Prawo wynalazcze

Michał Szuchnik

Co to jest wynalazek?

Wynalazek można określić jako rozwiązanie

problemu

technicznego

za

pomocą

środków

technicznych.
Wynalazek jest przejawem wysiłku intelektualnego
człowieka, zmierzającym do osiągnięcia określonego
celu technicznego. Jest to zatem myśl wynalazcza,
pozwalająca

osiągnąć

nieznany

dotąd

efekt

techniczny. Ta myśl wynalazcza staje się wynalazkiem
i wymaga ochrony z chwilą jej uzewnętrznienia.

Definicja ustawowa jest zawężeniem potocznego

rozumienia

wynalazku

do

wynalazków

patentowalnych.

Jakie mogą być przykłady

wynalazków ?

W zależności od przedmiotu rozwiązania technicznego
wyróżnia się cztery podstawowe kategorie wynalazków:



wytwór zdeterminowany przestrzennie ( np.
urządzenie, maszyna, narzędzie, układ elektryczny),



wytwór bezpostaciowy (np. związek chemiczny, środek
spożywczy, kompozycja kosmetyczna),



sposób postępowania (np. sposób wytwarzania
produktu, sposób pomiaru własności fizycznych lub
chemicznych),



zastosowanie (nowe zastosowanie znanej substancji lub
użycie takiej substancji do uzyskania wytworu mającego
nowe zastosowanie np. w postaci nowej kategorii leków).

Jakie rozwiązania nie są

wynalazkami ?

Z mocy prawa za wynalazki nie uznaje się:



odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;



wytworów o charakterze jedynie estetycznym;



planów, zasad i metod dotyczących działalności
umysłowej lub gospodarczej oraz gier;



wytworów, których niemożliwość wykorzystania
może być wykazana w świetle powszechnie
przyjętych i uznanych zasad nauki;



programów do maszyn cyfrowych;



przedstawienia informacji.

Co oznacza pojęcie nowości

wynalazku ?

Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu

techniki. Przez stan techniki rozumie się zasadniczo wszystko
to, co przed datą pierwszeństwa (najczęściej zgłoszenia
wynalazku) zostało w jakikolwiek sposób udostępnione do
wiadomości powszechnej.

Ujawniona gdziekolwiek na świecie informacja o istocie

wynalazku – w formie pisemnej, ustnej, poprzez wystawienie,
czy używanie – stanowi część stanu techniki.

Bardzo ważne jest utrzymanie w tajemnicy istoty wynalazku

przed dokonaniem zgłoszenia.

Prezentacja na konferencji naukowej, publikacja w

czasopiśmie, ujawnienie na wystawie bądź w katalogu
firmowym powoduje, że wynalazek traci cechę nowości, a
przez to traci zdolność patentową.

Co oznacza pojęcie

przemysłowa stosowalność?

Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego

stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany
wytwór

lub

wykorzystywany

sposób,

w

rozumieniu

technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej,
nie wykluczając rolnictwa.

Działalność przemysłowa powinna być rozumiana szeroko

jako obejmująca każdą działalność o charakterze technicznym.

Wynalazek nie może być jedynie czysto teoretyczny, musi

gwarantować powtarzalność rezultatu i być użyteczny
w jakiejkolwiek dziedzinie praktycznej działalności człowieka.
Przemysłowy

charakter

stosowania,

w

rozumieniu

technicznym, nie pozwala na opatentowanie wynalazku, który
jest bezużyteczny.

Co oznacza pojęcie poziomu

wynalazczego wynalazku?

Wynalazek uważa się za posiadający poziom

wynalazczy, jeżeli nie wynika on dla znawcy w
sposób oczywisty ze stanu techniki.

Rozwiązanie nie posiada poziomu wynalazczego,

jeżeli dla znawcy rozwiązanie nie wykracza poza
zwykły postęp techniczny oraz wynika wyraźnie i
logicznie ze stanu techniki, tj. specjalista znający
najbliższy stan techniki potrafiłby bez wkładu
twórczego w sposób zawodowy i rutynowy dojść do
zastrzeżonego rozwiązania posługując się zwykłą
logiką rozumowania.

Jakie cechy musi posiadać wynalazek, aby

otrzymał patent?

Rozwiązanie o charakterze technicznym

+

Nowe

+

Poziom wynalazcy

+

Nadające się do przemysłowego zastosowania

=

Wynalazek patentowy

Jakie cechy musi posiadać

wynalazek, aby otrzymał patent?

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo

własności przemysłowej, patenty są udzielane
na wynalazki, będące rozwiązaniami o
charakterze technicznym, które:



są nowe



posiadają poziom wynalazczy



nadają się do przemysłowego stosowania

Czas trwania patentu wynosi maksymalnie

20 lat liczonych od daty dokonania zgłoszenia
wynalazku w Urzędzie Patentowym.

Poziomu wynalazczego nie posiadają
rozwiązania polegające na:



zmianie jedynie rozmiaru produktu, która
czyni go przenośnym;



połączeniu kilku znanych rozwiązań lub
elementów o ile nie prowadzi to do zmiany ich
funkcji ani osiągnięcia korzystniejszego efektu
niż suma rezultatów cząstkowych;



zmianie zastosowanych komponentów na
znane ekwiwalenty.

Co to jest patent?



Patent jest rodzajem monopolu przyznawanego wynalazcy na 
danym terytorium w określonym czasie.



W Polsce decyzje o udzieleniu patentu wydaje Urząd
Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. Przez uzyskanie patentu
nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku
w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej.



Patent

przyznaje

uprawnionemu

wyłączne

prawo

do wytwarzania,

używania,

oferowania

do

sprzedaży

oraz importu produktu lub stosowania sposobu opartego
na wynalazku. Uprawniony z patentu może także zakazać
takich działań innym podmiotom, nie mających jego zgody.



Udzielone patenty podlegają wpisowi do rejestru patentowego.
O udzielonych patentach ogłasza się w "Wiadomościach
Urzędu Patentowego". Potwierdzeniem udzielonego patentu
jest dokument patentowy.

Jak długo trwa patent ?



Czas trwania patentu wynosi maksymalnie 20 lat
liczonych od daty dokonania zgłoszenia wynalazku
w Urzędzie Patentowym.



Warunkiem utrzymania w mocy patentu jest
uiszczanie w odpowiednim terminie wymaganych
opłat okresowych.



Urząd Patentowy nie przypomina o upływających
okresach ochronnych.



Patent może zostać unieważniony albo ulec
wygaśnięciu.



Po wygaśnięciu patentu wynalazek staje się częścią
domeny publicznej.

Kiedy rozpoczyna się ochrona

patentowa ?

Ochrona rozpoczyna się od dnia zgłoszenia

wynalazku w  Urzędzie Patentowym. Jednak
skuteczne

dochodzenie

roszczeń

oraz

podejmowanie działań prawnych przeciwko
nieuprawnionemu użyciu wynalazku możliwe
jest dopiero po uzyskaniu patentu.

Zakres przedmiotowy

patentu

Zakres przedmiotowy patentu określają

zastrzeżenia patentowe zawarte w opisie
patentowym. Opis wynalazku i rysunki mogą
służyć do wykładni zastrzeżeń patentowych.

Jak wygląda procedura

zgłoszeniowa wynalazku do

Urzędu Patentowego RP ?

Wynalazek

Podanie

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

Badanie formalno-prawne

Badania wstępne

Raport z poszukiwań

Ogłoszenie o zgłoszeniu

wynalazku w Biuletynie

Urzędu Patentowego

Badania merytoryczne

Decyzja pozytywna

warunkowa

Opłata za publikację

oraz pierwszy okres ochrony

Udzielenie Patentu

18 miesięcy
od daty
zgłoszenia

Sprawdzenie czy
jest to wynalazek
i czy nie jest
wyłączony spod
ochrony

Badanie
zdolności
patentowej

Pierwszy okres
ochrony
obejmuje 1,2,3
rok ochrony

Procedura zgłoszeniowa wynalazku



I etap

Przyjęcie zgłoszenia przez Urząd Patentowy RP.



II etap - badanie formalno-prawne

Polega na sprawdzeniu czy dokumentacja
zgłoszeniowa zawiera wszystkie części niezbędne
do uznania zgłoszenia za  dokonane oraz czy
została uiszczona opłata za zgłoszenie.



III etap

Zaklasyfikowanie

zgłoszenia,

czyli

nadanie

zgłoszeniu

odpowiedniego

symbolu

Międzynarodowej

Klasyfikacji

Patentowej

tj.

umiejscowienie

przedmiotu

zgłoszenia

w określonej dziedzinie techniki. Ma to ważne
znaczenie przy publikacji zgłoszenia w Biuletynie
Urzędu

Patentowego,

a

także

przy

prowadzeniu

poszukiwań

patentowych przez określonego eksperta oraz
służy celom statystyki.

Procedura zgłoszeniowa wynalazku



IV etap - badanie wstępne (poszukiwania w stanie
techniki).
Dla każdego zgłoszenia wynalazku podlegającego
ogłoszeniu,

Urząd

Patentowy

RP

sporządza

sprawozdanie o stanie techniki, obejmujące wykaz
publikacji, które będą brane pod uwagę przy ocenie
nowości i poziomu wynalazczego rozwiązania.



V etap - publikacja (ogłoszenie o zgłoszeniu)
Po upływie 18 miesięcy od daty zgłoszenia następuje
ogłoszenie o zgłoszeniu. Istnieje możliwość złożenia
wniosku o wcześniejszą publikację, co wpływa na
przyspieszenie

badania

merytorycznego.

O

zgłoszeniu wynalazku ogłasza się w "Biuletynie
Urzędu Patentowego".

Procedura zgłoszeniowa wynalazku



VI etap - badanie merytoryczne

W trakcie badania ekspert z Urzędu Patentowego
RP sprawdza czy wynalazek posiada zdolność
patentową. Wyniki przepro-wadzonego badania
mogą zostać przesyłane zgłaszającemu w celu
wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości. Wyniki
badania mogą mieć wpływ na ograniczenie zakresu
żądanej ochrony.
Badanie merytoryczne przedmiotu zgłoszenia
obejmuje:



sprawdzenie (ponowne) wymogów formalno-

prawnych



analizę treści zgłoszenia



ocenę jednolitości zgłoszenia



sprawdzenie dokumentu pierwszeństwa jeśli jest



ocenę przesłanek zdolności patentowej tj.:

charakteru technicznego, nowości, poziomu
wynalazczego oraz przemysłowej stosowalności.

Procedura zgłoszeniowa wynalazku



VII etap - udzielenie patentu

Po pozytywnym zakończeniu etapu badania
merytorycznego Urząd Patentowy wydaje decyzję
warunkową o udzieleniu patentu pod warunkiem
uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochronny.
Udzielone patenty podlegają wpisowi do rejestru
patentowego. O udzielonych patentach ogłasza
się w "Wiadomościach Urzędu Patentowego".

Potwierdzeniem udzielonego patentu jest

dokument patentowy.

Jakie są koszty ochrony wynalazku ?

Opłaty urzędowe za zgłoszenie wynalazku w Polsce:



Opłata urzędowa za zgłoszenie wynalazku: 550zł



Opłata za publikację o udzielonym patencie: 90zł



Opłata okresowa (za pierwszy 3-letni okres ochrony):
480zł



Udzielenie patentu na wynalazek następuje pod
warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy 3-letni okres
ochronny, w wysokości 480zł, dodatkowo należy
również zapłacić za publikację 90zł.

Koszty opłat urzędowych za ochronę wynalazku za pełne
20 lat wynoszą 14 630zł.

Co powinna zawierać dokumentacja

zgłoszeniowa wynalazku ?

Procedura zgłoszeniowa prowadzona jest w formie

pisemnej. Zgłoszenia można dokonywać do Urzędu
Patentowego RP także elektronicznie przy pomocy
specjalnego

oprogramowania

i podpisu elektronicznego.

W celu uzyskania patentu zgłoszenie wynalazku

powinno obejmować:



podanie zawierające między innymi oznaczenie
zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia
oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu
dodatkowego,



opis wynalazku ujawniający jego istotę,



zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe,



skrót opisu,



rysunki, jeżeli są one niezbędne do zrozumienia
wynalazku.

Opis wynalazku

Opis wynalazku powinien przedstawiać wynalazek na
tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten
wynalazek urzeczywistnić. Szczegóły zgłaszanego
rozwiązania muszą być wskazane w opisie wynalazku, w
co najmniej jednym przykładzie realizacji bądź
zastosowania.

Zastrzeżenia

Zastrzeżenia patentowe określają zakres przedmiotowy
patentu. Do ich wykładni służą rysunki i opis wynalazku.
Zastrzeżenia powinny zwięźle określać zastrzegany
wynalazek oraz w sposób jednoznaczny definiować
zakres żądanej ochrony patentowej. Zastrzeżenia muszą
w całości być poparte opisem wynalazku. Zastrzeżenia
patentowe nie mogą zawierać rysunków, ale mogą
zawierać wzory matematyczne lub chemiczne.

Skrót

Jest zwięzłą i jasną informacją określającą przedmiot
zgłoszenia i charakterystyczne cechy techniczne
danego wynalazku oraz wskazującą jego
przeznaczenie. Skrót opisu jest zamieszczany w
ogłoszeniu o zgłoszeniu publikowanym w Biuletynie
Urzędu Patentowego.

Rysunki

Rysunki są zamieszczane w dokumentacji
zgłoszeniowej, jeżeli są niezbędne do zrozumienia
wynalazku w stopniu umożliwiającym realizację
zamierzonego celu według wynalazku. Rysunek
powinien przedstawiać wynalazek w przykładzie jego
wykonania w ujęciu schematycznym, bez zbędnych
szczegółów. W wynalazkach dotyczących sposobu bądź
procesu rysunki nie są wymagane.

Jakie są sposoby uzyskania

ochrony patentowej za granicą ?

Ubiegając się o ochronę patentową na
wynalazek za granicą zgłaszający może
skorzystać z trzech procedur:



krajowej



regionalnej



międzynarodowej

Wykorzystanie przez zgłaszającego jednej z
procedur nie wyklucza możliwości zastosowania
pozostałych. Korzystanie z dwóch lub nawet
trzech procedur jednocześnie jest stosowane w
celu szybkiego uzyskania skutecznej i szerokiej
ochrony.

Procedura krajowa

Polega na dokonaniu zgłoszenia w krajowych

urzędach patentowych zgodnie z wymogami
formalnymi

dotyczącymi

dokumentacji

zgłoszeniowej, języka oraz pełnomocnika.
Zasada przymusu rzeczniowskiego wobec
zgłaszającego

z zagranicy

wymaga

pośrednictwa

rzecznika

patentowego

w poszczególnych państwach.

Procedura Regionalna

Możliwe jest ubieganie się na podstawie jednej

procedury o patent w wielu państwach jednocześnie
pod warunkiem, że państwa są członkami
międzynarodowych

porozumień

dotyczących

udzielania praw wyłącznych. Regionalne urzędy
patentowe państw porozumienia pełnią rolę
krajowych, udzielając patenty na terytorium państw
należących do porozumienia.

Regionalnymi urzędami są:



Europejska Organizacja Patentowa (EPO)



Afrykańska Organizacja Własności Intelektualnej

(OAPI)



Afrykańska Regionalna Organizacja Własności
Intelektualnej (ARIPO)



Euroazjatycka Organizacja Patentowa (EAPO).

Procedura Regionalna

Po uzyskaniu patentu europejskiego staje się on

wiązką niezależnych patentów krajowych i ma ten
sam skutek oraz podlega tym samym przepisom co
patenty krajowe udzielone w tych państwach.
Patent europejski nabiera mocy prawnej pod
warunkiem złożenia tłumaczenia opisu patentowego
na języki urzędowe każdego z wyznaczonych
państw w terminie do trzech miesięcy.

Procedura Międzynarodowa

Procedura określona jest w Układzie o

współpracy patentowej (PCT) i składa się z fazy
międzynarodowej oraz fazy krajowej. W momencie
dokonywania

zgłoszenia

międzynarodowego

automatycznie wyznaczone zostają wszystkie 142
państwa (stan na 1 czerwca 2010) należące do
Układu PCT.

Zgłaszający w momencie wejścia w fazę krajową

podejmuje decyzję o jaki typ ochrony chce się
starać np.: czy ma to być prawo ochronne na wzór
użytkowy czy patent na wynalazek.