Biologiczne

Biologiczne

Podstawy

Podstawy

Zachowania

Zachowania

ETOLOGIA

ETOLOGIA

dr Maciej Trojan

dr Maciej Trojan

Jak się kontaktować?

Jak się kontaktować?

•

Dyżury:

Dyżury:

–

Wtorek 12.00-1

Wtorek 12.00-1

7

7

.00

.00

Pokój 13 w piwnicy Wydziału Psychologii

Pokój 13 w piwnicy Wydziału Psychologii

UW, ul. Stawki 5/7

UW, ul. Stawki 5/7

•

Zawsze po wykładzie

Zawsze po wykładzie

•

Telefon w godzinach dyżur

Telefon w godzinach dyżur

u

u

5549802

5549802

•

E-mail: [e-mail]

E-mail: [e-mail]

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

Zachowanie – skoordynowane, krótkotrwałe,

Zachowanie – skoordynowane, krótkotrwałe,

bezpośrednio dostrzegalne przejawy

bezpośrednio dostrzegalne przejawy

funkcjonowania organizmu, najczęściej

funkcjonowania organizmu, najczęściej

ruchowe

ruchowe

Podstawowe podejścia w badaniach

Podstawowe podejścia w badaniach

zachowania:

zachowania:

•

fizjologiczne

fizjologiczne

•

behawiorystyczne

behawiorystyczne

•

ewolucyjne

ewolucyjne

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

1.

1.

Początki współczesnych badań nad

Początki współczesnych badań nad

zachowaniem się zwierząt: Darwin i jego

zachowaniem się zwierząt: Darwin i jego

następcy

następcy

2.

2.

Psychologia eksperymentalna i etologia

Psychologia eksperymentalna i etologia

3.

3.

Podstawowe elementy teorii etologicznej

Podstawowe elementy teorii etologicznej

4.

4.

Model Lorenza i Tinbergena

Model Lorenza i Tinbergena

5.

5.

Struktura zachowań popędowych - faza

Struktura zachowań popędowych - faza

apentencyjna i konsumacyjna, łańcuch

apentencyjna i konsumacyjna, łańcuch

działań

działań

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

6.

6.

Konflikt popędów, zach.

Konflikt popędów, zach.

przemieszczone, przerzutowe

przemieszczone, przerzutowe

7.

7.

Teoria ewolucji

Teoria ewolucji

, od drabiny istnień do

, od drabiny istnień do

nowej syntezy

nowej syntezy

8.

8.

Ewolucja zachowania, adaptacyjna

Ewolucja zachowania, adaptacyjna

funkcja zachowania, zachowania

funkcja zachowania, zachowania

agonistyczne (np. terytorialne),

agonistyczne (np. terytorialne),

seksualne i prospołeczne, życie w grupie

seksualne i prospołeczne, życie w grupie

O czym będą zajęcia?

O czym będą zajęcia?

10.

10.

Zabawa, samotna, z obiektem,

Zabawa, samotna, z obiektem,

połączona z twórczością, społeczna

połączona z twórczością, społeczna

11.

11.

Eksploracja (Nissen, Butler, Berlyne

Eksploracja (Nissen, Butler, Berlyne

(nowość, złożoność, intensywność)

(nowość, złożoność, intensywność)

12.

12.

Dowody na myślenie zwierząt

Dowody na myślenie zwierząt

13.

13.

Zwierzę jako obiekt badań

Zwierzę jako obiekt badań

Literatura

Literatura

•

Większość informacji niezbędnych do

Większość informacji niezbędnych do

opanowania poniższego materiału

opanowania poniższego materiału

znajdziecie Państwo w podręczniku B.

znajdziecie Państwo w podręczniku B.

Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego

Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego

Biologiczne

Biologiczne

mechanizmy zachowania

mechanizmy zachowania

. (1989). Warszawa:

. (1989). Warszawa:

PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2, od 9.1 – do

PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2, od 9.1 – do

9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.

9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.

•

Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z

Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z

Psychologia Podręcznik Akademicki

Psychologia Podręcznik Akademicki

, pod

, pod

redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,

redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,

2000

2000

Jak zaliczyć zajęcia?

Jak zaliczyć zajęcia?

•

Chodzenie na wykład

Chodzenie na wykład

(nieobowiązkowe)

(nieobowiązkowe)

•

Znajomość literatury (obligatoryjne)

Znajomość literatury (obligatoryjne)

•

Zaliczenie testu

Zaliczenie testu

Historia badań nad

Historia badań nad

zachowaniem zwierząt

zachowaniem zwierząt

•

Dwie skrajne postaci stosunku do

Dwie skrajne postaci stosunku do

zachowania zwierz

zachowania zwierz

ą

ą

t:

t:

–

koncepcje witalistyczne (ontologiczna

koncepcje witalistyczne (ontologiczna

koncepcja psychiki Arystotelesa

koncepcja psychiki Arystotelesa

i

i

Platona

Platona

, anima sensitiva, anima

, anima sensitiva, anima

rationalis)

rationalis)

–

koncepcje mechanistyczne (Demokryt,

koncepcje mechanistyczne (Demokryt,

Kartezjusz)

Kartezjusz)

Początek badań

Początek badań

nowożytnych

nowożytnych

•

1872 – Karol Darwin –

1872 – Karol Darwin –

O wyrazie

O wyrazie

uczuć u człowieka i zwierząt

uczuć u człowieka i zwierząt

•

natura nie robi skoków – ci

natura nie robi skoków – ci

ą

ą

gło

gło

ść

ść

ś

ś

wiata zwierz

wiata zwierz

ą

ą

t i ludzi w zakresie

t i ludzi w zakresie

psychiki

psychiki

Narodziny psychologii

Narodziny psychologii

zwierz

zwierz

ą

ą

t

t

•

w interpretacji zachowania uwzgl

w interpretacji zachowania uwzgl

ę

ę

dnia

dnia

prze

prze

ż

ż

ycia zwierz

ycia zwierz

ą

ą

t maj

t maj

ą

ą

ce analogi

ce analogi

ę

ę

w

w

prze

prze

ż

ż

yciach ludzi

yciach ludzi

•

1895 – George Romans –

1895 – George Romans –

Inteligencja

Inteligencja

zwierząt

zwierząt

•

1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie do

1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie do

psychologii porównawczej

psychologii porównawczej

•

W Polsce - Jan Dembowski

W Polsce - Jan Dembowski

Kanon Morgana

Kanon Morgana

•

program Morgana – stany psychiczne to stany

program Morgana – stany psychiczne to stany

ś

ś

wiadomego do

wiadomego do

ś

ś

wiadczania, badacz powinien

wiadczania, badacz powinien

stara

stara

ć

ć

si

si

ę

ę

zrozumie

zrozumie

ć

ć

psychik

psychik

ę

ę

zwierz

zwierz

ą

ą

t przez

t przez

analogie do w

analogie do w

ł

ł

asnych stanów psychicznych z

asnych stanów psychicznych z

zachowaniem okre

zachowaniem okre

ś

ś

lonego rygoru

lonego rygoru

•

kanon – w żadnym wypadku nie możemy

kanon – w żadnym wypadku nie możemy

interpretować działania jako wyniku wyższej

interpretować działania jako wyniku wyższej

czynności psychicznej, jeśli może ono być

czynności psychicznej, jeśli może ono być

zinterpretowane jako wynik procesu

zinterpretowane jako wynik procesu

przebiegającego na niższym poziomie

przebiegającego na niższym poziomie

Behawioryzm

Behawioryzm

•

1913 – John Watson – manifest

1913 – John Watson – manifest

behawiorystyczny

behawiorystyczny

•

psychologia jako nauka o zachowaniu, a nie

psychologia jako nauka o zachowaniu, a nie

o

o

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ś

ś

ci

ci

, organizm to

, organizm to

czarna

czarna

skrzynka

skrzynka

•

eksperyment jako metoda bada

eksperyment jako metoda bada

ń

ń

•

badanie sztucznych form zachowania,

badanie sztucznych form zachowania,

abstrahowanie od gatunku i biolog.

abstrahowanie od gatunku i biolog.

s

s

ensu

ensu

zachowania

zachowania

Etologia

Etologia

•

od lat 30-tych XX w.

od lat 30-tych XX w.

•

naukowe badania charakterystycznych

naukowe badania charakterystycznych

wzorców zachowania zwierz

wzorców zachowania zwierz

ą

ą

t, badania

t, badania

zachowania zwierz

zachowania zwierz

ą

ą

t g

t g

ł

ł

ównie w

ównie w

ś

ś

rodowisku naturalnym

rodowisku naturalnym

•

zachowanie podlega doborowi

zachowanie podlega doborowi

naturalnemu, ma sens adaptacyjny

naturalnemu, ma sens adaptacyjny

•

obserwacja jako podstawowa metoda

obserwacja jako podstawowa metoda

bada

bada

ń

ń

Dalszy rozwój

Dalszy rozwój

zoopsychologii

zoopsychologii

•

lata 30-te XX w. – W. Köhler –

lata 30-te XX w. – W. Köhler –

badania

badania

nad rozwi

nad rozwi

ą

ą

zywaniem problemów

zywaniem problemów

przez wgl

przez wgl

ą

ą

d u szympansów

d u szympansów

•

1984 – D. Griffin – My

1984 – D. Griffin – My

ś

ś

lenie zwierz

lenie zwierz

ą

ą

t

t

(krytyka nadu

(krytyka nadu

ż

ż

ywania kanonu

ywania kanonu

Morgana i perspektywy

Morgana i perspektywy

antropocentrycznej)

antropocentrycznej)

Ekologia behawioralna

Ekologia behawioralna

•

Krebs & Davies –

Krebs & Davies –

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

ekologii behawioralnej

ekologii behawioralnej

•

zajmuje si

zajmuje si

ę

ę

znaczeniem zachowania

znaczeniem zachowania

dla prze

dla prze

ż

ż

ycia i odniesienia sukcesu

ycia i odniesienia sukcesu

reprodukcyjnego (konkurencja

reprodukcyjnego (konkurencja

wewn

wewn

ą

ą

trzgatunkowa, u

trzgatunkowa, u

ż

ż

ytkowanie

ytkowanie

zasobów, unikanie drapie

zasobów, unikanie drapie

ż

ż

ników)

ników)

Socjobiologia

Socjobiologia

•

1975 - E. Wilson –

1975 - E. Wilson –

Socjobiologia

Socjobiologia

•

zajmuje si

zajmuje si

ę

ę

biologiczn

biologiczn

ą

ą

funkcj

funkcj

ą

ą

zachowa

zachowa

ń

ń

spo

spo

ł

ł

ecznych

ecznych

•

koncepcja agresji mi

koncepcja agresji mi

ę

ę

dzygrupowej

dzygrupowej

Durhama i manifest sewilski

Durhama i manifest sewilski

Manifest sewilski

Manifest sewilski

Naukowo niepoprawnym jest zakładanie, że:

Naukowo niepoprawnym jest zakładanie, że:

•

odziedziczyliśmy skłonności wojenne po

odziedziczyliśmy skłonności wojenne po

naszych zwierzęcych przodkach

naszych zwierzęcych przodkach

•

przemoc jest genetycznie

przemoc jest genetycznie

zaprogramowana

zaprogramowana

•

w przebiegu ewolucji istniała dodatnia

w przebiegu ewolucji istniała dodatnia

presja selekcyjna na agresję

presja selekcyjna na agresję

•

wojna ma źródło w instynkcie

wojna ma źródło w instynkcie