Wypadki przy
pracy

Józef
Mirowicz

Badanie wypadku jest procedurą
ukierunkowaną na wszechstronne
poznanie zdarzeń wypadkowych

Wypadki się nie

darzają Wypadki

są owodowane

Na świecie codziennie

•

300 000 osób ulega wypadkom przy pracy

(tj. tyle,

ilu

mieszkańców liczy Białystok, Gliwice)

•

30 000 osób ulega wypadkom ciężkim

(tj. tylu, ilu mieszkańców liczy Kłodzko, Zakopane)

•

600 osób ulega wypadkom śmiertelnym

(dane za Inspektorem Pracy nr 3 (241) z 2003)

Na świecie co roku

•

500 mln osób jest niepełnosprawnych

(więcej niż liczba mieszkańców UE)

•

60 do 150 mln osób rozpoznaje się chorobę

związaną z warunkami pracy

(tj. tylu mieszkańców ilu liczy Rosja)

•

60 mln pracowników jest eksponowanych na

czynniki rakotwórcze

(tj. tyle, ilu mieszkańców liczy Francja).

Koszty wypadków w Polsce

•

Straty dla przedsiębiorstwa w Polsce

wynoszą średnio 43 000 zł na 1 wypadek
ciężki lub śmiertelny

•

Koszty niewłaściwych warunków pracy

wynoszą ok. 20 mld zł tj. 2,5 % PKB.

Obowiązki pracodawcy

•

Art. 234 2 kodeksu pracy - pracodawca jest obowiązany niezwłocznie

zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim
lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który
wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany
za wypadek przy pracy.

•

Art. 283 2 kodeksu pracy - tej samej karze podlega, kto:

pkt 6 wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego inspektora pracy,
prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za
wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką
chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo
przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty
dotyczące takich wypadków i chorób.

Wypadek przy pracy

•

Ustawa z 30.10.2002

o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 199 poz. 1673 ze
zm.)

•

ROZPORZĄ DZENIE RADY MINISTRÓW

z dnia 1 lipca 2009 r.
w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy
(Dz. U. z dnia 2 lipca 2009 r.)

Definicja wypadku przy

pracy

•

Art. 3 Nagłe zdarzenie wywołane przyczyna

zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, KTÓRE
NASTĄPIŁO w związku z pracą:

-

podczas lub w związku_z wykonywaniem zwykłych czynności albo

poleceń przełożonych

-

Podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na

rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia

-

W czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze

między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy

Rodzaje wypadków

•

wypadki przy pracy

- ART. 3 U. 1 USTAWY Z DNIA 30.10.2002R. O UBEZPIECZENIU

SPOŁECZNYM Z TYTUŁU WYPADKÓW PRZY PRACY I CHORÓB
ZAWODOWYCH (DZ. U. NR 199, POZ. 1673 Z PÓŹN. ZM).

•

wypadki traktowane na równi z wypadkami

przy pracy w zakresie uprawnień do
świadczeń

- art. 3 u. 2 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z

tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz.
1673 z późn. zm).

Rodzaje wypadków (2)

•

Wypadki w drodze do pracy lub z pracy

- art. 57b ustawy z dnia 17.12.1998^ O emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. nr 162, poz. 1118 z późn. Zm).

•

Wypadki powstałe w

okolicznościach szczególnych

- art. 2 u. 1 ustawy z dnia 30.10.2002^ O

zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób
zawodowych powstałych w szczególnych
okolicznościach.

Wypadek przy pracy (2)

•

Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe

zdarzenie wywołane przyczyna zewnętrzną
powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w
okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego
tytułu podczas:

- uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów

przez osobę pobierającą stypendium sportowe

Wypadek przy pracy (2)

- wykonywania odpłatnie pracy na podstawie

skierowania do pracy w czasie odbywania kary
pozbawienia wolności lub tymczasowego
aresztowania

- pełnienia mandatu posła lub senatora,

pobierającego uposażenie

- odbywania szkolenia lub stażu przez absolwenta

pobierającego stypendium w okresie odbywania
tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania
wydanego przez powiatowy urząd pracy

Wypadek przy pracy (2)

- wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni

produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz
przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem
spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie
ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych
spółdzielni

- wykonywania pracy na podstawie umowy

agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem
cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia

Wpadek zrównany z

wypadkiem przy pracy

•

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się - w

zakresie uprawnień do świadczeń - wypadek,
któremu pracownik uległ:

w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został
postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z
wykonywaniem powierzonych mu zadań

podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony

przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy
organizacje związkowe

Wypadek w drodze do

pracy lub z pracy

•

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa

się nagłe zdarzenie wywołane przyczyna
zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z
miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej
działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia
rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie
została przerwana

- Uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga

została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie
przekraczał granic potrzeby

- Uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy również wówczas,

gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów
komunikacyjnych, najdogodniejsza

Postępowanie w

sprawach
wypadków przy
pracy

•

Pracownik który uległ wypadkowi, jeżeli

jego stan zdrowia na to pozwala,
powinien poinformować niezwłocznie o
wypadku swojego przełożonego

Postępowanie w

sprawach
wypadków przy
pracy (2)

•

Okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy ustala zespół

powypadkowy w składzie:

- pracownik kierujący komórką bhp oraz zakładowy sip (w. śmiertelny, ciężki,

zbiorowy)

- pracownik służby bhp oraz oddziałowy (wydziałowy) sip (pozostałe wypadki)
- pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca

powierzył wykonywanie zadań służby bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy
( u pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby bhp)

- przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu

szkolenia w zakresie bhp (w przypadku braku sip)

- pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.

Postępowanie w

sprawach
wypadków przy
pracy (3)

•

Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn

wypadku pracodawca ma obowiązek
zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób
wykluczający:

- dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
- Uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń

technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane

- Dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń

technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów,
które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego
okoliczności

Postępowanie w

sprawach
wypadków przy
pracy (4)

•

Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub

dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca, w
uzgodnieniu ze sip, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po
sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca
wypadku

•

Zgodę, o której mowa wyżej w sytuacji zaistnienia wypadku

śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego wyraża pracodawca po
uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem, a w
razie zaistnienia takich wypadków w zakładzie górniczym - także po
uzgodnieniu z właściwym organem państwowego nadzoru górniczego

•

Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody, o której

mowa, jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób
lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu

Obowiązki

zespołu
powypadkowe
go

•

Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o

wypadku zespół powypadkowy jest
obowiązany przystąpić do ustalenia
okoliczności i przyczyn wypadku, a w
szczególności:

- dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego

maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń
ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne
okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku

- jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub fotografię

miejsca wypadku

Obowiązki zespołu powypadkowego (2)

•

Wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia

na to pozwala

•

Zebrać informacje od świadków wypadku

•

Zasięgnąć opinii lekarza, w szczególności lekarza sprawującego

opiekę zdrowotną nad pracownikami, oraz w razie potrzeby
innych specjalistów

•

Zebrać inne dowody dotyczące wypadku

•

Dokonać kwalifikacji prawnej wypadku, kierując się definicją

wypadku

•

Określić wnioski i środki profilaktyczne

•

Zespół powypadkowy obowiązany jest wykorzystać materiały
zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie,
jeżeli materiały te zostaną mu udostępnione

Obowiązki zespołu powypadkowego (3)

•

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy

sporządza - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania
zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i
przyczyn wypadku

•

Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie

późniejszym, wskutek uzasadnionych przeszkód lub
trudności, wymaga podania przyczyny tego opóźnienia w
treści protokołu powypadkowego

•

Zapoznanie poszkodowanego (członków rodziny pracownika

zmarłego wskutek wypadku) z treścią protokołu
powypadkowego i pouczenie o przysługującym mu prawie
zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole

Obowiązki zespołu powypadkowego (4)

•

Doręczenie protokołu powypadkowego wraz z

pozostałą dokumentacją powypadkową
pracodawcy w celu zatwierdzenia

•

Sporządzenie - nie później niż w ciągu 5 dni

nowego protokołu powypadkowego, na wniosek
pracodawcy, po dokonaniu wyjaśnień i
uzupełnień w przypadku gdy:
-

do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia

przez poszkodowanego lub członków rodziny
pracownika zmarłego wskutek wypadku

- protokół ten nie odpowiada warunkom określonym w

rozporządzeniu

Obowiązki zespołu powypadkowego (5)

•

Sporządzenie - nie później niż w ciągu 5 dni nowego

protokołu (po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień)
gdy właściwy inspektor pracy zwróci się do
pracodawcy z uzasadnionym wnioskiem o ponowne
ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku
śmiertelnego, ciężkiego i zbiorowego

Tylko w przypadku gdy protokół zawiera

Ustalenia naruszające uprawnienia
pracownika albo niewłaściwe wnioski
profilaktyczne

Najczęstsze błędy formalne w
dokumentacjach powypadkowych

•

Skład zespołu powypadkowego - pkt 2 protokołu

•

Niepodjęcie działań przez zespół powypadkowy w

celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w
trybie natychmiastowym - pkt 2 protokołu

•

Brak szczegółowego uzasadnienia stwierdzenia

zespołu powypadkowego, że poszkodowany
naruszył przepisy bhp w sposób umyślny lub
wskutek rażącego niedbalstwa - pkt 5 protokołu

•

Brak szczegółowego uzasadnienia stwierdzenia

zespołu powypadkowego, że wypadek nie jest
wypadkiem przy pracy - pkt 7 protokołu

Najczęstsze błędy

formalne (2)

•

Brak lub niewłaściwe wnioski i środki profilaktyczne - pkt 9

protokołu

•

Brak podpisów członków zespołu powypadkowego

•

Niedotrzymanie terminu sporządzenia protokołu

powypadkowego w terminie 14 dni - brak uzasadnienia w
punkcie 12 protokołu

•

Zapoznanie poszkodowanego lub członka rodziny zatwierdzeniu

protokołu powypadkowego - pkt 13 i 14 protokołu

•

Brak wykazu załączników - pkt 16 protokołu

•

Brak wskazania siedziby sądu pracy - pouczenie pkt II

Dziękuję za uwagę