewoli



jeńcy pozostają pod stałą ochroną prawa

międzynarodowego od chwili pojmania do
chwili ich uwolnienia



jeńcy podlegają prawu, regulaminom i

zasadom obowiązującym w państwie
zatrzymującym i muszą tych norm
przestrzegać



humanitarne traktowanie jeńców



internowanie jeńców w obozach oddalonych

od terenu działań wojennych i obiektów
militarnych



zapewnienie jeńcom jak najszybszego powrotu

do kraju po zakończeniu działań wojennych



zapewnienie jeńcom żywności, pomieszczeń i

ubrań



jeńcy wojenni mogą zostać zatrudnieni jako

robotnicy



oficerowie mogą być zatrudnieni tylko, jeśli

sami zgłoszą się z prośbą o pracę



nie zakazuje się ucieczki jeńca wojennego,

który nie może być za nią karany (jedynie
dyscyplinarnie), a państwo zatrzymujące może
użyć broni wobec uciekającego jeńca jedynie
w ostateczności

III Konwencja Genewska :

IV Konwencja Genewska o Ochronie Osób
Cywilnych Podczas Wojny została podpisana
dnia 12 sierpnia 1949 Przez Pełnomocników
Rządów reprezentowanych na Konferencji
Dyplomatycznej, która obradowała w Genewie
od 21 kwietnia do 12 sierpnia 1949.

Zabrania:

1. zmuszania, bądź nakłaniania ludności
cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych
przeciwnika,
2. przymusowego przesiedlania ludności
cywilnej z terytoriów okupowanych,
3. deportacji lub przesiedlania własnej ludności
cywilnej na terytorium okupowane,
4. rabunku i brania zakładników.

Zobowiązuje:

1. do zapewnienia ludności cywilnej
podstawowego minimum warunków egzystencji
(bytowania i wyżywienia),
2. do traktowania jej w sposób humanitarny,
3. do otoczenia troską osób potrzebujących
pomocy,
4. do poszanowania dóbr i urządzeń
niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej,
5. do poszanowania godności, honoru, praw
rodziny, przekonań, praktyk religijnych,
zwyczajów i obyczajów ludności cywilnej.

IV Konwencja Genewska

Rozwijają postanowienia konwencji

genewskich. Wynika z nich zasada
ograniczenia stron konfliktu w stosowaniu
metod i środków szkodzenia nieprzyjacielowi.

Protokół Dodatkowy I :



zabrania się atakowania ludności cywilnej



zabrania się atakowania szpitali i innych

urządzeń służących opiece nad rannymi i
chorymi



zabrania się atakowania obiektów bez ich

rozróżnienia oraz niszczenia dóbr niezbędnych
do przetrwania ludności



zabrania się stosowania w walce metod i

środków powodujących zbędne cierpienia oraz
długotrwałe i poważne szkody w środowisku
naturalnym



stanowi podstawę prawną do powołania i

działania organizacji i instytucji obrony
cywilnej

Protokół Dodatkowy II : Dokument ten jest
rozwinięciem postanowień artykułu 3,
wspólnego dla czterech Konwencji Genewskich.
Protokół obowiązuje strony konfliktu toczącego
sie wewnątrz jednego państwa i upoważnia do
niesienia pomocy osobom poszkodowanym,
zapewniając minimum praw humanitarnych.

Protokoły dodatkowe I i II z 1977 r.
do Konwencji Genewskich z 12
sierpnia 1949

Dokument nakazuje personelowi sanitarnemu,
który nie używa znaków czerwonego krzyża lub
czerwonego półksiężyca używanie symbolu
"czerwonego kryształu".

Protokół dodatkowy III
z 2005 r. do Konwencji
Genewskich z 12 sierpnia
1949

Czerwony krzyż

Czerwony półksiężyc

Czerwony kryształ

Prawo Humanitarne jest podstawą i nakazem
działania Międzynarodowego ruchu Czerwonego
Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

Czerwony Krzyż jest promotorem prawa
humanitarnego.

PRAWO HUMANITARNE :

System Międzynarodowego Czerwonego
Krzyża to system prawa humanitarnego,
które zajmuje się ochroną praw człowieka
w czasie konfliktów zbrojnych
międzynarodowych,
umiędzynarodowionych, a także w coraz
większym stopniu - na podstawie zwyczaju
- w czasie zamieszek i napięć
wewnętrznych. Ścisła więź między
prawami człowieka a prawem
humanitarnym została zadziwiająco późno
zauważona, bo dopiero od zwołanej przez
ONZ w 1968 r. do Teheranu ( 1968 r. był
Rokiem Praw Człowieka) Międzynarodowej
Konferencji Praw Człowieka. Od tej pory
coraz częściej uważa się, że prawo
humanitarne stanowi część systemu
ochrony praw człowieka - prawa człowieka
w okresie konfliktów. Niewątpliwe jest, iż
prawo humanitarne i prawa człowieka
powoli się do siebie zbliżają, wzajemnie
przenikają, a nawet w niewielkim zakresie
pokrywają. Wspólne są też korzenie
doktrynalne obu dyscyplin, a mianowicie
prawo natury. Respektowanie
człowieczeństwa jednostki i przyrodzonej
jej godności stanowi uniwersalne,
wykraczające poza granice państw,
systemów i cywilizacji, powołanie
Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. 

Międzynarodowy czerwony
krzyż

PRAWO HUMANITARNE
TO :

1. reguły postępowania służące

człowiekowi, jego godności, zdrowiu i
życiu, 

2. normy uchwalone wspólnie przez
państwa i przyjęte powszechnie w prawie
międzynarodowym,

 
3. normy prawne ujęte w formie konwencji
i innych umów międzynarodowych, a także
przyjęte zwyczajowo, 

4. normy prawna międzynarodowego
mające zastosowanie na całym świecie w
czasie pokoju, podczas wojny oraz w
innych okolicznościach, 

5. zespół przepisów prawa
międzynarodowego uchwalonych i
przyjętych z myślą o niesienie pomocy
oraz w trosce o człowieka

6. przede wszystkim Konwencje
Genewskie (I - IV) z 12 sierpnia 1949 r. o
ochronie ofiar wojny oraz Protokoły
Dodatkowe (I -II) z 1977r. do tych Konwencji. 

PODSTAWOWE REGUŁY
MIĘDZYNARODOWEGO
PRAWA HUMANITARNEGO W
KONFLIKTACH ZBROJNYCH

1. Strony w konflikcie oraz członkowie sił
zbrojnych mają ograniczone prawo w doborze i
stosowaniu metod oraz środków walki zbrojnej.

2. Mając na uwadze ochronę ludności cywilnej i
dóbr o charakterze cywilnym przed skutkami
działań wojennych, strony konfliktu powinny
zawsze odróżniać kombatantów od ludności
cywilnej.

3. Zabronione jest zabijanie lub ranienie
przeciwnika poddającego się lub wyłączonego z
walki.

4. Osoby wyłączone z walki oraz osoby, które
nie uczestniczą bezpośrednio w działaniach
zbrojnych, mają prawo do poszanowania ich
oraz niezależności fizycznej i moralnej.

5. Pojmani kombatanci (uczestnicy walki
zbrojnej) oraz osoby cywilne, które są we
władzy strony przeciwnej, mają prawo do
poszanowania ich życia, godności, praw
osobistych i przekonań.

6. Ranni i chorzy powinni być zabierani z pola
walki i leczeni.

7. Każdej osobie przysługują podstawowe
gwarancje sądowe.

1. Deklaracja z 16 IV 1856 r. w przedmiocie prawa wojny morskiej
(Deklaracja Paryska) 
2. Deklaracja z 11 XII 1868 r. w sprawie pocisków wybuchających
małego kalibru (Deklaracja Petersburska) 
3. Konwencja z 18 X 1907 r. dotycząca rozpoczęcia kroków
nieprzyjacielskich (III Konwencja Haska) 
4. Konwencja z 18 X 1907 r. dotycząca praw i zwyczajów wojny
lądowej (IV Konwencja Haska) 
5. Regulamin z 18 X 1907 r. dotyczący praw i zwyczajów wojny
lądowej (Regulamin Haski) 
6. Konwencja z 18 X 1907 r. dotycząca praw i obowiązków mocarstw i
osób neutralnych w razie wojny lądowej (V Konwencja Haska) 
7. Konwencja z 18 X 1907 r. o postępowaniu ze statkami handlowymi
nieprzyjaciela na początku działań wojennych (VI Konwencja Haska) 

MIĘDZYNARODOWE PRAWO KONFLIKTÓW
ZBROJNYCH  :

8. Konwencja z 18 X 1907 r. o przerabianiu
statków handlowych na okręty wojenne (VII
Konwencja Haska) 

9. Konwencja z 18 X 1907 r. o
bombardowaniu przez siły morskie w czasie
wojny (IX Konwencja Haska) 
10. Konwencja z 18 X 1907 r. o pewnych
ograniczeniach w wykonywaniu prawa zdobyczy
podczas wojny morskiej (XI Konwencja Haska) 
11. Protokół z 17 VI 1925 r. dotyczący zakazu
używania na wojnie gazów duszących, trujących
lub podobnych oraz środków bakteriologicznych
(Protokół Genewski z 1925 r.) 
12. Protokół z 6 XI 1936 r. w sprawie
przepisów o akcji wojennej lodzi podwodnych
ustalonych w Części IV Traktatu Londyńskiego z
22 kwietnia 1930 r. (Protokół Londyński) 
13. Konwencja Genewska z 12 VIII 1949 r. o
polepszeniu losu rannych i chorych w armiach
czynnych (I Konwencja Genewska) 
14. Konwencja Genewska z 12 VIII 1949 r. o
polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków
sil zbrojnych na morzu (II Konwencja
Genewska) 

15. Konwencja Genewska z 12 VIII 1949 r.
o traktowaniu jeńców wojennych (III Konwencja
Genewska) 

16. Konwencja Genewska z 12 VIII 1949 r. o
ochronie osób cywilnych podczas wojny (IV
Konwencja Genewska) 
17. Konwencja Haska z 14 V 1954 r. o
ochronie dóbr kultury w razie konfliktu
zbrojnego 
18. Protokół dodatkowy do Konwencji
Genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r.
dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych
konfliktów zbrojnych (Protokół I) 
19. Protokół dodatkowy do Konwencji
Genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczący
ochrony ofiar nie międzynarodowych konfliktów
zbrojnych (Protokół II) 
20. Konwencja z 10 X 1980 r. o zakazie lub
ograniczeniu użycia pewnych broni
konwencjonalnych, które mogą być uważane za
powodujące nadmierne cierpienia lub mające
niekontrolowane skutki 

1. Traktat z 27 VIII 1928 r. o wyrzeczeniu się
wojny (Traktat Paryski z 1928 r.) 
2. Karta Narodów Zjednoczonych z 26 VI 1945
r. 
3. Układ z 1 XII 1959 r. w sprawie Antarktydy 
4. Układ z 5 VII 1963 r. o zakazie prób broni
nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni
kosmicznej i pod woda 
5. Układ z 27 I 1967 r. o zasadach działalności
państw w zakresie badań i użytkowania
przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i
innymi ciałami niebieskimi 
6. Układ z 1 VII 1968 r. o nierozprzestrzeniani
broni jądrowej 
7. Układ z 11 II 1971 r. o zakazie umieszczania
broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej
zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego
Podolu 

ZAPOBIEGANIE KONFLIKTOM
ZBROJNYM 

8. Konwencja z 10 IV 1972 r. o zakazie
prowadzenia badań, produkcji i gromadzenia
zapasów broni bakteriologicznej (biologicznej) i
toksycznej oraz o ich zniszczeniu 
9. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego
Narodów Zjednoczonych nr 3314/XXIX z 14 XII
1974 r. w sprawie definicji agresji 
10. Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa
i Współpracy w Europie z 1 VIII 1975 r. (wyciąg) 
11. Konwencja z 18 V 1977 r. o zakazie
używania technicznych środków oddziaływania
na środowisko w celach militarnych lub innych
wrogich celach 
12. Konwencja z 10 XII 1984 r. w sprawie
zakazu stosowania tortur oraz innego
okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego
traktowania albo karania 

1. Porozumienie z 8 VIII 1945 r. w
przedmiocie ścigania i karania głównych
przestępców wojennych Osi Europejskiej
(Porozumienie Londyńskie z 1945 r.) 
2. Karta Międzynarodowego Trybunału
Wojskowego 
3. Konwencja z 9 XII 1948 r. w sprawie
zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa 
4. Konwencja z 26 XI 1968 r. o niestosowaniu
przedawnienia wobec zbrodni wojennych i
zbrodni przeciw ludzkości 

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA
PRZESTĘPSTWA WOJENNE 

Koniec