MOŻLIWOŚCI

ZAPOBIEGANIA I

PRZECIWDZIAŁANIA

KRZYWDZENIU DZIECI

Przemoc – próba

zdefiniowania zjawiska

Przemoc są to wszelkie

nieprzypadkowe akty godzące w

osobistą wolność jednostki lub

przyczyniające się do fizycznej a

także psychicznej szkody osoby,

wykraczające poza społeczne

normy wzajemnych relacji.

Rozmiary oraz

charakterystyka

przemocy wewnątrz

rodzinnej

Przemoc fizyczna

Przemoc fizyczną wobec dziecka - w

kontekście zjawiska krzywdzenia dzieci

- definiować można w dwojaki sposób.

Z jednej strony określać ją można jako

wszelkiego rodzaju zachowania

agresywne odnoszące się do ciała

dziecka - począwszy od klapsów, czy

szarpnięć, a skończywszy na

faktycznym fizycznym maltretowaniu

dziecka obejmującym jego katowanie z

użyciem wymyślnych narzędzi i

sposobów.    

Drugi rodzaj definicji mówi o wszelkiego

rodzaju działaniach powodujących

nieprzypadkowe urazy u dziecka. Jak pisze

I. Andrejew: „jeżeli kara cielesna jest

stosowana dla zaspokojenia namiętności

lub złości albo gdy jest nieumiarkowana

lub nadmierna pod względem rodzaju lub

stopnia, przekracza zdolność dziecka do

jej znoszenia lub jest wykonana za

pomocą narzędzia nieodpowiedniego do

tego celu lub przeznaczonego do

wywołania niebezpieczeństwa dla życia

lub zdrowia dziecka, staje się karalna.”

Bicie, szarpanie, rzucanie – zdarza się w

wielu domach, także tych

„normalnych” , uważanych za wzorowe.

Przemoc fizyczna wobec dziecka nie

zawsze pozostawia widoczne ślady –

większość rodziców, którzy biją swoje

dzieci, starają się to ukryć… Dzieci –

często przerażone – nie potrafią się

poskarżyć, wstydzą się, wierzą w to, co

mówią rodzice, że to wszystko „ich

wina, że na to zasłużyły”.

Badania pokazują, że w polskich

rodzinach kary fizyczne wymierzane

są równie często przez ojców, jak i

matki. 

Większość dzieci doświadczających

przemocy to dzieci poniżej 10. roku

życia, które samodzielnie nie potrafią

obronić się przed silniejszym

rodzicem. Nie wiedzą także, kogo

mogą prosić o pomoc. Często nie

wiedzą też, że rodzic nie ma prawa

stosować wobec nich przemocy. 

W doniesieniach medialnych o

przypadkach krzywdzenia dziecka

często możemy usłyszeć od sąsiadów i

innych osób, które były w otoczeniu

dziecka, że miały one podejrzenia,

przeczucia, że dziecko może być ofiarą

przemocy. Swój brak działania

tłumaczyli faktem, że nigdy nie byli

bezpośrednio świadkami przemocy

wobec dziecka, że nie wiedzieli, czy są

w stanie pomóc dziecku w takiej

sytuacji. 

Kwestia fizycznego krzywdzenia

dzieci ciągle stanowi przedmiot

dyskusji i polemik.

Znęcanie się
psychiczne

Definiowane jest jako rozmyślne niszczenie lub

znaczące obniżanie możliwości

prawidłowego rozwoju dziecka bez

stosowania przemocy fizycznej. Zakres

zachowań, które kwalifikować można do tej

kategorii, jest bardzo duży - od wyzwisk,

gróźb, poprzez emocjonalne odrzucenie, po

nadmierne wymagania i nieliczenie się z

możliwościami rozwojowymi dziecka. 

Jest to najczęściej występujący rodzaj

krzywdzenia dzieci. W Polsce dowodzą tego

na przykład badania nad sytuacją szkolną

uczniów. 

Równocześnie jednak jest to pojęcie,

które najtrudniej "zoperacjonalizować",

przejawy emocjonalnej przemocy są

najłatwiejsze do ukrycia, a

konsekwencje na ogół dopiero w

dłuższej perspektywie czasowej. Tym

zapewne tłumaczyć można częstsze niż

w przypadku innych form krzywdzenia

uwzględnianie elementu rozmyślności

przy różnorakim definiowaniu

psychicznego maltretowania.

Definiowanie w Polsce

Polski ustawodawca, kiedy mówi o znęcaniu

się fizycznym i psychicznym, to granice

stosowania pojęcia "znęcanie" wyznacza

zamiar sprawcy oraz wyrządzenie

długotrwałego lub powtarzającego się

bólu fizycznego lub cierpienia

psychicznego. Jeżeli zachowania sprawcy

nie zostało podjęte z zamiarem poniżenia

moralnego, pisze A. Ratajczak, nie jest

ono równoznaczne ze znęcaniem się. 

Definiowanie według Peterson’a

i Thompson’a

Wyodrębniają oni trojakiego rodzaju

definicje

tej kategorii:



Idealne - odwołujące się do zagrożenia
rozwoju dziecka,



Funkcjonalne - odwołując się do
zagrożenia zdrowia psychicznego
dziecka,



Prawne - rozpatrujące maltretowanie
emocjonalne w kategorii działań
przestępczych.

Wykorzystywanie
seksualne dzieci

W Polsce ujawnione przypadki

wykorzystywania seksualnego dzieci

ciągle jeszcze nie są rejestrowane, ale

szacuje się, że co siódme dziecko pada

ofiarą różnych form wykorzystywania

przez ukończeniem 15 roku życia. 

Dzieci są wykorzystywane seksualnie

przez dorosłych i przez rówieśników,

nie są w stanie same powstrzymać

sprawców wykorzystywania

seksualnego.

Czym jest wykorzystywanie

seksualne dzieci?

Wbrew dość powszechnie panującej

opinii, to nie tylko gwałt. Istnieje wiele

bardziej zakamuflowanych zachowań,

których wspólnym mianownikiem jest

podtekst seksualny.

To aktywność seksualna z udziałem

dziecka podjęta przez dorosłego,

nastolatka lub starsze dziecko

Wykorzystywanie seksualne to:

Zachowania z kontaktem fizycznym, które obejmują:



Dotykanie genitaliów dziecka (penisa, jąder, sromu,
piersi lub odbytu) w celu doznania seksualnej
przyjemności lub z innego powodu nie związanego
ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.



Zmuszanie dziecka do dotykania genitaliów innej
osoby lub do seksualnych zabaw.



Umieszczanie przedmiotów lub części ciała w
sromie lub pochwie, w ustach albo w odbycie
dziecka w celu uzyskania seksualnej przyjemności
lub z innych powodów nie związanych ze
sprawowaniem opieki nad dzieckiem.

Zachowania bez kontaktu fizycznego, które

obejmują:



Pokazywanie dziecku materiałów
pornograficznych.



Pokazywanie dziecku genitaliów innej osoby.



Fotografowanie dziecka w seksualnych
pozach.



Zachęcanie dziecka do obserwowania lub
słuchania aktów seksualnych – w
rzeczywistości albo na nośnikach audio-
video 



Przyglądanie się dziecku, kiedy się rozbiera
lub korzysta z toalety, często bez jego
wiedzy (to zjawisko bywa nazywane
„podglądactwem” lub „voyeuryzmem”).

Sprawcy

Sprawcy mogą uwodzić dzieci we wszystkich

sytuacjach, w których mają z nimi kontakt: w

rodzinie, na zajęciach rekreacyjnych,

muzycznych, sportowych czy religijnych, a

także za pośrednictwem Internetu lub telefonu

komórkowego.

 Czasami sprawca buduje bliską relację z rodziną

dziecka. Szczególnie narażeni są rodzice

samotnie wychowujący dzieci. Sprawca może

zaoferować wsparcie rodzinie (psychiczne czy

materialne), budując następnie relację z

dzieckiem z zamiarem wykorzystania go.

Objawy wykorzystywania

seksualnego



Dziecko unika któregoś członka rodziny bądź
kontaktu z innym dorosłym,



Próbuje powiedzieć o zdarzeniu
niebezpośrednio (np. wspomina, że ktoś
chciał, żeby dochowało tajemnicy),



Opisuje zachowania osoby dorosłej
wskazujące na to, że ta osoba próbowała je
uwieść,



Dziecko jest przygnębione i wycofane, ma
problemy ze snem,



Skarży się na dolegliwości fizyczne, które nie
mają medycznego potwierdzenia,



Przejawia dolegliwości mogące wskazywać
na wykorzystywanie, np. ból w okolicach
genitaliów czy odbytu,



Nagle zaczyna mieć problemy związane ze
szkołą – nie chce do niej chodzić, ma
problemy z koncentracją uwagi czy z nauką,



Zaczyna zachowywać się agresywnie,



Przejawia nietypowe zachowania seksualne
(np. publiczna masturbacja czy
wypowiadanie się o seksie w dziwny sposób,
inaczej niż do tej pory, wykazuje wiedzę
seksualną nieadekwatną do wieku).

Więcej objawów można zauważyć u

starszych dzieci niż u młodszych.

Mają inny charakter u chłopców i u

dziewczynek.

Uwarunkowania

przemocy w rodzinie

Koncepcja

psychiatryczna

Przemoc jest wynikiem patologicznej

osobowości rodziców lub opiekunów/

zaburzeń psychicznych rodziców .

Koncepcja ta oznacza znęcanie się nad

dziećmi. Rodzice maltretują dzieci , bo

sami doświadczyli złego traktowania w

dzieciństwie.

Koncepcja socjologiczna

Czynnikiem najważniejszym jest

środowisko, które kształtuje konkretne

zachowania dziecka. Przemocy wobec

dzieci używa się w charakterze

dyscyplinującym. Sposób traktowania

dziecka jest uwarunkowany wzorcami

kulturowymi, strukturą społeczną itp.

Koncepcja społeczno -

sytuacyjna

Największą rolę w tej koncepcji

odgrywają relacje interpersonalne.

Przemoc jest wynikiem

zaburzonych interakcji rodziców z

dzieckiem.

Koncepcja integracyjna

6 podstawowych czynników stwarza

występowanie zachowań krzywdzących

wobec dziecka: doświadczenia

socjalizacyjne rodziców- przemoc z

dzieciństwa, osobowość rodziców,

społeczna pozycja rodziców, stresy

sytuacyjne w rodzinnie, normy i

wartości obowiązujące w rodzinie, złe

zachowanie dziecka.

Teoria wymiany

społecznej kontroli

Przemoc w rodzinie występuje dlatego,

gdyż człowiek stosując przemoc może

sobie na to pozwolić, ponieważ zdaje

sobie sprawę, że kara wymierzona

wobec dziecka, nie przyniesie kary dla

niego o podobnej sile.

Psychospołeczne skutki

przemocy wobec dziecka

Przemoc tak samo jak

zaniedbywanie, czy złe

doświadczenia mogą wywołać

poważne skutki psychospołeczne u

dziecka. Henryk Kempe wprowadził

pojęcie „syndrom dziecka

maltretowanego” pojęcie to opisuje

szereg fizycznych i psychicznych

następstw dziecka z przemocy.

Bezpośrednie skutki

przemocy



Negatywy rozwój emocjonalny,



Psychiczne uzależnienie od rodziców –
„tyranów”,



Ucieczki z domu,



Często same są agresywne, bądź
bierne niezaangażowane, apatyczne.

Długotrwałe skutki przemocy



Znęcanie się nad dziećmi do trzeciego roku
życia powoduje : zaburzenia rozwoju mowy,
motoryki, procesów poznawczych, depresje,
kompleksy, nadpobudliwość,



Dzieci z przemocy mają braki socjalizacyjne,



Mają utrudnione funkcjonowanie w
społeczeństwie,



W dorosłym życiu nie umieją podjąć roli
rodzicielskiej,



Nie potrafią podejmować decyzji i dokonywać
wyborów,



Maja niską kontrole emocji.

Zapobieganie i

przeciwdziałanie

przemocy wobec dzieci

Telefon zaufania

Najłatwiejszą formą pierwszej pomocy

jest telefon zaufania. Telefony czynne

są całą dobę, siedem dni w tygodniu i

odbiera je wyspecjalizowana kadra.

Zadaniem telefonu zaufania jest

dostarczenie informacji osobie

zainteresowanej, gdzie i jakie formy

pomocy może otrzymać.

Schroniska

Schroniska dla kobiet dzieci i innych

pokrzywdzonych zapewniające im dach

nad głową i schronienie na parę dni. W

schroniskach prowadzi się terapie

psychologiczne oraz jest dostępny

psycholog dla każdej z osób, która go

potrzebuje. Istnieją również domy dla

samotnych matek i noclegownie, które

często pełnią role schroniska dla osób

pokrzywdzonych.

Inne formy pomocy

Pomocy udzielają także pogotowia

rodzinne, centra kryzysowe oraz

agencje pomocy rodzinie. Ich działania

są znacznie szersze niż dwóch wyżej

wymienionych form pomocy. Pomagają

w momencie ostrego kryzysu i starają

się zapobiegać stanom, w których

członkowie rodziny są krzywdzeni.

Psychoterapia

Psychoterapia skoncentrowana na ofierze może
odbywać się grupowo lub indywidualnie.
Przebiega ona w kilku etapach:

1.

Podniesienie poczucia wartości osoby
poszkodowanej.

2.

Odblokowanie niejako naturalnej reakcji
jednostki na długo znoszone krzywdzenie, czyli
uczucia gniewu i złości do agresora, a także do
zaakceptowania tych uczuć jako prawidłowe.

3.

Nauka budowania alternatywnego modelu
interakcji niezależne od tego czy ofiara utrzyma
kontakt z agresorem.

Grupy wsparcia

Grupy wsparcia tworzone są zarówno

dla ofiar - mężczyzn jak i ofiar -

kobiet . Pierwsze takie grupy

powstały spontanicznie. Obecnie

cieszą się dużym powodzeniem.

Powstają najczęściej przy

schroniskach i centrach

kryzysowych.

Pomoc dla agresora

W formach pomocy psychokreacyjnej również
istnieje kilka etapów:

1.

Zmiana przekonań agresora, jego
wyobrażeń na temat przemocy.

2.

Zmobilizowanie agresora do pogłębienia
samoświadomości .

3.

Opanowanie sposobu radzenia sobie z
stresem.

4.

Kształtowanie umiejętności kontroli
gniewu.

Dzieciobójstwo

Definicja dzieciobójstwa

Jest to szczególny rodzaj przestępczości

kobiet, jest to przestępstwo zabicia przez

matkę jej nowo narodzonego dziecka w

okresie porodu bądź też po porodzie, pod

wpływem jego przebiegu.

Nie nazywa się więc dzieciobójstwem

zabicie przez matkę jej kilkunastoletniego

syna, gdyż nie można przyjąć, iż po tak

długim okresie czasu, matka nadal

znajdowała się w okresie porodu pod

wpływem jego przebiegu.

Przyczyny

dzieciobójstwa



Brak oparcia w osobach bliskich,



Trudna sytuacja materialna,



Niekorzystne warunki rozwoju i wychowania w
rodzinie,



Niezaspokojenie potrzeby miłości, brak więzi
emocjonalnych między członkami rodziny,



Niechciana, nieplanowana ciąża,



Wpływ porodu na stan psychiczny kobiety,



Socjalna bezradność, brak aspiracji życiowych,



Brak odpowiedniego przygotowania do
pełnienia roli matki.

Dzieciobójstwo z punktu

widzenia Kościoła



„Aborcja jest rodzajem holokaustu, dokonującym się za
przyzwoleniem demokratycznie wybranych władz.”

Jan Paweł II



„Jeśli możemy zaakceptować to, że matka zabija swoje dziecko, to
jak możemy mówić innym ludziom, by nie zabijali drugiego
człowieka?”

Matka Teresa z Kalkuty



„Naród, który zabija własne dzieci, jest narodem bez przyszłości.”

Jan Paweł II



„Fundamentalnym prawem człowieka jest prawo do życia od
poczęcia aż do naturalnej śmierci. Aborcja nie może być jednym z
praw człowieka, bo jest jego przeciwieństwem.”

Benedykt XVI



„Dziecko nie narodzone jest człowiekiem w takim samym stopniu i z
takiego samego powodu ,jak jego matka.”

Pius XII

Dzieciobójstwo z punktu

widzenia prawa

Istotę przestępstwa zwanego dzieciobójstwem określa

artykuł 149 kk: „ Matka, która zabija dziecko w

okresie porodu, pod wpływem jego przebiegu

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy

do lat 5”. Wynika z tego, że dzieciobójstwo jest

szczególnym rodzajem zabójstwa.

Dzieciobójstwo nazwane zostało przestępstwem

uprzywilejowanym ( delictum prvilegiatum) , bowiem

ustawodawca przyjął, iż poród może wywołać u

kobiety rodzącej tak wielkie napięcie emocjonalne i

związane z tym zaburzenia psychofizyczne, że

zmniejszają one wyraźnie zdolność do

rozpoznawania znaczenia czynu.

Profilaktyka



„Okna Życia”,



Promowanie wartości rodzinnych w ramach lekcji
wychowawczych oraz innych zajęć lekcyjnych,



Promowanie trwałych związków małżeńskich
opartych na miłości, wierności, uczciwości i
współpracy,



Poszanowanie życia,



Wspieranie wychowawczej roli rodziny poprzez:
pedagogizację rodziców, pomoc w rozwiązywaniu
problemów, wsparcie w sytuacjach trudnych,



Realizację przedmiotu wychowanie do życia w
rodzinie.

Krzywdzone dzieci



Dziecko nienarodzone - tragicznym i
najważniejszym skutkiem aborcji jest
nieżywe dziecko, miało być darem
Boga a stało się ofiarą ludzi.



Dziecko niechciane - wpływ na to ma
nastawienie natalistyczne, a
konsekwencją tego jest fakt, że wiele
dzieci jest niechcia-nych,
nieoczekiwanych, traktowanych jako
zło konieczne.



Dzieci zachcianki - dziecko jako kaprys
rodzica – negatywny aspekt.



Dzieci samotne - jest rodzajem skazania
dziecka na zamknięcie się w swoim
świecie wewnętrznym, co zawsze jest
bagażem, rodzi poczucie izolacji, wiąże
się z bólem, odrzuceniem, tęsknotą za
bliskimi , domem i ciepłem rodzinnym.



Dzieci na sprzedaż - Patrzenie na
dziecko w kategoriach materialnych.



Dzieci samobójcze - samobójstwo
zawsze kojarzy się z ogromem ciężaru
nie do uniesienia, pustka
egzystencjalna.



Dzieci ulicy - dzieci ulicy inaczej dzieci
zaniedbane, dzieci działające przestępczo,
uciekinierzy, zagrożona demoralizacja
młodzież.



Dzieci bezwstydne.



Dzieci molestowane



Dzieci żołnierze - dzieci walczące o ojczyznę,
wolność, prawa.



Dzieci w sekcie.



Dzieci mediów - obecnie coraz częściej brak
w społeczeństwie czasu na lekturę, która
wymaga ciszy, skupienia myśli, refleksji.
Natomiast zupełnie inaczej ma się rzecz z
telewizją i komputerami.

Dzieci zaniedbywane

Krzywdzenie dzieci zazwyczaj kojarzy

nam się z przemocą fizyczną, czy

wykorzystywaniem seksualnym, jednak

takie myślenie jest mylne, do

krzywdzenia dzieci zalicza się także ich

zaniedbywanie, które nie raz ma

bardzo poważne konsekwencje dla

zdrowia, a nawet życia dzieci.

Zaniedbywanie dziecka to

niezaspokajanie podstawowych potrzeb

dziecka.

Dzieci zaniedbywane to dzieci głodne, brudne,

nieodpowiednio ubrane, nieszczepione, które

dużo wolnego czasu spędzają poza domem,

często do późnych godzin, a ich rodzice nie

zwracają na to uwagi. W dzisiejszych czasach

zaniedbywanie nie dotyczy tylko rodzin

patologicznych, ale również rodzin gdzie rodzice

długo pracują i nie zapewniają odpowiedniej

opieki swoim dzieciom, czy też młodych

rodziców, którzy nie wiedzą jak odpowiednio

zając się dzieckiem, a nie chcą niczyjej pomocy.

Jak widać zaniedbywanie to też krzywdzenie i

powinniśmy także reagować na to, a nie tylko

na przemoc fizyczną, psychiczną czy też

seksualną.

Dziękujemy za uwagę.