Biologiczne
Biologiczne
Podstawy
Podstawy
Zachowania
Zachowania
ETOLOGIA/NEUROFI
ETOLOGIA/NEUROFI
ZJOLOGIA
ZJOLOGIA
dr Maciej Trojan
dr Maciej Trojan
Jak się kontaktować?
Jak się kontaktować?
•
Dyżury:
Dyżury:
–
Wtorek 12.00-1
Wtorek 12.00-1
7
7
.00
.00
Pokój 13 w piwnicy Wydziału Psychologii
Pokój 13 w piwnicy Wydziału Psychologii
UW, ul. Stawki 5/7
UW, ul. Stawki 5/7
•
Zawsze po wykładzie
Zawsze po wykładzie
•
Telefon w godzinach dyżur
Telefon w godzinach dyżur
u
u
5549802
5549802
•
E-mail: maciej@psych.uw.edu.pl
E-mail: maciej@psych.uw.edu.pl
O czym będą zajęcia?
O czym będą zajęcia?
ETOLOGIA
ETOLOGIA
Zachowanie – skoordynowane, krótkotrwałe,
Zachowanie – skoordynowane, krótkotrwałe,
bezpośrednio dostrzegalne przejawy
bezpośrednio dostrzegalne przejawy
funkcjonowania organizmu, najczęściej
funkcjonowania organizmu, najczęściej
ruchowe
ruchowe
Podstawowe podejścia w badaniach
Podstawowe podejścia w badaniach
zachowania:
zachowania:
•
fizjologiczne
fizjologiczne
•
behawiorystyczne
behawiorystyczne
•
ewolucyjne
ewolucyjne
NEUROFIZJOLOGIA
NEUROFIZJOLOGIA
O czym będą zajęcia?
O czym będą zajęcia?
1.
1.
Początki współczesnych badań nad
Początki współczesnych badań nad
zachowaniem się zwierząt: Darwin i jego
zachowaniem się zwierząt: Darwin i jego
następcy
następcy
2.
2.
Psychologia eksperymentalna i etologia
Psychologia eksperymentalna i etologia
3.
3.
Podstawowe elementy teorii etologicznej
Podstawowe elementy teorii etologicznej
4.
4.
Model Lorenza i Tinbergena
Model Lorenza i Tinbergena
5.
5.
Struktura zachowań popędowych - faza
Struktura zachowań popędowych - faza
apentencyjna i konsumacyjna, łańcuch
apentencyjna i konsumacyjna, łańcuch
działań
działań
O czym będą zajęcia?
O czym będą zajęcia?
6.
6.
Konflikt popędów, zach. przemieszczone,
Konflikt popędów, zach. przemieszczone,
przerzutowe
przerzutowe
7.
7.
Teoria ewolucji
Teoria ewolucji
, od drabiny istnień do
, od drabiny istnień do
nowej syntezy
nowej syntezy
8.
8.
Ewolucja zachowania, adaptacyjna
Ewolucja zachowania, adaptacyjna
funkcja zachowania, zachowania
funkcja zachowania, zachowania
agonistyczne (np. terytorialne),
agonistyczne (np. terytorialne),
seksualne i prospołeczne, życie w grupie
seksualne i prospołeczne, życie w grupie
O czym będą zajęcia?
O czym będą zajęcia?
10.
10.
Zabawa, samotna, z obiektem,
Zabawa, samotna, z obiektem,
połączona z twórczością, społeczna
połączona z twórczością, społeczna
11.
11.
Eksploracja (Nissen, Butler, Berlyne
Eksploracja (Nissen, Butler, Berlyne
(nowość, złożoność, intensywność)
(nowość, złożoność, intensywność)
12.
12.
Dowody na myślenie zwierząt
Dowody na myślenie zwierząt
13.
13.
Zwierzę jako obiekt badań
Zwierzę jako obiekt badań
Literatura – część
Literatura – część
neurofizjologiczna
neurofizjologiczna
•
Większość informacji niezbędnych do
Większość informacji niezbędnych do
opanowania poniższego materiału
opanowania poniższego materiału
znajdziecie Państwo w podręczniku B.
znajdziecie Państwo w podręczniku B.
Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego
Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego
Biologiczne
Biologiczne
mechanizmy zachowania
mechanizmy zachowania
. (1989). Warszawa:
. (1989). Warszawa:
PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2, od 9.1 – do
PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2, od 9.1 – do
9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.
9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.
•
Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z
Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z
Psychologia Podręcznik Akademicki
Psychologia Podręcznik Akademicki
, pod
, pod
redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,
redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,
2000
2000
Literatura – część
Literatura – część
etologiczna
etologiczna
•
Większość informacji niezbędnych do
Większość informacji niezbędnych do
opanowania poniższego materiału
opanowania poniższego materiału
znajdziecie Państwo w podręczniku B.
znajdziecie Państwo w podręczniku B.
Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego
Sadowskiego i J. Chmurzyńskiego
Biologiczne
Biologiczne
mechanizmy zachowania
mechanizmy zachowania
. (1989). Warszawa:
. (1989). Warszawa:
PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2, od 9.1 – do
PWN. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2, od 9.1 – do
9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.
9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.
•
Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z
Rozdział 5 autorstwa Wojciecha Pisuli z
Psychologia Podręcznik Akademicki
Psychologia Podręcznik Akademicki
, pod
, pod
redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,
redakcją J. Strelaua. Tom 1. Gdańsk: GWP,
2000
2000
Jak zaliczyć zajęcia?
Jak zaliczyć zajęcia?
•
Chodzenie na wykład
Chodzenie na wykład
(nieobowiązkowe)
(nieobowiązkowe)
•
Znajomość literatury (obligatoryjne)
Znajomość literatury (obligatoryjne)
•
Zaliczenie testu
Zaliczenie testu
Historia badań nad
Historia badań nad
zachowaniem zwierząt
zachowaniem zwierząt
•
Dwie skrajne postaci stosunku do
Dwie skrajne postaci stosunku do
zachowania zwierz
zachowania zwierz
ą
ą
t:
t:
–
koncepcje witalistyczne (ontologiczna
koncepcje witalistyczne (ontologiczna
koncepcja psychiki Arystotelesa
koncepcja psychiki Arystotelesa
i
i
Platona
Platona
, anima sensitiva, anima
, anima sensitiva, anima
rationalis)
rationalis)
–
koncepcje mechanistyczne (Demokryt,
koncepcje mechanistyczne (Demokryt,
Kartezjusz)
Kartezjusz)
Początek badań
Początek badań
nowożytnych
nowożytnych
•
1872 – Karol Darwin –
1872 – Karol Darwin –
O wyrazie
O wyrazie
uczuć u człowieka i zwierząt
uczuć u człowieka i zwierząt
•
natura nie robi skoków – ci
natura nie robi skoków – ci
ą
ą
gło
gło
ść
ść
ś
ś
wiata zwierz
wiata zwierz
ą
ą
t i ludzi w zakresie
t i ludzi w zakresie
psychiki
psychiki
Narodziny psychologii
Narodziny psychologii
zwierz
zwierz
ą
ą
t
t
•
w interpretacji zachowania uwzgl
w interpretacji zachowania uwzgl
ę
ę
dnia
dnia
prze
prze
ż
ż
ycia zwierz
ycia zwierz
ą
ą
t maj
t maj
ą
ą
ce analogi
ce analogi
ę
ę
w
w
prze
prze
ż
ż
yciach ludzi
yciach ludzi
•
1895 – George Romans –
1895 – George Romans –
Inteligencja
Inteligencja
zwierząt
zwierząt
•
1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie do
1894 – L.C. Morgan – Wprowadzenie do
psychologii porównawczej
psychologii porównawczej
•
W Polsce - Jan Dembowski
W Polsce - Jan Dembowski
Kanon Morgana
Kanon Morgana
•
program Morgana – stany psychiczne to stany
program Morgana – stany psychiczne to stany
ś
ś
wiadomego do
wiadomego do
ś
ś
wiadczania, badacz powinien
wiadczania, badacz powinien
stara
stara
ć
ć
si
si
ę
ę
zrozumie
zrozumie
ć
ć
psychik
psychik
ę
ę
zwierz
zwierz
ą
ą
t przez
t przez
analogie do w
analogie do w
ł
ł
asnych stanów psychicznych z
asnych stanów psychicznych z
zachowaniem okre
zachowaniem okre
ś
ś
lonego rygoru
lonego rygoru
•
kanon – w żadnym wypadku nie możemy
kanon – w żadnym wypadku nie możemy
interpretować działania jako wyniku wyższej
interpretować działania jako wyniku wyższej
czynności psychicznej, jeśli może ono być
czynności psychicznej, jeśli może ono być
zinterpretowane jako wynik procesu
zinterpretowane jako wynik procesu
przebiegającego na niższym poziomie
przebiegającego na niższym poziomie
Behawioryzm
Behawioryzm
•
1913 – John Watson – manifest
1913 – John Watson – manifest
behawiorystyczny
behawiorystyczny
•
psychologia jako nauka o zachowaniu, a nie
psychologia jako nauka o zachowaniu, a nie
o
o
ś
ś
wiadomo
wiadomo
ś
ś
ci
ci
, organizm to
, organizm to
czarna
czarna
skrzynka
skrzynka
•
eksperyment jako metoda bada
eksperyment jako metoda bada
ń
ń
•
badanie sztucznych form zachowania,
badanie sztucznych form zachowania,
abstrahowanie od gatunku i biolog.
abstrahowanie od gatunku i biolog.
s
s
ensu
ensu
zachowania
zachowania
Etologia
Etologia
•
od lat 30-tych XX w.
od lat 30-tych XX w.
•
naukowe badania charakterystycznych
naukowe badania charakterystycznych
wzorców zachowania zwierz
wzorców zachowania zwierz
ą
ą
t, badania
t, badania
zachowania zwierz
zachowania zwierz
ą
ą
t g
t g
ł
ł
ównie w
ównie w
ś
ś
rodowisku naturalnym
rodowisku naturalnym
•
zachowanie podlega doborowi
zachowanie podlega doborowi
naturalnemu, ma sens adaptacyjny
naturalnemu, ma sens adaptacyjny
•
obserwacja jako podstawowa metoda
obserwacja jako podstawowa metoda
bada
bada
ń
ń
Dalszy rozwój
Dalszy rozwój
zoopsychologii
zoopsychologii
•
lata 30-te XX w. – W. Köhler –
lata 30-te XX w. – W. Köhler –
badania
badania
nad rozwi
nad rozwi
ą
ą
zywaniem problemów
zywaniem problemów
przez wgl
przez wgl
ą
ą
d u szympansów
d u szympansów
•
1984 – D. Griffin – My
1984 – D. Griffin – My
ś
ś
lenie zwierz
lenie zwierz
ą
ą
t
t
(krytyka nadu
(krytyka nadu
ż
ż
ywania kanonu
ywania kanonu
Morgana i perspektywy
Morgana i perspektywy
antropocentrycznej)
antropocentrycznej)
Ekologia behawioralna
Ekologia behawioralna
•
Krebs & Davies –
Krebs & Davies –
Wprowadzenie do
Wprowadzenie do
ekologii behawioralnej
ekologii behawioralnej
•
zajmuje si
zajmuje si
ę
ę
znaczeniem zachowania
znaczeniem zachowania
dla prze
dla prze
ż
ż
ycia i odniesienia sukcesu
ycia i odniesienia sukcesu
reprodukcyjnego (konkurencja
reprodukcyjnego (konkurencja
wewn
wewn
ą
ą
trzgatunkowa, u
trzgatunkowa, u
ż
ż
ytkowanie
ytkowanie
zasobów, unikanie drapie
zasobów, unikanie drapie
ż
ż
ników)
ników)
Socjobiologia
Socjobiologia
•
1975 - E. Wilson –
1975 - E. Wilson –
Socjobiologia
Socjobiologia
•
zajmuje si
zajmuje si
ę
ę
biologiczn
biologiczn
ą
ą
funkcj
funkcj
ą
ą
zachowa
zachowa
ń
ń
spo
spo
ł
ł
ecznych
ecznych
•
koncepcja agresji mi
koncepcja agresji mi
ę
ę
dzygrupowej
dzygrupowej
Durhama i manifest sewilski
Durhama i manifest sewilski
Manifest sewilski
Manifest sewilski
Naukowo niepoprawnym jest zakładanie, że:
Naukowo niepoprawnym jest zakładanie, że:
•
odziedziczyliśmy skłonności wojenne po
odziedziczyliśmy skłonności wojenne po
naszych zwierzęcych przodkach
naszych zwierzęcych przodkach
•
przemoc jest genetycznie
przemoc jest genetycznie
zaprogramowana
zaprogramowana
•
w przebiegu ewolucji istniała dodatnia
w przebiegu ewolucji istniała dodatnia
presja selekcyjna na agresję
presja selekcyjna na agresję
•
wojna ma źródło w instynkcie
wojna ma źródło w instynkcie