Ciepłolecznictwo w

medycynie fizykalnej i

termoregulacja

Termoregulacja

•

Człowiek należy do organizmów stałocieplnych, co
oznacza, że temperatura wnętrza jego ciała
(część rdzenna) jest utrzymywana na stałym
poziomie niezależnie od temperatury otoczenia.
Jest to możliwe dzięki temu, że odpowiedni
fizjologiczny układ regulacyjny utrzymuje
równowagę pomiędzy wytwarzaniem lub
pobieraniem przez organizm ciepła, a jego
oddawaniem.

•

Regulacja temperatury ciała zachodzi na drodze
chemicznej i fizycznej przy czynnym udziale
mechanizmów nerwowych i humoralnych.

• Regulacja chemiczna - dotyczy ilości

wytwarzanego ciepła w organizmie przez wpływ
na przemianę materii, głównie w części rdzennej
ciała.

• Regulacja fizyczna - obejmuje kontrolę

oddawania ciepła przez organizm, która zachodzi
przez powierzchowną część ciała, zwaną
warstwą korową, stanowiącą 35% całkowitej
masy ciała. Temperatura tej korowej warstwy
zmienia się, zwiększając się lub zmniejszając,
zgodnie ze zmianami temperatury otoczenia.

• Wykładnikiem temperatury ciała części

rdzennej ciała jest temperatura mierzona w
jamie ustnej lub odbycie.

• Wykładnikiem temperatury części korowej jest

temperatura mierzona w dole pachowym.

• Zależnie od różnic temperatury

między organizmem, a jego
środowiskiem zachodzić może
wymiana ciepła w jednym lub w
drugim kierunku. Organizm może je
pobierać lub tracić.

• Nagi człowiek w pomieszczeniu o

temperaturze pokojowej traci ciepło:

• 1.Przez promieniowanie - 60%
• 2.Odparowanie wody z potu - 25%
• 3.Przewodzenie i konwekcję do powietrza -

12%

• 4.Przewodzenie do przedmiotów z którymi

się styka - 3%

• 5.Ogrzanie wydalin i oddychanie skórne - <

1%

• Konwekcja - przenoszenie ciepła w cieczach lub gazach

przez będące w ruchu cząsteczki materii)

• Przewodzenie i konwekcja do powietrza zależy od

prędkości ruchu powietrza i jest wprost
proporcjonalne do różnicy temperatury skóry i
powietrza oraz powierzchni skóry. Mechanizm ten
jest nieskuteczny, gdy temperatura otoczenia
wzrasta powyżej 35 stopni C. W
tych warunkach pobieraniu ciepła przez organizm
zapobiega jedynie pocenie się i odparowanie potu.

• Człowiek nie zaadaptowany do gorąca traci 1,5 l

potu/godz.

• Człowiek zaadaptowany nawet do 4l potu/godz.
• Na odparowanie 1g potu organizm zużywa 0,58

kcal

• Pocenie się i odparowanie potu zależy od

temperatury, wilgotności i ruchu powietrza.

Obrona przed przegrzaniem

• Stanowi ją różnica temperatur między

powierzchnią ciała - częścią korową, a
wnętrzem organizmu - częścią rdzenną.

• Czynniki wpływające na proces wymiany ciepła między

częścią rdzenną i korową.

1.Wielkość tego układu „buforowego”

jest proporcjonalna do masy ciała (ludzie szczupli oraz
dzieci gorzej znoszą zachwianie równowagi cieplnej)

• 2.Przepływ krwi z części rdzennej do skóry - rozległa sieć

naczyń w warstwie podbrodawkowatej skóry, splot żylny
leżący bezpośrednio pod skórą. Wielkość dopływu krwi do
tego splotu może się zmieniać w zakresie 0 - 30%, dlatego
im więcej krwi dopływa z wnętrza ciała do tego splotu tym
więcej ciepła dociera do skóry.

• Tkanka tłuszczowa (zły przewodnik - 1/3 przewodnictwa innych tkanek)

zapewnia stałość temperatury części rdzennej mimo zmian temperatury
otoczenia.

Receptory zimna i ciepła

• Temperatura ciała jest regulowana przez

mechanizmy nerwowe działające na
zasadzie sprzężenia zwrotnego za pomocą
ośrodka umiejscowionego w podwzgórzu,
połączonego z odpowiednimi receptorami
wykrywającymi odchylenia od żądanej
temperatury. Zmysły człowieka
odróżniają ciepło od zimna dzięki istnieniu
w skórze dwóch rodzajów receptorów
temperatury, z których każdy reaguje
bardziej na inny jej zakres. Bodźce z tych
receptorów prowadzone są poprzez
odpowiednie neurony przez rdzeń kręgowy
do różnych części podwzgórza.

• Receptory zimna - maksymalna częstość

wyładowań w zakresie temperatur między
35 - 25 stopni, zmniejsza się powyżej i
poniżej tych skrajnych temperatur spadając
do zera poniżej 10 stopni i powyżej 41
stopni (poza granicą tych temperatur
odczucie zimna nie zmienia się). Reagują
zwiększeniem wyładowań na ochłodzenie i
brakiem wyładowań na ogrzanie.

• Receptory ciepła - ulegają wyładowaniom

z maksymalną częstotliwością w obrębie
temperatur 38 - 43 stopnie. Na ogrzanie
reagują wzrostem wyładowań, a na
oziębienie zahamowaniem.

• Maksymalna częstość wyładowań z receptorów

ciepła wynosi tylko 1/3 tej wartości, jaka
cechuje receptory zimna, dlatego ilość
impulsów we włóknach aferentnych z
receptorów zimna jest 30 x większa, niż
impulsów aferentnych z receptorów ciepła. Z
tego powodu zimno wywiera na organizm
człowieka silniejsze działanie niż ciepło.

• Receptory ciepła i zimna nie są w skórze

rozmieszczone równomiernie, receptorów ciepła jest
mniej niż zimna

• W skórze kończyn jest ich o połowę mniej niż w skórze

tułowia

• Proporcje między poszczególnymi rodzajami

receptorów zmieniają się zależnie od okolicy ciała np.
skóra twarzy jest bardziej wrażliwa na zimno.

Ośrodek termoregulacji

• W wyniku bodźców z receptorów skóry i

bodźców powstających pod wpływem
temperatury krwi ośrodek termoregulacji
uruchamia, zależnie od potrzeby,
mechanizmy:

• 1.utraty ciepła i wstrzymanie jego

wytwarzania

• 2.zatrzymania ciepła i zwiększenia jego

wytwarzania.

• 3.Odruchy rdzeniowe, które w następstwie

działania ciepła lub zimna na skórę
powodują odpowiednią reakcję
naczynioruchową w skórze.

• Intensywność tych reakcji jest

regulowana przez ośrodek
termoregulacji, jej mechanizm jest
uruchamiany po przekroczeniu w obie
strony krytycznej temperatury 37,6
stopni.

• Poniżej tej temperatury następuje

zwiększone wytwarzanie ciepła i
zmniejszenie jego utraty

•

Następuje:

•

zwężenie naczyń krwionośnych skóry na powierzchni całego
ciała na skutek pobudzenia podwzgórzowych ośrodków
współczulnych, co zapobiega przenoszenia ciepła z części
korowej do rdzennej

•

zahamowanie pocenia się

•

wytwarzanie ciepła poprzez skurcze mięśni w postaci
dreszczy, które zwiększają wytwarzanie ciepła o 50%

•

uruchamia się chemiczna termogeneza polegająca na
zwiększeniu metabolizmu komórkowego

•

zwiększa się wytwarzanie w podwzgórzu hormonu
uwalniającego tyreotropinę, który powoduje w przysadce
mózgowej wzrost wydzielania tyreotropiny. Ta z kolei
zwiększa wydzielanie tyroksyny w gruczole tarczowym,
powodującej zwiększenie metabolizmu komórkowego.

• Powyżej krytycznego poziomu

temperatury ośrodek termoregulacji
powoduje zwiększenie utraty ciepła
poprzez:

• pobudzenie wydzielania potu
• zahamowanie ośrodków współczulnych i

rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry

• zahamowanie wytwarzania ciepła
• Krytyczny poziom temperatury ciała może zostać

zmieniony przez sygnały docierające do ośrodka
termoregulacji z obwodowych receptorów np.
Przegrzanie receptorów skóry może go obniżyć
nawet o kilka stopni (pocenie się może wystąpić
już przy 36 stopniach, wzrost wytwarzania ciepła
już poniżej 36 stopni).

Miejscowe i ogólne działanie

ciepła

• 1.Bodziec ciepła niezbyt silny, powoli

zwiększający swoją siłę powoduje -

rozszerzenie tętniczek, naczyń włosowatych i
żył skóry i tkanki podskórnej oraz otwarcie
nieczynnych dotąd naczyń włosowatych, co
powoduje znaczny wzrost ukrwienia skóry. To
czynne przekrwienie, głównie o charakterze
tętniczym wywołuje żyworóżowe zabarwienie
skóry.

• Przy przedłużającym się działaniu ciepła barwa

skóry zmienia swój odcień na różowosiny, co
jest wyrazem zahamowania działania
mechanizmów regulacyjnych.

• 2.Bodziec ciepła silny i nagły (gorąco)

może spowodować krótkotrwały skurcz
naczyń krwionośnych poprzedzający ich
rozszerzenie (reakcja dwufazowa,
podobnie, jak po zadziałaniu zimna). W
pierwszej fazie działania gorąca skóra
jest blada, występuje „gęsia skórka”,
uczucie tępego ucisku, nasilające się
niekiedy do bólu. W drugiej fazie skóra
ulega zaczerwienieniu, występuje
uczucie gorąca aż do uczucia ciepła oraz
dobre samopoczucie.

• Ciepło powoduje:

• - rozszerzenie naczyń krwionośnych
• - obniżenie ciśnienia krwi
• - zwiększenie procesów dyfuzji przez naczynia włosowate
• - pobudzenie komórkowej przemiany materii
• - pobudzenie części sympatycznej układu autonomicznego
• - przyspieszenie czynności serca i zwiększenie jego

pojemności min.

• - zmniejszenie napięcia ścian naczyń żylnych
• - zmniejszenie lepkości płynów ustrojowych
• - działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne
• - działanie rozkurczowe
• - rozluźnienie mięśni szkieletowych
• - wyrównanie napięcia układu wegetatywnego
• - odprężenie psychiczne i sprzyja zasypianiu
• - mała hipertermia pobudza, duża hamuje procesy

immunologiczne

• Odczyny naczyniowe na zimno i ciepło

zależnie od siły bodźca mogą mieć
charakter miejscowy lub wskutek
odruchów konsensualnych mogą
rozprzestrzeniać się na całą skórę.

• W złożonym mechanizmie zmian

naczynioruchowych skóry, oprócz
wymienionych już czynników, udział
biorą takie hormony tkankowe, jak
histamina czy acetylocholina
uwolnione przez zabiegi
ciepłolecznicze.

Ciepłolecznictwo

• Rodzaj termoterapii polegający na

dostarczaniu organizmowi ciepła
lub powodowaniu jego
powstania w tkankach.

Formy ciepłolecznictwa

• I.Przez dostarczenie ciepła
• 1.Wodolecznictwo (hydroterapia)
• 2.Balneoterapia
• 3.Stosowanie parafiny, gorącego

powietrza, piasku i innych tworzyw

• II.Przez wzbudzenie powstania ciepła

w tkankach

• 1.Stosowanie promieniowania IR
• 2.Stosowanie prądów wielkiej

częstotliwości

• 3.Stosowanie ultradźwięków

Terapeutycznie pożądane

działanie ciepła

• I.Przy miejscowym zastosowaniu
• 1.Poprawia ukrwienie, wywołuje

przekrwienie tkanek, wykazuje działanie
przeciwzapalne, z tym że w zapaleniach
wysiękowych i w ostrych stanach
zapalnych lepiej jest stosować zimno.

• 2.Przejawia działanie przeciwbólowe,

przede wszystkim w dolegliwościach
bólowych spowodowanych wzmożonym
napięciem mięśni

• 3.Poprawia rozciągliwość kolagenowej tkanki

łącznej (zwłaszcza przy równoczesnym
wykonywaniu ćwiczeń rozciągających np. w
przykurczach stawowych (bez zmian
kostnych)

• 4.Poprawia lepkość mazi stawowej i wskutek

tego zwiększa ruchomość stawów

• 5.Sprzyja resorpcji (np. w naciekach

zapalnych lub pourazowych, obrzękach,
krwiakach, - nie stosuje się ciepła w
pierwszym okresie po urazie)

• 6.Poprawia trofikę tkanek
• 7.Zwiększa fagocytozę

• II.Przy przegrzewaniu całego ciała
• 1.Zwiększenie nasilenia procesów

przemiany materii i pobudzenia krążenia,
przestrojenie układu autonomicznego w
kierunku trofotropii, stymulacja układu
przysadkowo-nadnerczowego, działanie
przeciwzapalne

• 2.Działanie przeciwbakteryjne,

przeciwwirusowe, cytostatyczne

• 3.Stymulacja fagocytów, działanie

immunosupresyjne lub
immunostymulujące, nasilenie działania
niektórych leków

Terapeutycznie niepożądane

działanie ciepła

• 1.Uczynnia utajone infekcje
• 2.Wzmacnia działanie istniejących infekcji i

zapalenia

• 3.Uaktywnia enzymy, między innymi enzymy

degradujące chrząstkę stawową
np.kolagenazę

• 4.Powoduje zwiększenie przepuszczalności

ścian naczyń, a wskutek tego wywołuje
obrzęki i powoduje krwawienia

• 5.Powoduje powstanie zakłóceń w czynności

serca i krążenia

Wskazania

• Wskazania do leczniczego stosowania ciepła

uległy w ostatnich latach znacznemu
ograniczeniu. Mimo to jest ono nadal stosowane
w wielu chorobach, przede wszystkim
przewlekłych, w okresach wolnych od zaostrzeń,
takich, jak:

• choroba zwyrodnieniowa stawów

obwodowych

• choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa
• zzsk (peloidoterapia)
• Stany po stłuczeniach i urazach tkanek miękkich

mogą być leczone ciepłem dopiero po
ustąpieniu odczynu zapalnego

Przeciwwskazania

• 1.Wszystkie ostre i podostre zapalenia, w tym

zaostrzenia występujące w przebiegu
przewlekłych chorób np. - choroby zapalne
układu ruchu (rzs, zaostrzenia chzs)

• 2.świeże wypadnięcie dysku
• 3.obrzęki
• 4.krwawienia i choroby, w przebiegu których

mogą wystąpić krwawienia

• 5.nowotwory
• 6.tętnicze i żylne zaburzenia krążenia

obwodowego

• 7.zakrzepy i stany po zakrzepowych zapaleniach

żył

• 8.ciężkie choroby serca i krążenia
• 9.Ciężkie choroby ogólne
• 10.u niemowląt i w wieku starczym
• 11.w miażdżycy tętnic
• 12.w chorobie wrzodowej żołądka i

dwunastnicy

• 13.w dużym nadciśnieniu
• 14.w zaburzeniach czucia
• 15.ciepłe zabiegi na większe powierzchnie

nie powinny być stosowane u osób z
częstoskurczem (obciążają wszystkie
mechanizmy regulacyjne ustroju, zwłaszcza
serca, krążenia i oddychania)

Metody ciepłolecznictwa

(suche ciepło

)

• I.Dostarczanie ciepła
• 1.Nagrzewanie miejscowe

- suszarka, termofor, poduszka
elektryczna

• 2.Budki cieplne Polano (świetlanki) -

ogrzewane żarówkami, temp. do 45 stopni,
czas trwania zabiegu 20-30 minut.

• 3.Nagrzewanie gorącym piaskiem -

woreczki w temp. 40 - 60 stopni, całkowite
kąpiele piaskowe ( w wannie, temp. 45
stopni, tylko u osób ze zdrowym sercem)

• 4.Komory z podczerwienią

• 5.Zabiegi parafinowe

- częściowe kąpiele parafinowe
- okłady parafinowe
- zawijania parafinowe
- rękawiczki lub
skarpety parafinowe

• Parafina cechuje się dużą pojemnością cieplną

i małym przewodnictwem tzn. bardzo wolno
oddaje swe ciepło. Do zabiegów stosuje się
parafinę białą o punkcie topnienia 45-50
stopni i punkcie wrzenia 250 stopni. Do
zabiegów z zanurzeniem kończyn stosuje się
parafinę o temperaturze 53-54 stopnie, do
nakładania na ciało do 60 stopni. Do parafiny
nie może dostać się woda (poparzenia).

• Zabiegi parafinowe - wskazania: choroby

reumatyczne, blizny i zrosty
pooperacyjne, przykurcze pourazowe i
pooperacyjne

• Przeciwwskazania: choroby, w których

przeciwwskazane jest stosowanie ciepła,
stany odwapnienia kości (osteoporoza ?),
ostre stany zapalne, gruźlica, obrzęki,
choroby skóry, stany zagrażające
krwawieniem, zapalenie żył

• Częściowe kąpiele parafinowe - obejmują

kąpiel parafinową rąk i nóg. Wykonuje się w
odpowiednich naczyniach z parafina
podgrzaną do ok. 53 stopni, czas trwania
zabiegu 30-40 minut. W czasie zabiegu
chory powinien poruszać kończyną, co jest
ułatwione dzięki ciepłu przekazanemu przez
parafinę.

• Okłady parafinowe - wykonuje się na duże

stawy: bark, plecy, stawy kolanowe i
łokciowe. Polega na nakładaniu za pomocą
pędzla 1-2 cm warstwy rozgrzanej parafiny
(ok. 60 stopni) i owinięcie ceratą oraz suchą
flanelą.Okład utrzymuje się ok. 30 minut.

• Okłady parafinowe stóp i dłoni - przez

kilkakrotne szybkie (1 sek.) włożenie i
wyjęcie z ogrzanej do 54 stopni parafiny i
uzyskaniu 2 centymetrowej warstwy okrywa
się ręce lub stopy ceratą i flanela lub
wełnianą tkaniną, czas trwania zabiegu 30
min.

• Zawijania - okłady na staw barkowy,

łokciowy, kolanowy oraz dłonie i stopy za
pomocą gazy zanurzonej w parafinie. Po
nałożeniu cienkiej warstwy ochronnej owija
się dany staw 2- 3 warstwami gazy nasyconej
parafiną. Dalsza procedura jak wyżej.

• 5.Okłady z parafango - mieszanina

parafiny i jakiegoś peloidu np. borowiny
lub fango (szlam mineralny pochodzenia
wulkanicznego). Taka mieszanina dłużej
utrzymuje ciepło niż samo fango (jeszcze
po 3 godzinach po ogrzaniu do
temperatury do 50 stopni utrzymuje się
temp. 35 stopni). Wyjałowioną masę
podgrzaną do ok. 50 stopni rozkłada się
warstwą grubości 2 cm na folii i po
ostygnięciu do 47 stopni nakłada na część
ciała poddawaną zabiegowi zawijając
tkaniną lnianą, a następnie wełnianą.

• 6.Borowina - poza składnikami mineralnymi

i ich specyficznym oddziaływaniem
charakteryzuje się dużą pojemnością cieplną
wykorzystywaną w termoterapii.

• Działanie - silne przegrzanie ciała przy

mniejszym odczuwaniu ciepła przez
organizm i silniejsze pocenie niż w kąpieli.

• Rodzaje:
• a/kąpiele borowinowe - w papce

borowinowej stosuje się jako całkowite z
zanurzeniem chorego do ramion, półkąpieli,
kąpieli częściowych kończyn górnych i
dolnych oraz nasiadówek. Czas 10- 15
minut, temperatura 40-42 stopnie.

• b/okłady- zawijania - stosuje się

najczęściej u chorego leżącego na
kozetce. Temperatura papki wynosi
zwykle 45 stopni, czas 20-30 minut.
Okłady stosuje się na całe ciało z
pominięciem głowy i okolicy serca lub też
na kończyny górne, dolne, kręgosłup,
okolicę karku (kołnierz borowinowy).

• c/tampony borowinowe -

wysterylizowaną papkę o temperaturze
42-45 stopni wprowadza się do narządów
rodnych na czas 15 - 20 minut (co 2-gi
dzień).

• Wskazania - choroby neurologiczne

(porażenia, rwa kulszowa, stany po
chorobie Heinego-Medina) i narządu
ruchu (chzs, zzsk, zespoły bólowe
kręgosłupa, dyskopatia), choroby
ginekologiczne - tampony (przewlekłe
stany zapalne dróg rodnych, stany
pooperacyjne, niepłodność zespół
klimakteryczny, niektóre choroby
układu trawienia i układu moczowego
(przewlekłe zapalenie pęcherzyka
żółciowego, przewlekłe zapalenie
wątroby, przewlekłe zapalenie pęcherza
moczowego).

• 7.Hydroterapia - działanie termiczne,

hydrostatyczne i mechaniczne.

• Czynnik termiczny - zabiegi ciepłe (34-37

stopni) oraz gorące (38-42 stopnie).

• Działanie:
• - przyspieszenie pracy serca
• - obniżenie ciśnienia krwi
• - zwiększenie wydzielania potu i moczu
• - rozluźnienie mięśni szkieletowych i

gładkich

• - działanie uspokajające i nasenne
• - zmniejszenie apetytu

• W zależności od pory stosowania

działanie łagodne lub bodźcowe.

• Stosowane przed południem (faza

przegrzewania dobowego rytmu
biologicznego człowieka) działają
łagodniej

• Stosowane po południu (faza ochładzania

rytmu biologicznego) działają bodźcowo.

II.Wzbudzanie powstania ciepła

w tkankach

• 1.Promieniowanie IR
• 2.Ultrasonoterapia
• 3.Prądy wielkiej częstotliwości

1.Promieniowanie IR (A, B i C)

• Działanie biologiczne promieniowania

podczerwonego polega na przegrzewaniu
tkanek. Penetracja tego promieniowania do
tkanek wynosi od 0,5 do 30 mm i zależy od
długości fali (im krótsza tym głębsza
penetracja np.typ A promieniowania IR (infra
red) o długości prom. 770-1500nm przenika
aż do tkanki podskórnej (tylko w 1/3 jest
absorbowane przez naskórek).

• Miejscowe działanie promieniowania IR

charakteryzuje się powstaniem rumienia
cieplnego, działanie na duże powierzchnie
powoduje odczyn cieplny ogólny.

Zastosowanie promieniowania IR

• Przewlekłe i pododstre stany zapalne

stawów, tkanek okołostawowych, skóry

• Zespoły bólowe kręgosłupa, nerwobóle
• Stany po przebytych zapaleniach skóry i

tkanek miękkich

• Naświetlania promieniowaniem IR można

stosować jako zabieg wstępny przed
jonoforezą, masażem,ćwiczeniami.

• Aparatura: promienniki typu „słońce

elektryczne”, promienniki ksenonowe lub
halogenowe, lampy solux z odpowiednimi
filtrami.

2.Ultrasonoterapia

• Działanie mechaniczne, efekt cieplny i

działanie chemiczne.

• Efekt cieplny - pierwotna, mechaniczna energia

ultradźwięków zostaje po zaabsorbowaniu, w
różnym stopniu, zależnym od konsystencji tkanek,
kąta padania oraz częstotliwości przekształcona w
ciepło. Zaznacza się to najwyraźniej na
powierzchniach granicznych różnych tkanek.
Najlepiej przegrzewa się tkanka nerwowa, kostna,
mięśniowa, najsłabiej tkanka tłuszczowa i skóra.
Tak więc za pomocą u-dźwięków uzyskać można
celowane przegrzanie tkanek głębiej leżących,
zwłaszcza pogranicza tkanki mięśniowej i kostnej.

• Efekt leczniczy u-dźwięków jest pochodną

wymienionych trzech mechanizmów.

• Efekt działania ultradźwięków:
• - działanie przeciwbólowe
• - działanie przekrwienne, rozszerzające

naczynia krwionośne

• - zmniejszenie napięcia mięśniowego
• - zmniejszenie przewodnictwa nerwowego
• - hamowanie aktywności układu współczulnego
• - hamowanie procesów zapalnych i

przyspieszenie wchłaniania tkankowego

•

Zastosowanie: rzs, zzsk, entezopatie, zespoły bólowe
w przebiegu osteoartrozy, neuropatie, choroby
neurologiczne ze zwiększonym napięciem
mięśniowym, stany pourazowe stawów i tkanek
miękkich, twardzina, blizny, bliznowce

3.Prądy wielkiej częstotliwości

• Najczęściej stosowana forma, to diatermia

krótkofalowa.

• Metoda kondensatorowa - wykorzystuje się

zmienne pole elektryczne, które wytwarza
się między okładkami kondensatora
działając na tkanki. Pozwala to na
przegrzewanie tkanek głębiej położonych.

• Metoda indukcyjna - wykorzystuje się

zmienne pole magnetyczne-prądy wirowe.
Znajdują zastosowanie w przegrzewaniu
tkanek powierzchniowych w stosunku do
skóry, w tym głównie tkanki mięśniowej.

• Mechanizm działania - ciepło powstające na

poziomie molekularnym rozszerza naczynia
krwionośne, poprawia ukrwienie i trofikę
tkanek. Działa uspokajająco na ośrodkowy układ
nerwowy, zmniejsza przewodnictwo w nerwach
(działanie przeciwbólowe), zmniejsza
przekrwienie mięśni powodując ich rozluźnienie.

• Zastosowanie: podostre i przewlekłe stany

zapalne skóry, mięśni, stawów, tkanek
okołostawowych oraz narządów głębiej
położonych (wątroba, jajniki). Dkf ma również
zastosowanie w nieżytach oskrzeli, zapaleniu
ucha, zatok.

• Inne metody:arsonwalizacja, dkf impulsowa, fale

decymetrowe, diatermia mikrofalowa.