Adaptowana
Adaptowana
aktywność ruchowa –
aktywność ruchowa –
choroba
choroba
niedokrwienna serca
niedokrwienna serca
Zakład Medycyny Sportowej
Zakład Medycyny Sportowej
Uniwersytetu Medycznego w
Uniwersytetu Medycznego w
Łodzi
Łodzi
Adaptowana
Adaptowana
aktywność ruchowa –
aktywność ruchowa –
choroba
choroba
niedokrwienna serca
niedokrwienna serca
Zakład Medycyny Sportowej
Zakład Medycyny Sportowej
Uniwersytetu Medycznego w
Uniwersytetu Medycznego w
Łodzi
Łodzi
Co to jest choroba
Co to jest choroba
niedokrwienna serca?
niedokrwienna serca?
Choroba niedokrwienna
Choroba niedokrwienna
serca
serca
Stan uszkodzenia mięśnia sercowego
Stan uszkodzenia mięśnia sercowego
wywołany zachwianiem równowagi
wywołany zachwianiem równowagi
pomiędzy wielkością przepływu
pomiędzy wielkością przepływu
wieńcowego a zapotrzebowaniem
wieńcowego a zapotrzebowaniem
mięśnia sercowego na tlen co jest
mięśnia sercowego na tlen co jest
spowodowane zmianami
spowodowane zmianami
strukturalnymi i (lub) czynnościowymi
strukturalnymi i (lub) czynnościowymi
w krążeniu wieńcowym.
w krążeniu wieńcowym.
Choroby sercowo-naczyniowe
Choroby sercowo-naczyniowe
stanowią główną przyczynę
stanowią główną przyczynę
przedwczesnych zgonów w większości
przedwczesnych zgonów w większości
populacji europejskich, są ważną
populacji europejskich, są ważną
przyczyną inwalidztwa i są w dużej
przyczyną inwalidztwa i są w dużej
mierze odpowiedzialne za rosnące
mierze odpowiedzialne za rosnące
koszty opieki zdrowotnej
koszty opieki zdrowotnej
Przyczyną chorób układu krążenia jest
Przyczyną chorób układu krążenia jest
w większości przypadków miażdżyca,
w większości przypadków miażdżyca,
rozwijająca się podstępnie przez wiele
rozwijająca się podstępnie przez wiele
lat już zaawansowana w chwili
lat już zaawansowana w chwili
wystąpienia objawów podmiotowych
wystąpienia objawów podmiotowych
Na
tur
al
Na
tur
al
na
his
tor
ia
na
his
tor
ia
I
I
HD
HD
Narastanie zmian miażdżycowych
S Capewell 2004
Możliwości prewencji
Możliwości prewencji
choroby niedokrwiennej serca
choroby niedokrwiennej serca
Na
tur
al
Na
tur
al
na
his
tor
ia
na
his
tor
ia
I
I
HD
HD
Narastanie zmian miażdżycowych
S Capewell 2004
Możliwości prewencji
Możliwości prewencji
choroby niedokrwiennej serca
choroby niedokrwiennej serca
Zgon, zawał serca, udar mózgu są
Zgon, zawał serca, udar mózgu są
niejednokrotnie pierwszymi objawami,
niejednokrotnie pierwszymi objawami,
występują niespodziewanie a wtedy
występują niespodziewanie a wtedy
może już być za późno na interwencję
może już być za późno na interwencję
Częstość występowania chorób
Częstość występowania chorób
układu krążenia ściśle wiąże się
układu krążenia ściśle wiąże się
ze stylem życia i poddającymi się
ze stylem życia i poddającymi się
modyfikacji czynnikami
modyfikacji czynnikami
fizjologicznymi
fizjologicznymi
Na
tur
al
Na
tur
al
na
his
tor
ia
na
his
tor
ia
I
I
HD
HD
Narastanie zmian miażdżycowych
S Capewell 2004
Możliwości prewencji
Możliwości prewencji
choroby niedokrwiennej serca
choroby niedokrwiennej serca
Na
tur
al
Na
tur
al
na
his
tor
ia
na
his
tor
ia
I
I
HD
HD
Narastanie zmian miażdżycowych
S Capewell 2004
Prewencja wtórna
Możliwości prewencji
Możliwości prewencji
choroby niedokrwiennej serca
choroby niedokrwiennej serca
Modyfikacja czynników ryzyka zmniejsza
Modyfikacja czynników ryzyka zmniejsza
umieralność i chorobowość, zwłaszcza u
umieralność i chorobowość, zwłaszcza u
osób ze stwierdzoną, lub jeszcze nie
osób ze stwierdzoną, lub jeszcze nie
rozpoznaną chorobą sercowo-
rozpoznaną chorobą sercowo-
naczyniową.
naczyniową.
Choroba sercowo-naczyniowa zwykle
Choroba sercowo-naczyniowa zwykle
stanowi następstwo jednoczesnego
stanowi następstwo jednoczesnego
wpływu kilku czynników ryzyka.
wpływu kilku czynników ryzyka.
Na
tur
al
Na
tur
al
na
his
tor
ia
na
his
tor
ia
I
I
HD
HD
Narastanie zmian miażdżycowych
S Capewell 2004
Prewencja wtórna
PREWENCJA PIERWOTNA
PREWENCJA PIERWOTNA
Możliwości prewencji
Możliwości prewencji
choroby niedokrwiennej serca
choroby niedokrwiennej serca
Jakie są czynniki ryzyka
Jakie są czynniki ryzyka
choroby niedokrwiennej
choroby niedokrwiennej
serca ?
serca ?
Wiek >45 lat u mężczyzn >55 lat u kobiet
Wiek >45 lat u mężczyzn >55 lat u kobiet
Płeć męska
Płeć męska
Czynniki genetyczne (wywiad rodzinny)
Czynniki genetyczne (wywiad rodzinny)
Obecność choroby na podłożu miażdżycy*
Obecność choroby na podłożu miażdżycy*
Obecność cukrzycy*
Obecność cukrzycy*
* Wcześnie wykrywać i właściwie leczyć
* Wcześnie wykrywać i właściwie leczyć
palenie tytoniu
palenie tytoniu
niewłaściwa dieta
niewłaściwa dieta
niska aktywność fizyczna
niska aktywność fizyczna
otyłość
otyłość
palenie tytoniu*
palenie tytoniu*
niewłaściwa dieta
niewłaściwa dieta
niska aktywność fizyczna
niska aktywność fizyczna
otyłość*
otyłość*
* w razie wskazań wspomaganie farmakologiczne
* w razie wskazań wspomaganie farmakologiczne
nadciśnienie tętnicze
nadciśnienie tętnicze
hiperlipidemia/dyslipidemia
hiperlipidemia/dyslipidemia
zaburzenia tolerancji glukozy
zaburzenia tolerancji glukozy
czynniki trombogenne
czynniki trombogenne
nadciśnienie tętnicze
nadciśnienie tętnicze
hiperlipidemia/dyslipidemia
hiperlipidemia/dyslipidemia
zaburzenia tolerancji glukozy
zaburzenia tolerancji glukozy
czynniki trombogenne
czynniki trombogenne
Dla zapobiegania
Dla zapobiegania
chorobom sercowo-
chorobom sercowo-
naczyniowym
naczyniowym
konieczne jest postępowanie
konieczne jest postępowanie
polegające na
polegające na
zmniejszaniu ogólnego ryzyka
zmniejszaniu ogólnego ryzyka
sercowo-naczyniowego
sercowo-naczyniowego
zamiast leczenia
zamiast leczenia
izolowanych czynników ryzyka
izolowanych czynników ryzyka
Styl życia
Styl życia
Cechy biochemiczne
Cechy biochemiczne
i fizjologiczne
i fizjologiczne
(poddające się
(poddające się
modyfikacji)
modyfikacji)
Cechy indywidualne
Cechy indywidualne
(nie poddające się
(nie poddające się
modyfikacji)
modyfikacji)
Dieta obfitująca w
Dieta obfitująca w
tłuszcze nasycone,
tłuszcze nasycone,
cholesterol i kalorie
cholesterol i kalorie
Podwyższone stężenie
Podwyższone stężenie
cholesterolu (LDL
cholesterolu (LDL
cholesterol)
cholesterol)
Wiek:
Wiek:
mężczyzna
mężczyzna
≥
≥
45 lat*
45 lat*
kobieta
kobieta
≥
≥
55 lat*
55 lat*
Palenie tytoniu
Palenie tytoniu
Podwyższone stężenie
Podwyższone stężenie
triglicerydów
triglicerydów
Przedwczesna
Przedwczesna
menopauza
menopauza
Niska aktywność
Niska aktywność
fizyczna
fizyczna
Hiperglikemia/cukrzyca
Hiperglikemia/cukrzyca
Czynniki trombogenne
Czynniki trombogenne
Zwiększone stężenie
Zwiększone stężenie
homocysteiny
homocysteiny
Istniejąca u pacjenta
Istniejąca u pacjenta
IHD lub
IHD lub
choroby innych tętnic
choroby innych tętnic
na tle miażdżycy
na tle miażdżycy
Cukrzyca w kwalifikacji ryzyka
Cukrzyca w kwalifikacji ryzyka
sercowo-naczyniowego jest
sercowo-naczyniowego jest
traktowana jako ekwiwalent choroby
traktowana jako ekwiwalent choroby
niedokrwiennej serca
niedokrwiennej serca
Konieczność wczesnego wykrywania cukrzycy typu 2
Konieczność wczesnego wykrywania cukrzycy typu 2
i właściwego leczenia zaburzeń tolerancji glukozy
i właściwego leczenia zaburzeń tolerancji glukozy
Działania profilaktyczne
Działania profilaktyczne
Zapobieganie wszystkim incydentom
Zapobieganie wszystkim incydentom
naczyniowym,
naczyniowym,
nie tylko chorobie
nie tylko chorobie
wieńcowej
wieńcowej
.
.
Szereg chorób sercowo-naczyniowych ma to
Szereg chorób sercowo-naczyniowych ma to
samo podłoże patogenetyczne - miażdżyca
samo podłoże patogenetyczne - miażdżyca
działania mające na
działania mające na
celu zapobieganie
celu zapobieganie
wystąpieniu choroby.
wystąpieniu choroby.
dotyczy osób już chorujących
dotyczy osób już chorujących
ma na celu zapobieganie postępowi
ma na celu zapobieganie postępowi
choroby ponownemu wystąpieniu
choroby ponownemu wystąpieniu
ostrych incydentów, powikłań (także
ostrych incydentów, powikłań (także
ponownych).
ponownych).
•
Zaprzestanie palenia tytoniu
Zaprzestanie palenia tytoniu
•
Modyfikacja diety
Modyfikacja diety
•
Zwiększenie aktywności fizycznej
Zwiększenie aktywności fizycznej
•
Dieta zróżnicowana, zawierająca taką ilość kalorii,
Dieta zróżnicowana, zawierająca taką ilość kalorii,
która
która
zapewnia utrzymanie należnej masy
zapewnia utrzymanie należnej masy
ciała.
ciała.
•
Duża zawartość owoców, warzyw, pełnoziarnistych
Duża zawartość owoców, warzyw, pełnoziarnistych
produktów zbożowych, niskotłuszczowych
produktów zbożowych, niskotłuszczowych
produktów
produktów
mlecznych, ryb, chudego mięsa
mlecznych, ryb, chudego mięsa
•
Zwiększone spożycie
Zwiększone spożycie
ω
ω
-3 nienasyconych kwasów
-3 nienasyconych kwasów
tłuszczowych (tłuste ryby)
tłuszczowych (tłuste ryby)
•
30% podaży energetycznej w formie tłuszczów z
30% podaży energetycznej w formie tłuszczów z
czego
czego
tylko 1/3 tłuszczów nasyconych
tylko 1/3 tłuszczów nasyconych
•
Zaprzestanie palenia tytoniu
Zaprzestanie palenia tytoniu
•
Zmniejszenie masy ciała u osób
Zmniejszenie masy ciała u osób
otyłych
otyłych
•
Leczenie zaburzeń lipidowych
Leczenie zaburzeń lipidowych
•
Leczenie nadciśnienia tętniczego
Leczenie nadciśnienia tętniczego
•
Zwiększenie aktywności ruchowej
Zwiększenie aktywności ruchowej
Badania epidemiologiczne wykazują,
Badania epidemiologiczne wykazują,
że:
że:
mała aktywność fizyczna jest
mała aktywność fizyczna jest
niezależnym czynnikiem ryzyka IHD, w
niezależnym czynnikiem ryzyka IHD, w
wyniku:
wyniku:
niekorzystnego wpływu na stężenie
niekorzystnego wpływu na stężenie
cholesterolu HDL (mniejsze stężenia)
cholesterolu HDL (mniejsze stężenia)
na krzepnięcie (większe stężenia
na krzepnięcie (większe stężenia
fibrynogenu i czynnika VII).
fibrynogenu i czynnika VII).
Ćwiczenia fizyczne (częstość, czas
Ćwiczenia fizyczne (częstość, czas
trwania i intensywność) odwrotnie
trwania i intensywność) odwrotnie
korelują z
korelują z
umieralnością ogólną,
umieralnością ogólną,
co stwierdzono w badaniach
co stwierdzono w badaniach
obserwacyjnych.
obserwacyjnych.
Poprawa profilu lipidowego osocza:
Poprawa profilu lipidowego osocza:
•
wzrost cholesterolu HDL,
wzrost cholesterolu HDL,
•
redukcja zawartości w osoczu
redukcja zawartości w osoczu
małych
małych
gęstych LDL)
gęstych LDL)
Obniżenie ciśnienia krwi (szczególnie
Obniżenie ciśnienia krwi (szczególnie
u
u
ludzi z granicznym
ludzi z granicznym
nadciśnieniem)
nadciśnieniem)
Poprawa tolerancji glukozy
Poprawa tolerancji glukozy
Wzrost wrażliwości tkanek na insulinę
Wzrost wrażliwości tkanek na insulinę
Ułatwienie utrzymania należnej masy
Ułatwienie utrzymania należnej masy
ciała
ciała
Dla pacjentów objętych profilaktyką
Dla pacjentów objętych profilaktyką
wtórną
wtórną
rodzaj i intensywność
rodzaj i intensywność
aktywności fizycznej ustala się
aktywności fizycznej ustala się
indywidualnie, biorąc pod uwagę wynik
indywidualnie, biorąc pod uwagę wynik
testu wysiłkowego.
testu wysiłkowego.
Ćwiczenia fizyczne
Ćwiczenia fizyczne
większość dni w tygodniu
większość dni w tygodniu
co najmniej 30 minut
co najmniej 30 minut
Duże spożycie
Duże spożycie
wysokoprocentowego alkoholu
wysokoprocentowego alkoholu
(powyżej 70-80 g dziennie)
(powyżej 70-80 g dziennie)
zwiększa znacznie zagrożenie
zwiększa znacznie zagrożenie
nagłym zgonem.
nagłym zgonem.
spożywanie małych ilości
spożywanie małych ilości
zmniejsza zagrożenie IHD
zmniejsza zagrożenie IHD
.
.
BEZPOŚREDNI:
BEZPOŚREDNI:
•
wzrost stężenia cholesterolu HDL,
wzrost stężenia cholesterolu HDL,
•
zmniejszenie agregacji płytek i/lub
zmniejszenie agregacji płytek i/lub
krzepnięcia
krzepnięcia
•
nasilenie fibrynolizy.
nasilenie fibrynolizy.
POŚREDNI
POŚREDNI
inne składniki napojów alkoholowych niż sam
inne składniki napojów alkoholowych niż sam
alkohol. (substancje polifenolowe, które mogą
alkohol. (substancje polifenolowe, które mogą
działać jako antyoksydanty lub inhibitory
działać jako antyoksydanty lub inhibitory
płytek).
płytek).
Mniejsza umieralność na IHD w zależności od spożycia
Mniejsza umieralność na IHD w zależności od spożycia
alkoholu wydaje się być szczególnie wyraźnie
alkoholu wydaje się być szczególnie wyraźnie
związana ze spożywaniem czerwonego wina, które
związana ze spożywaniem czerwonego wina, które
zawiera duże ilości polifenoli (flawonoidy)
zawiera duże ilości polifenoli (flawonoidy)
Mężczyźni do 2 drinków
Mężczyźni do 2 drinków
dziennie
dziennie
.
.
Kobiety do 1 drinka
Kobiety do 1 drinka
dziennie.
dziennie.
1 drink
1 drink
•
kieliszek wódki (25 ml),
kieliszek wódki (25 ml),
•
1 lampkę wina (100 ml)
1 lampkę wina (100 ml)
•
lub 0,33 l piwa 3,6%,
lub 0,33 l piwa 3,6%,
co odpowiada 10 g
co odpowiada 10 g
czystego
czystego
etanolu.
etanolu.
Prewencja wtórna
Prewencja wtórna
choroby wieńcowej
choroby wieńcowej
Modyfikacja czynników zagrożenia
Modyfikacja czynników zagrożenia
Ogólne i niefarmakologiczne metody
Ogólne i niefarmakologiczne metody
postępowania
postępowania
Profilaktyka farmakologiczna
Profilaktyka farmakologiczna
Zabiegi na naczyniach wieńcowych
Zabiegi na naczyniach wieńcowych
PTCA, protezowanie naczyń, CABG
PTCA, protezowanie naczyń, CABG
KARDIOPROTEKCYJNY
KARDIOPROTEKCYJNY
WPŁYW
WPŁYW
WYSIŁKU FIZYCZNEGO
WYSIŁKU FIZYCZNEGO
•
zwolnienie częstotliwości
zwolnienie częstotliwości
rytmu serca
rytmu serca
•
obniżenie ciśnienia
obniżenie ciśnienia
tętniczego krwi
tętniczego krwi
•
wydłużenie okresu
wydłużenie okresu
rozkurczu serca
rozkurczu serca
•
wzrost COmax i SV
wzrost COmax i SV
Kardioprotekcyjny wpływ
Kardioprotekcyjny wpływ
aktywno
aktywno
ś
ś
ci fizycznej
ci fizycznej
obni
obni
ż
ż
enie wyrzutu katecholamin w
enie wyrzutu katecholamin w
czasie
czasie
wysiłku
wysiłku
korzystne zmiany w układzie hemostazy
korzystne zmiany w układzie hemostazy
wzrost wydolno
wzrost wydolno
ś
ś
ci fizycznej i poprawa
ci fizycznej i poprawa
tolerancji wysiłkowej
tolerancji wysiłkowej
modyfikacja innych czynnik
modyfikacja innych czynnik
ó
ó
w zagro
w zagro
ż
ż
enia
enia
CH.N.S.
CH.N.S.
Wpływ wysiłku fizycznego
Wpływ wysiłku fizycznego
na kr
na kr
ąż
ąż
enie wie
enie wie
ń
ń
cowe
cowe
adaptacja budowy naczy
adaptacja budowy naczy
ń
ń
- wzrost
- wzrost
ś
ś
rednicy t
rednicy t
ę
ę
tnic wie
tnic wie
ń
ń
cowych
cowych
- angiogeneza
- angiogeneza
t
t
ę
ę
tniczek
tniczek
naczy
naczy
ń
ń
włosowatych
włosowatych
kr
kr
ąż
ąż
enia obocznego
enia obocznego
obni
obni
ż
ż
enie oporu naczyniowego
enie oporu naczyniowego
wzrost przepływu wieńcowego
wzrost przepływu wieńcowego
wzrost zdolno
wzrost zdolno
ś
ś
ci transportowych
ci transportowych
naczy
naczy
ń
ń
włosowatych
włosowatych
KARDIOPROTEKCYJNY
KARDIOPROTEKCYJNY
WPŁYW
WPŁYW
WYSIŁKU FIZYCZNEGO
WYSIŁKU FIZYCZNEGO
•
zmiany w autonomicznym układzie
zmiany w autonomicznym układzie
nerwowym (AUN)
nerwowym (AUN)
Wzrost aktywności składowej
Wzrost aktywności składowej
przywspółczulnej AUN
przywspółczulnej AUN
Obniżenie aktywności składowej
Obniżenie aktywności składowej
współczulnej AUN
współczulnej AUN
Poprawa wskaźników dobowej
Poprawa wskaźników dobowej
zmienności rytmu serca i czułości
zmienności rytmu serca i czułości
odruchu z baroreceptorów
odruchu z baroreceptorów
obniżenie stężenia katecholamin w
obniżenie stężenia katecholamin w
czasie wysiłku
czasie wysiłku
Kardioprotekcyjny wpływ
Kardioprotekcyjny wpływ
aktywności ruchowej-
aktywności ruchowej-
czynniki zagrożenia CVD(1)
czynniki zagrożenia CVD(1)
Eliminacja czynnika „
Eliminacja czynnika „
brak
brak
aktywności ruchowej”
aktywności ruchowej”
Wzrost wydolności fizycznej
Wzrost wydolności fizycznej
Modyfikacja profilu lipidowego
Modyfikacja profilu lipidowego
stężenia HDL-cholesterolu
stężenia HDL-cholesterolu
stężenia trójglicerydów
stężenia trójglicerydów
Wzrost aktywności układu
Wzrost aktywności układu
antyoksydacyjnego
antyoksydacyjnego
Kardioprotekcyjny wpływ
Kardioprotekcyjny wpływ
aktywności ruchowej
aktywności ruchowej
Obniżenie masy ciała i zawartości tkanki
Obniżenie masy ciała i zawartości tkanki
tłuszczowej
tłuszczowej
Obniżenie oporności na insulinę i poprawa
Obniżenie oporności na insulinę i poprawa
tolerancji glukozy
tolerancji glukozy
Działanie przeciwzakrzepowe
Działanie przeciwzakrzepowe
Zmniejszenie aktywacji płytek
Zmniejszenie aktywacji płytek
Wzrost aktywności fibrynolitycznej osocza
Wzrost aktywności fibrynolitycznej osocza
Obniżenie stężenia fibrynogen
Obniżenie stężenia fibrynogen
Kardioprotekcyjny wpływ
Kardioprotekcyjny wpływ
aktywności ruchowej
aktywności ruchowej
Poprawa nieswoistej
Poprawa nieswoistej
odporności organizmu
odporności organizmu
Efekt p/zapalny: redukcja
Efekt p/zapalny: redukcja
stężenia białka C-reaktywnego
stężenia białka C-reaktywnego
Obniżenie poziomu lęku
Obniżenie poziomu lęku
Poprawa jakości życia
Poprawa jakości życia
Redukcja liczby palaczy tytoniu
Redukcja liczby palaczy tytoniu
Wpływ aktywności
Wpływ aktywności
ruchowej
ruchowej
na wydolność fizyczną
na wydolność fizyczną
Osoby zdrowe – wzrost VO
Osoby zdrowe – wzrost VO
2
2
max o ok.
max o ok.
20%
20%
Osoby z chorobą wieńcową – wzrost
Osoby z chorobą wieńcową – wzrost
VO
VO
2
2
max od 11 do 36% w czasie 3-6
max od 11 do 36% w czasie 3-6
miesięcy RK
miesięcy RK
Wyniki badań
Wyniki badań
epidemiologicznych
epidemiologicznych
Poprawa przeżywalności chorych
Poprawa przeżywalności chorych
Redukcja nawrotów incydentów
Redukcja nawrotów incydentów
wieńcowych
wieńcowych
Redukcja ilości zabiegów
Redukcja ilości zabiegów
interwencyjnych
interwencyjnych
Redukcja ogólnej umieralności (śr.
Redukcja ogólnej umieralności (śr.
20-30%)
20-30%)
Poprawa jakości życia
Poprawa jakości życia
•
Aktywność fizyczna ma działanie
Aktywność fizyczna ma działanie
ochronne
ochronne
•
Systematyczna aktywność fizyczna
Systematyczna aktywność fizyczna
zmniejsza
zmniejsza
ryzyko wieńcowe o 50-
ryzyko wieńcowe o 50-
65%
65%
•
Aktywność ruchowa stanowi czynnik
Aktywność ruchowa stanowi czynnik
ochronny także przy zwiększonym
ochronny także przy zwiększonym
ryzyku
ryzyku
•
Korzyści wynikające z podejmowania
Korzyści wynikające z podejmowania
aktywności fizycznej zdecydowanie
aktywności fizycznej zdecydowanie
przewyższają potencjalne ryzyko
przewyższają potencjalne ryzyko
•
Osoby ćwiczące żyją dłużej
Osoby ćwiczące żyją dłużej
Rehabilitacja
Rehabilitacja
kardiologiczna
kardiologiczna
Choroba wieńcowa
Choroba wieńcowa
Pacjenci po zabiegach
Pacjenci po zabiegach
kardiochirurgicznych:
kardiochirurgicznych:
Choroba wieńcowa
Choroba wieńcowa
Wady zastawkowe
Wady zastawkowe
Niewydolność krążenia
Niewydolność krążenia
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze
Miażdżycowe niedokrwienie kończyn
Miażdżycowe niedokrwienie kończyn
dolnych
dolnych
Kwalifikacja medyczna do
Kwalifikacja medyczna do
wysiłku fizycznego
wysiłku fizycznego
Badanie lekarskie
Badanie lekarskie
Oszacowanie ryzyka sercowo-naczyniowego
Oszacowanie ryzyka sercowo-naczyniowego
Rozpoznanie chorób współistniejących
Rozpoznanie chorób współistniejących
Badania dodatkowe
Badania dodatkowe
Wskaźniki oceniające ogólny stan zdrowia: OB,
Wskaźniki oceniające ogólny stan zdrowia: OB,
morfologia krwi, badanie ogólne moczu
morfologia krwi, badanie ogólne moczu
Stężenie glukozy
Stężenie glukozy
Lipidogram
Lipidogram
EKG spoczynkowe
EKG spoczynkowe
Test wysiłkowy
Test wysiłkowy
badanie echokardiograficzne
badanie echokardiograficzne
24-godzinna rejestracja zapisu EKG
24-godzinna rejestracja zapisu EKG
Limit tętna = 85% x (220 - wiek w
latach)
Limit tętna = 85% x (220 - wiek w
latach)
Submaksymalna próba wysiłkowa
Submaksymalna próba wysiłkowa
HR treningowe
HR treningowe
=
=
(HR spoczynkowe)
(HR spoczynkowe)
+
+
(60% do 80%)
(60% do 80%)
x
x
(HR szczytowe osiągnięte
(HR szczytowe osiągnięte
podczas testu wysiłkowego – HR
podczas testu wysiłkowego – HR
spoczynkowe)
spoczynkowe)
met
metoda Karvonena
metoda Karvonena
Etapy rehabilitacji
Etapy rehabilitacji
kardiologicznej
kardiologicznej
I etap
szpitalna
II etap
/wczesna poszpitalna /
stacjonarna
lub
ambulatoryjna
III etap
/późna /
ambulatoryjna
indywidualna
Zalecane formy ruchu
Zalecane formy ruchu
Forma : WYSIŁEK WYTRZYMAŁOŚCIOWY
Forma : WYSIŁEK WYTRZYMAŁOŚCIOWY
- marsz
- marsz
- jogging
- jogging
- jazda na rowerze
- jazda na rowerze
- pływanie
- pływanie
- narciarstwo biegowe
- narciarstwo biegowe
Wzbogacony o ćwiczenia usprawniające
Wzbogacony o ćwiczenia usprawniające
układ ruchu i ćwiczenia siłowe (10-15%)
układ ruchu i ćwiczenia siłowe (10-15%)
Wzrastająca składowa dynamiczna
Wzrastająca składowa dynamiczna
A. Mała
A. Mała
< 40%
< 40%
VO
VO
2
2
max
max
B.
B.
Umiarkowana
Umiarkowana
40-70%
40-70%
VO
VO
2
2
max
max
C. Duża
C. Duża
> 70% VO
> 70% VO
2
2
max
max
I. Mała
I. Mała
< 20%
< 20%
MVC
MVC
kręgle
kręgle
krykiet
krykiet
golf
golf
strzelectwo
strzelectwo
bilard
bilard
szermierka
szermierka
tenis stołowy
tenis stołowy
tenis ziemny
tenis ziemny
(pary)
(pary)
piłka siatkowa
piłka siatkowa
baseball
baseball
a
a
/softball
/softball
a
a
badminton
badminton
chodzenie
chodzenie
bieg maratoński
bieg maratoński
narciarstwo biegowe
narciarstwo biegowe
(klasyczne)
(klasyczne)
squash
squash
biegi na orientację
biegi na orientację
II.Śred
II.Śred
nia
nia
20-
20-
50%
50%
MVC
MVC
sporty
sporty
samochodowe
samochodowe
ab
ab
nurkowanie
nurkowanie
b
b
sporty
sporty
motocyklowe
motocyklowe
gimnastyka
gimnastyka
a
a
karate/judo
karate/judo
a
a
żeglarstwo
żeglarstwo
łucznictwo
łucznictwo
jeździectwo
jeździectwo
ab
ab
LA skoki
LA skoki
jazda figurowa
jazda figurowa
na lodzie
na lodzie
a
a
biegi kr
biegi kr
ó
ó
tkie
tkie
koszyk
koszyk
ó
ó
wka
wka
a
a
biathlon
biathlon
hokej na lodzie
hokej na lodzie
a
a
hokej na trawie
hokej na trawie
a
a
rugby
rugby
a
a
soccer
soccer
a
a
narciarstwo biegowe
narciarstwo biegowe
(łyżwowe)
(łyżwowe)
biegi średnie i długie
biegi średnie i długie
pływanie
pływanie
tenis ziemny
tenis ziemny
piłka ręczna
piłka ręczna
a
a
III.
III.
Duża
Duża
50%
50%
MVC
MVC
bobsleje
bobsleje
ab
ab
LA rzuty
LA rzuty
saneczkarstwo
saneczkarstwo
ab
ab
wspinaczka
wspinaczka
ab
ab
narty wodne
narty wodne
ab
ab
podnoszenie
podnoszenie
ciężar
ciężar
ó
ó
w
w
a
a
windsurfing
windsurfing
ab
ab
kulturystyka
kulturystyka
a
a
narciarstwo
narciarstwo
zjazdowe
zjazdowe
ab
ab
zapasy
zapasy
a
a
deska
deska
snowbordowa
snowbordowa
(snow
(snow
boarding)
boarding)
ab
ab
boks
boks
a
a
kanadyjki / kajaki
kanadyjki / kajaki
wioślarstwo
wioślarstwo
kolarstwo
kolarstwo
ab
ab
dziesięciob
dziesięciob
ó
ó
j
j
ab
ab
triathlon
triathlon
ab
ab
łyżwiarstwo
łyżwiarstwo
szybkie
szybkie
W
zr
a
s
ta
ją
c
a
s
k
ła
d
o
w
a
s
ta
ty
c
z
n
a
W
z
ra
s
ta
ją
c
a
s
k
ła
d
o
w
a
s
ta
ty
c
z
n
a
a niebezpieczeństwo urazu VO2max – maksymalne pobieranie tlenu
b wzrasta ryzyko omdlenia MVC – maksymalna siła skurczu dowolnego
Częstotliwość zajęć
Częstotliwość zajęć
treningowych
treningowych
Nie powinna być mniejsza niż 2 razy w
Nie powinna być mniejsza niż 2 razy w
tygodniu.
tygodniu.
Zajęcia powtarzane 3 razy w tygodniu
Zajęcia powtarzane 3 razy w tygodniu
przynoszą na ogół znacznie większy
przynoszą na ogół znacznie większy
efekt niż 2 razy w tygodniu,
efekt niż 2 razy w tygodniu,
natomiast różnica pomiędzy efektami
natomiast różnica pomiędzy efektami
zajęć powtarzanych 4 – 5 razy
zajęć powtarzanych 4 – 5 razy
tygodniowo, a 3 razy jest już
tygodniowo, a 3 razy jest już
mniejsza.
mniejsza.
Rehabilitacjia
Rehabilitacjia
kardiologiczna
kardiologiczna
ambulatoryjna
ambulatoryjna
3 razy w tygodniu po 30-45 minut.
3 razy w tygodniu po 30-45 minut.
Zaleca się trening wytrzymałościowy,
Zaleca się trening wytrzymałościowy,
z przewagą elementów
z przewagą elementów
dynamicznych prowadzony w formie
dynamicznych prowadzony w formie
interwałowej lub ciągłej - najczęściej
interwałowej lub ciągłej - najczęściej
jest to trening monitorowany na
jest to trening monitorowany na
rowerach stacjonarnych.
rowerach stacjonarnych.
Ćwiczenia oporowe prowadzi się
Ćwiczenia oporowe prowadzi się
często w formie treningu stacyjnego.
często w formie treningu stacyjnego.
Trening w warunkach
Trening w warunkach
domowych
domowych
3 – 5 razy w tygodniu po 30 minut.
3 – 5 razy w tygodniu po 30 minut.
Powinien bazować na wysiłku
Powinien bazować na wysiłku
wytrzymałościowym uzupełnianym
wytrzymałościowym uzupełnianym
ćwiczeniami oporowymi.
ćwiczeniami oporowymi.
Intensywność wysiłku najłatwiej
Intensywność wysiłku najłatwiej
monitorować za pomocą pomiaru
monitorować za pomocą pomiaru
tętna – należy trenować z tętnem
tętna – należy trenować z tętnem
zbliżonym do treningowego nie
zbliżonym do treningowego nie
przekraczając go.
przekraczając go.
Intensywnoś
Intensywnoś
ć
ć
%HRR
%HRR
%HRmax
%HRmax
Borg
Borg
Bardzo
Bardzo
lekki
lekki
<20
<20
<35
<35
<10
<10
Lekki
Lekki
20-39
20-39
35-54
35-54
10-11
10-11
Umiarkowa
Umiarkowa
ny
ny
40-59
40-59
55-69
55-69
12-13
12-13
Dość ciężki
Dość ciężki
60-84
60-84
70-89
70-89
14-16
14-16
Bardzo
Bardzo
ciężki
ciężki
>84
>84
>89
>89
17-19
17-19
Maksymaln
Maksymaln
y
y
100
100
100
100
20
20
Praktycznie: zalecana intensywność
Praktycznie: zalecana intensywność
taka aby przy aktualnej wydolności
taka aby przy aktualnej wydolności
fizycznej pacjent mógł kontynuować
fizycznej pacjent mógł kontynuować
wysiłek przez co najmniej 20 minut
wysiłek przez co najmniej 20 minut
Praktycznie: zalecana intensywność
Praktycznie: zalecana intensywność
taka aby przy aktualnej wydolności
taka aby przy aktualnej wydolności
fizycznej pacjent mógł kontynuować
fizycznej pacjent mógł kontynuować
wysiłek przez co najmniej 20 minut
wysiłek przez co najmniej 20 minut
W badaniach wykazano, że wysiłek o objętości
W badaniach wykazano, że wysiłek o objętości
odpowiadającej wydatkowi kalorycznemu
odpowiadającej wydatkowi kalorycznemu
1600 kcal/tyg skutecznie hamowała postęp
1600 kcal/tyg skutecznie hamowała postęp
choroby wieńcowej
choroby wieńcowej
Przy wydatku kalorycznym rzędu 2200 kcal/tyg
Przy wydatku kalorycznym rzędu 2200 kcal/tyg
stwierdzano zmniejszenie objętości blaszek
stwierdzano zmniejszenie objętości blaszek
miażdżycowych
miażdżycowych
Intensywność stosowanego wysiłku fizycznego
Intensywność stosowanego wysiłku fizycznego
liniowo koreluje ujemnie z umieralnością
liniowo koreluje ujemnie z umieralnością
American College of Sports
American College of Sports
Medicine stwierdziło, że korzyści
Medicine stwierdziło, że korzyści
zdrowotne występują już przy
zdrowotne występują już przy
zastosowaniu wysiłków fizycznych
zastosowaniu wysiłków fizycznych
związanych z wydatkowaniem 700
związanych z wydatkowaniem 700
kcal tygodniowo a dodatkowe
kcal tygodniowo a dodatkowe
korzyści występują
korzyści występują
proporcjonalnie do ilości wysiłku
proporcjonalnie do ilości wysiłku
Wydaje się, że już z wydatkiem
Wydaje się, że już z wydatkiem
energetycznym rzędu 500 kcal
energetycznym rzędu 500 kcal
tygodniowo, w formie wysiłku
tygodniowo, w formie wysiłku
fizycznego można wiązać korzyści
fizycznego można wiązać korzyści
zdrowotne
zdrowotne
Częstotliwość treningu
Częstotliwość treningu
Minimum 3 razy w
Minimum 3 razy w
tygodniu
tygodniu
Intensywność treningu
Intensywność treningu
Umiarkowana:
Umiarkowana:
40-60% VO
40-60% VO
2
2
max;
max;
60%-75% max tętna
60%-75% max tętna
Czas jednostki
Czas jednostki
treningowej
treningowej
Minimum 20-60 min.
Minimum 20-60 min.
śr.40 min
śr.40 min
Rodzaj zalecanego
Rodzaj zalecanego
treningu
treningu
Wysiłki
Wysiłki
wytrzymałościowe
wytrzymałościowe
Ćwiczenia oporowe –
Ćwiczenia oporowe –
uzupełnienie (10 - 15%)
uzupełnienie (10 - 15%)
Wydatek energetyczny
Wydatek energetyczny
Powyżej 1000 kcal/tydz.
Powyżej 1000 kcal/tydz.
Optymalnie >2000
Optymalnie >2000
kcal/tydz.
kcal/tydz.
Min. 200-300
Min. 200-300
kcal/trening
kcal/trening
4
Trening wytrzymałościowy o niskiej
Trening wytrzymałościowy o niskiej
intensywności
intensywności
20-39% HRR 2-4 MET
20-39% HRR 2-4 MET
Ok. 60’ dziennie
Ok. 60’ dziennie
W większość dni tygodnia (najlepiej codziennie)
W większość dni tygodnia (najlepiej codziennie)
Przykład: spokojny spacer
Przykład: spokojny spacer
Poprawa stanu zdrowia
Poprawa stanu zdrowia
bez istotnej zmiany wydolności fizycznej
bez istotnej zmiany wydolności fizycznej
Warburton DER i wsp. CMAJ2006;174(7):961-74
Physical activity for people with cardiovascular
disease:recommendations of the National Heart Foundation of Australia
BriffaTG i wsp. MJA 2006; 184: 71–75
Co najmniej 30 minut wysiłku
Co najmniej 30 minut wysiłku
fizycznego o
fizycznego o
umiarkowanej
umiarkowanej
intensywności w
intensywności w
większość dni
większość dni
tygodnia
tygodnia
Przy zaawansowanej chorobie
Przy zaawansowanej chorobie
mniejsza
mniejsza
intensywność a nawet
intensywność a nawet
krótsze treningi
krótsze treningi
Systematyczne treningi oporowe
Systematyczne treningi oporowe
początkowo
początkowo
o niskiej później
o niskiej później
umiarkowanej
umiarkowanej
intensywności,
intensywności,
początkowo pod kontrolą
początkowo pod kontrolą
lekarską
lekarską
Pacjenci z rozpoznaną chorobą
Pacjenci z rozpoznaną chorobą
niedokrwienną serca i
niedokrwienną serca i
podwyższonym ryzykiem ostrych
podwyższonym ryzykiem ostrych
incydentów wieńcowych nie powinni
incydentów wieńcowych nie powinni
uprawiać sportu związanego ze
uprawiać sportu związanego ze
współzawodnictwem powinni
współzawodnictwem powinni
natomiast podejmować
natomiast podejmować
indywidualnie zaplanowaną
indywidualnie zaplanowaną
aktywność fizyczną w czasie wolnym
aktywność fizyczną w czasie wolnym
ESC Study Group of Sports Cardiology: recommendations for participation in leisure-
time physical activity and competitive sports for patients with ischaemic heart
disease. Borjesson, M. Europ J of Cardiov Prev & Reh 13(2):137-149, April 2006.
Pacjenci z rozpoznaną chorobą
Pacjenci z rozpoznaną chorobą
niedokrwienną serca i niskim
niedokrwienną serca i niskim
ryzykiem ostrych incydentów
ryzykiem ostrych incydentów
wieńcowych oraz ci bez ch.n.s. z
wieńcowych oraz ci bez ch.n.s. z
ryzykiem >5% SCORE mogą uprawiać
ryzykiem >5% SCORE mogą uprawiać
sporty oparte o wysiłki z niską do
sporty oparte o wysiłki z niską do
umiarkowanej komponentą statyczną
umiarkowanej komponentą statyczną
i niską dynamiczną (I-IIA) oraz
i niską dynamiczną (I-IIA) oraz
indywidualnie zaplanowaną
indywidualnie zaplanowaną
aktywność fizyczną w czasie wolnym
aktywność fizyczną w czasie wolnym
ESC Study Group of Sports Cardiology: recommendations for participation in
leisure-time physical activity and competitive sports for patients with
ischaemic heart disease. Borjesson, M. Europ J of Cardiov Prev & Reh
13(2):137-149, April 2006.
Pacjenci z bez ch.n.s, z ryzykiem
Pacjenci z bez ch.n.s, z ryzykiem
>5% SCORE oraz ujemnym
>5% SCORE oraz ujemnym
wynikiem testu wysiłkowego oraz ci
wynikiem testu wysiłkowego oraz ci
o nie podwyższonym ryzyku
o nie podwyższonym ryzyku
wieńcowym (SCORE<5%) mogą
wieńcowym (SCORE<5%) mogą
uprawiać wszystkie sporty
uprawiać wszystkie sporty
wyczynowe z pojedynczymi
wyczynowe z pojedynczymi
wyjątkami
wyjątkami
ESC Study Group of Sports Cardiology: recommendations for participation in
leisure-time physical activity and competitive sports for patients with
ischaemic heart disease. Borjesson, M. Europ J of Cardiov Prev & Reh
13(2):137-149, April 2006.
Plan treningu
•Rozgrzewka ok. 10 min
•Ćwiczenia wyciszające ok. 10 min
Plan treningu
•Rozgrzewka ok. 10 min
•Ćwiczenia wyciszające ok. 10 min
Praktyczne uwagi dla chorego
stosującego wysiłek fizyczny
Praktyczne uwagi dla chorego
stosującego wysiłek fizyczny
Aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna
musi być bezpieczna
musi być bezpieczna
każda podejmowana aktywność fizyczna
musi rozpoczynać się od niewielkiej
objętości wysiłku i zwiększać stopniowo
do docelowej określonej indywidualnie
dla pacjenta
każda podejmowana aktywność fizyczna
musi rozpoczynać się od niewielkiej
objętości wysiłku i zwiększać stopniowo
do docelowej określonej indywidualnie
dla pacjenta
•
Zawsze objętość
Zawsze objętość
podejmowanego wysiłku musi
podejmowanego wysiłku musi
być dostosowana do
być dostosowana do
możliwości pacjenta,
możliwości pacjenta,
Aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna
powinna być przyjemna
powinna być przyjemna