Przemoc w rodzinie i jej

negatywne skutki społeczne.

•

PRZEMOC PSYCHICZNA

Ogólna definicja przemocy

Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim
człowiekiem
( fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z
nią do czynienia wówczas, gdy

osoba słabsza (ofiara)

poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom
osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).

Jest zjawiskiem wynikającym z działania człowieka
Działanie to charakteryzuje się 4 podstawowymi
właściwościami:
1. Jest ono intencjonalne (zmierza do osiągnięcia
jakiegoś
celu, intencja skrzywdzenia, wykorzystanie przewagi)
2. Przyczynia się do naruszania praw i dóbr
drugiego człowieka (przekroczenie granic drugiej
osoby)
3. Uniemożliwia samoobronę (głównie z powodu
przewagi w różnych obszarach)
4. Powoduje szkody (materialne, fi zyczne, psychiczne)

PRZEMOC

Prawo wobec przemocy

•

W 207 artykule Kodeksu Karnego czytamy: „Kto znęca
się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub
nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym
stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub
osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub
fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności…”.

Definicja przemocy psychicznej

•

Przemoc psychiczna to wywieranie wpływu na proces
myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej
przyzwolenia przy użyciu środków komunikacji
interpersonalnej.

Formy przemocy psychicznej:

•

Aktywna: poniżanie nadużycia emocjonalne,
pozbawienie środków materialnych.

•

Pasywna: nieokazywanie uczuć, lekceważenie
emocjonalne, lekceważenie potrzeb materialnych.

Do najczęstszych form przemocy
psychicznej w rodzinach należą:

•

- szantaż emocjonalny,

•

- manipulowanie uczuciami,

•

- szydzenie, wyśmiewanie,

•

- wmawianie kłamstw,

•

- ubliżanie i ciągłe krytykowanie,

•

- brak szacunku,

•

- znęcanie,

•

- wywieranie nacisku, presji,

•

- groźby, np. pobicia, zabrania dziecka, popełnienia
samobójstwa,

•

- zastraszanie,

•

- wymuszenia emocjonalne,

•

- zmuszanie do przyglądania się szokującym scenom,

cd. formy przemocy psychicznej

•

- pozbawienie poczucia bezpieczeństwa,

•

- niszczenie domowych sprzętów,

•

- wypędzanie z domu,

•

- pozbawienie środków materialnych,

•

- lekceważenie środków materialnych,

•

- nieokazywanie uczuć,

•

- lekceważenie emocjonalne,

•

- narzucanie sądów,

•

- izolowanie od osób, które mogą służyć pomocą

•

- przenoszenie winy za niezawinione rzeczy na ofiarę,
utwierdzanie w poczuciu winy,

•

- niektóre formy nadopiekuńczości, np. decydowanie za osobę,
która powinna zrobić to sama

Przemoc psychiczna a przemoc fizyczna

•

Przemoc psychiczna w przeciwieństwie do fizycznej nie
pozostawia widocznych śladów i jest znacznie łatwiej
akceptowana przez społeczeństwo, wywołuje jednak
negatywne uczucia: strach, lęk, poczucie
niesprawiedliwości, świadomość braku miłości
rodzicielskiej, bunt. Przemoc psychiczna, podobnie jak
inne formy przemocy, powoduje zjawisko "błędnego
koła", kiedy to ofiara staje się katem. Nieprawidłowe
wzorce zachowań wyniesione z domu są często
nieświadomie powielane w późniejszych latach nawet
przez osoby odrzucające i negujące postawy swoich
gnębicieli.

•

Przemoc psychiczna podobnie jak i fizyczna, zarówna ta
domowa jak i w pracy, jest przestępstwem.

Przemoc

psychiczna w rodzinie

•

Przemoc psychiczna w rodzinach może dotykać wszystkich relacji: mąż -
żona, matka - dziecko, ojciec - dziecko, między rodzeństwem, w
dwukierunkowych relacjach (żona wobec męża lub odwrotnie). Najczęściej
jednak wszyscy członkowie są „zainfekowani” toksycznymi relacjami, bo
osoba, która jest źródłem, ma przecież kontakt ze wszystkimi w rodzinie i
wpływ ten jest uogólniony.

•

Elementem podporządkowania sobie ofiary jest stałe domaganie się od
niej drobnych przysług i ustalanie reguł gry w życiu codziennym. Sprawcy
często grożą samobójstwem, zastraszają ofiarę w celu przejęcia kontroli
nad jej życiem towarzyskim i rodzinnym, grożą skrzywdzeniem innych
osób. Najpotężniejszą bronią z arsenału agresora jest szantaż
emocjonalny stosowany wobec bliskich. Służy on uzależnieniu ofiary od
szantażysty i odseparowaniu jej od osób, które szantażysta uważa za
zagrożenie dla swojej władzy. Sam szantażysta często nie zdaje sobie
sprawy z tego jak bardzo krzywdzi bliską sobie osobę, nie dostrzega w
swoim zachowaniu niczego złego, jest to dla niego naturalny sposób
komunikowania swoich uczuć i wpływania na innych. Jedyną skuteczną
formą obrony przed szantażem jest obnażenie szantażysty, poprzez
powiedzenie wprost "szantażujesz mnie".

Przemoc psychiczna wobec dzieci

•

Najtrudniejsza do zdiagnozowania jest przemoc psychiczna wobec
dzieci. Przemoc tę często określa się jako przemoc w białych
rękawiczkach Może być świadomym okrucieństwem wobec dziecka,
polegającym na celowym, perfidnym wykorzystywaniu jego
bezradności lub nieświadomym krzywdzeniem dziecka na skutek
nieznajomości jego psychiki i na rzutowaniu na nie własnych potrzeb i
modelu szczęścia.

•

Wyzwiska, straszenie, krzyki, "moralizowanie", wymuszanie lojalności,
szantażowanie, niszczenie rzeczy osobistych, wyrzucanie pamiątek,
listów, czasowa izolacja, oschłość emocjonalna, nadmierny rygoryzm
a także różne formy nadopiekuńczości, to tylko niektóre z licznych
przejawów przemocy emocjonalnej stosowanej wobec dzieci.
Wyjątkowo perfidnym sposobem znęcania się psychicznego,
zwłaszcza w stosunku do dzieci najmłodszych, wierzących
bezgranicznie w prawdomówność rodziców, jest straszenie
wyrzuceniem z domu, oddaniem do domu dziecka, mówienie, że się
go już nie kocha, że się odejdzie lub, ze z jego winy jest się chorym.

Skutki przemocy psychicznej u dziecka:

•

Dziecko traci poczucie bezpieczeństwa, przeżywa lęki,
ciągły stres, smutek i samotność, poczucie
niesprawiedliwości i bezsensu, świadomość braku miłości
rodzicielskiej i wiele innych konsekwencji, takich jak
zaburzenia snu, przygnębienie, nerwice, zachowania
agresywne, a nawet myśli i próby samobójcze. Rany w
psychice dziecka spowodowane takim postępowaniem
dorosłych wyrządzają ogromne spustoszenie w sferze
emocjonalnej, poznawczej i behawioralnej dziecka.
Pozbawione miłości dziecko nie potrafi nawiązywać
prawidłowych kontaktów emocjonalnych z ludźmi.
Prawdopodobnie nie będzie umiało okazywać uczuć
swoim bliskim w dorosłym życiu.

Negatywne skutki społeczne

•

- zespół stresu pourazowego,

•

- zespoły i zaburzenia lękowe,

•

- depresje,

•

- choroby psychosomatyczne,

•

- poczucie zagubienia, osamotnienia, bezsensu, bezradności,

•

- poczucie krzywdy,

•

- poczucie winy,

•

- koszmary nocne,

•

- problemy ze snem,

•

- stałe napięcie mięśni ciała: drżenie rąk, nóg, tiki nerwowe, itp.

•

- zachowania agresywne w stosunku do siebie i innych,

 

cd. negatywne skutki

•

- ucieczki w sen,  świat fantazji,

•

- zaniżona samoocena,

•

- małe poczucie własnej wartości, brak akceptacji
własnej osoby,

•

- u dzieci - problemy w szkole z nauką i zachowaniem,
ucieczki,

•

- tendencja do uzależniania się od innych,

•

- poczucie alienacji,

•

- dążenie do perfekcjonizmu,

•

- stosowanie przemocy emocjonalnej wobec innych,
dążenie do kontroli innych,

•

- izolacja,

•

- przestępczość,

•

- poczucie wstydu, inności.

Podsumowanie

•

Nie istnieją jasne kryteria oceny szkodliwości psychicznego
maltretowania jednostki. Fakt znęcania się psychicznego
najczęściej wychodzi na jaw kiedy mamy do czynienia z
przemocą fizyczną, kiedy przybiera bardziej agresywną i
przez to łatwiej zauważalną formę zachowania.

•

Wyjście z relacji o cechach przemocy psychicznej nie jest
łatwą sprawą. Ważne jest więc szerokie spektrum pomocy
dla ofiar i szerokie grono wsparcia- począwszy od
przeróżnych instytucji i - Miejskich Ośrodków Pomocy
Społecznej, szkół, poradni, policji, lekarzy, sądów,
psychoterapeutów, księży do rodziny, przyjaciół i sąsiadów
włącznie. Dzięki pomocy i współpracy wielu osób i instytucji
udaje się niektórym wyjść z przemocy . Odzyskują wtedy
spokój, radość i mają szanse na godne życie.

Dziękujemy za uwagę.