HIGIENA SZKOLNA

 

„Środowisko zewnętrzne działa na 

człowieka od chwili poczęcia , a 
każdy okres rozwoju ma swoje 
wymagania”

Śniadecki 

Jędrzej

Higiena szkolna obejmuje zagadnienia:

-

Higieny środowiska szkolnego

-

Z pediatrii, stomatologii, okulistyki, psychiatrii

-

Wychowania fizycznego

Nadrzędny cel higieny szkolnej



Zdrowie dziecka



Prawidłowy rozwój somatyczny i psychiczny

Okresy rozwojowe



Rozwój- jest procesem ciągłym, 
charakteryzującym się pewną rytmicznością 
polegającą na występowaniu fizjologicznych 
zmian



Każdy z okresów rozwoju charakteryzuje się 
większą lub mniejszą zmiennością cech 
fizjologicznych i morfologicznych

1.Wzrastanie
2. Różnicowanie
3. Dojrzewanie 

Czynniki wpływające na rozwój  
dziecka

- genetyczne
- paragenetyczne
- środowiskowe (czynniki 

biogeograficzne, 

społeczno-

ekonomiczne, kulturowe, czynniki 
psychiczne, choroby przewlekłe

1.

Okres życia  wewnątrzłonowego:



okres zygoty  (7-10 dni od zapłodnienia)



okres zarodkowy (od 4 do 8 tygodni)



okres płodowy (od 9 tygodnia do momentu 
porodu)

2.

Okres życia zewnątrzłonowego :



okres noworodkowy ( do 4 tyg życia)



okres niemowlęcy (5tyg. do 12 m-ca życia)



okres poniemowlęcy (13 m-ca do 3 roku życia)



okres przedszkolny (od 4 do 6 roku życia)



okres szkolny ( od 7 do 18 roku życia)

Skala Apgar



 stan noworodka w pierwszej, trzeciej i piątej 
minucie życia.

1. czynność serca > 100 uderzeń / minutę 2 

pkt.

2. czynność oddechowa - głośny płacz 2 pkt.
3. napięcie mięśniowe - aktywne ruchy 2 pkt.
4. reakcja na cewnik - odśluzowywanie 2 pkt.
5. kolor skóry - różowy 2 pkt.

Metody oceny rozwoju

1.

Wiek zębowy

2.

Wiek szkieletowy

3.

Wiek morfologiczny

4.

Wiek wtórnych cech płciowych

Wiek zębowy



Oceniany na podstawie liczby wyrżniętych 
zębów



Oceniany na podstawie stadium ich 
formowania

Wiek kostny ( szkieletowy)



Do jego oznaczania służy układ kostny w 
każdej części ciała



Miarodajny wskaźnik oceny dojrzałości 
fizjologicznej



Oceniany na podstawie liczby obecnych jąder 
kostnienia

Wiek morfologiczny



Ocena mierników antropometrycznych:

- wysokość ciała
- masa ciała
- proporcje ciała

Wiek wtórnych cech płciowych



Na podstawie drugorzędowych i 
trzeciorzędowych cech płciowych

Zjawisko akceleracji



zjawisko przyspieszania się naturalnego 
tempa rozwoju dzieci i młodzieży w kolejnych 
pokoleniach. Dotyczy głównie rozwoju 
fizycznego i przejawia się osiąganiem w coraz 
wcześniejszym wieku określonych etapów 
rozwojowych i wskaźników dojrzałości

Higienizacja środowiska szkolnego

a)

Teren i budynek szkolny:
- nie może być położony w pobliżu miejsc 
mogących stanowić zagrożenie dla uczniów,
- powierzchnia powinna być dostosowana do 
liczby uczniów (na 1 ucznia 3,5m²)
- teren rekreacyjny powinien być otoczony 
zielenią
- stosunek powierzchni budynku szkolnego 
do terenu szkolnego 1:5
- odległość do domu nie może być większa 
niż 1 km (lub 3 km młodzież) 

b) Klasa szkolna i jej wyposażenie:

- wielkość klasy szkolnej uwarunkowana 
oświetleniem i możliwością widzenia pisma z 
tablicy
- ściany klasy malowane w jasnych kolorach
- na jednego ucznia powinno przypadać w 
klasie 1,5m²
- poszczególne pomieszczenia powinny mieć 
wymiary odpowiednie w zależności od ich 
przeznaczenia np. szatnia 2,5 m² na 1 ucznia, 
1 kran na 30 uczniów

Fizjologiczno-psychiczne oddziaływanie 
barw

Biała- powoduje dobre samopoczucie, stwarza 

radosny nastrój, związana z czystością i higieną

Czerwona

-powoduje pobudzenie, aktywność, 

agresywność, ból, wzmaga siłę przemiany materii

Żółta-

 odświeża, regeneruje siły, powoduje pogodę 

„ducha”, wywołuje nadzieję i mądrość

Zielona

-wywołuje dobry nastrój i samopoczucie, 

powoduje regenerację sił i nadziei,

Niebieska

- powoduje uspokojenie, pozytywny i 

pogodny nastrój

Szara

- przygnębienie, depresja

Czarna-powaga, śmierć

- ławka szkolna:

- wysokość dostosowana do wzrostu 

ucznia (wysokość siedzenia 2/3 wzrostu, 
wysokość pulpitu 1/8)

- powierzchnia pulpitu nachylona pod 

kątem 15º

-

tablica szkolna:

-powinna być dobrze widoczna  z każdego 

miejsca w klasie

- odpowiednia z wymaganiami 

higienicznymi

c) Higiena książki
d) Higiena pisania i czytania
e) Mikroklimat szkoły:

- temp. 18-20ºC
- raz na godzinę wietrzenie klasy odpowiedni 
ruch powietrza w celu wymiany składu 
chemicznego i fizycznego powietrza
- stosunek powierzchni oszklonej  okien do 
podłogi 1:4, 1:5
- oświetlenie sztuczne o natężeniu 300 luksów
- oświetlenie rozmieszczone równomiernie ok. 
1,8 m nad powierzchnią roboczą

Stan zdrowia dzieci i młodzieży

1. Rozwój motoryczny

- inaczej rozwój somatyczny określany 
wysokością i masą ciała dziecka

2. Rozwój psychiczny
3. Wady i choroby w okresie rozwoju dziecka
4. Dyspeanseryzacja – częste badania stanu 

zdrowia, akcje zapobiegawcze, indywidualne 
i grupowe ćwiczenia fizyczne, odpowiednie 
reżimy postępowania leczniczego

Wady i nieprawidłowości wieku szkolnego



Wady postawy: skrzywienie kręgosłupa, 
defekty kończyn dolnych

Wady wzroku



Krótkowzroczność



Dalekowzroczność



Zez



Daltonizm 

Wady słuchu, zaburzenia głosu i mowy

Nadzór sanitarny nad środowiskiem 
szkolnym



Nadzór zapobiegawczy:

-etap projektowania i wykonawstwa
- etap przygotowawczy do zajęć szkolnych 

i 

programów nauczania
- normy higieniczne ( wymagania 

jakościowe i  ilościowe w stosunku do 
przedmiotu bądź czynności 

optymalnych 

dla zdrowia ucznia)

- przestrzeganie minimum norm 

higienicznych



Nadzór bieżący:

- stan sanitarny szkoły
- żywienie i dożywianie szkolne 

(energetyczność pożywienia, warunki 
przechowywania, przygotowywania i 
spożywania itp.)

- higiena nauczania