Określanie stron świata według Słońca
Jesteśmy w nieznanej okolicy. Przed nami las
obiecujący przygodę, niespodziankę, może nawet
ryzyko i niebezpieczeństwo. Wyobraźnia nasuwa
barwne, zapamiętane z książek obrazy: Indianin
bezszelestnie przemykający wśród traw, w dolinie
rzeki sznur wigwamów i strzelające w niebo iskry
ogniska. Wiemy z książek przygodowych, jak
doskonale Indianie orientowali się w pierwotnej
puszczy, w terenie pełnym jezior i rzek. Ta
umiejętność wynikała przede wszystkim z bliskiego
obcowania z przyrodą. Każdemu z nas może zdarzyć
się, że zabłądzi w lesie, odłączy się od wycieczki lub
wędrując samotnie zmyli kierunek marszu. Żeby
zorientować się w nieznanym terenie, trzeba umieć
ustalić, w jakim miejscu się znajdujemy i jaki należy
przyjąć kierunek marszu do zamierzonego cel u.
Podstawową czynnością w takiej sytuacji jest
określenie stron świata. Najpierw należy wyznaczyć
kierunek północny, a wtedy pozostałe kierunki
określimy już bez trudu.
Określanie stron świata na podstawie
charakterystycznych cech przedmiotów
terenowych
Uważna i systematyczna obserwacja, zjawisk przyrody jest
szczególnie pomocna przy określaniu stron świata na podstawie
cech przedmiotów terenowych.
Zazwyczaj więc korony drzew rosnących samotnie są bardziej
rozwinięte od południa. Kora tych drzew bywa od strony północnej
grubsza, niekiedy porośnięta mchem. Jeśli mech rośnie na całym
pniu drzewa, to po stronie zacienionej (północnej) zawsze jest go
więcej.
Nie można się jednak ograniczyć do powierzchownych i
jednostkowych obserwacji. Na ukształtowanie się korony drzewa
istotny wpływ może mieć także kierunek wiatrów, np. przy
intensywnych wiatrach zachodnich korony drzew odchylają się w
kierunku wschodnim. Ścięte pnie, oddzielnie rosnących drzew
mają słoje roczne bardziej rozszerzone od strony południowej.
Mchy i porosty rozwijają się na
zacienionych obszarach. Dlatego duże
kamienie i skały są porośnięte mchem od
strony północnej, natomiast strona
południowa jest szorstka i popękana.
Ukształtowanie się cech przedmiotów
terenowych jest uzależnione odpór roku.
Podczas lata z pni sosen i jodeł wydziela
się żywica, która na południowej stronie
pni gromadzi się w większej ilości.
Wiosną obserwacja traw pozwala
wyciągnąć wniosek, że od strony bardziej
oświetlonej i nagrzanej przez Słońce
trawa jest o wiele bujniejsza niż po
stronie zacienionej. Owoce szybciej
dojrzewają od strony południowej. Żeby
obserwacje były trafne, należy zdobyć
umiejętność właściwej oceny zjawisk
dostrzeganych w przyrodzie oraz
prawidłowego ich kojarzenia i wyciągania
wniosków.
KOMPAS
KOMPAS
Trudno wyobrazić sobie
współczesnego turystę, który
wyrusza w teren bez kompasu,
czy busoli. W trudnych, nie
sprzyjających warunkach,
niezależnie od pogody można
wyznaczyć strony świata
precyzyjnie i dokładnie tylko za
pomocą kompasu i busoli.
Kompas to jeden z najstarszych
przyrządów służących
człowiekowi do odnajdywania
stron świata niezależnie od
warunków atmosferycznych.
Jest to okrągłe pudełko z
podziałką w stopniach na
obwodzie, zawierające
ruchomą, zawieszoną na ostrzu
igłę magnetyczną. Jeżeli na
pudełku kompasu umieścimy
pudełko do celowania
powstanie busola.
BUSOLA
W busoli otwarte wieko
tworzy kąt prosty z
podstawą, a w dwu
przeciwległych jego
bokach znajdują się
pionowe szczeliny, przez
które celuje się w
kierunku danego
przedmiotu w terenie. Do
podstawy busoli
przymocowane jest
ruchome lusterko, dzięki
któremu podczas
celowania można
obserwować ruchy igły
magnetycznej. Kiedy
zamykamy lusterko, igła
magnetyczna zostaje
automatycznie zdjęta z
ostrza i unieruchomiona.
1.Wypisz 4 główne kierunki świata:
………………………………………………………………………….
2.Dokończ zdania:
Tam, gdzie Słońce rano wschodzi jest........................
Tam, gdzie Słońce wieczorem zachodzi jest ...................
3. Wpisz brakujące nazwy kierunków świata, używając pełnych polskich nazw
i angielskich skrótów:
Północ
Na wschód od drzewa znajduje się
………………………………………………………………………………….…
Na zachód od drzewa jest
…………………………………………………………………………………….
Na południe od drzewa stoi
……………………………………………………………………………………
4. Uzupełnij zdania na podstawie rysunku.
Północ