Slajd 1

Determinanty dochodu

narodowego

dr Beata Woźniak-Jęchorek

Katedra Makroekonomii i Badań nad Gospodarką

Narodową

tel. 61 854.37.16

b.wozniak@ue.poznan.pl

Podstawowe definicje:



Produkcja potencjalna

– produkcja,

którą można by wytworzyć w gospodarce
przy racjonalnym wykorzystaniu
wszystkich czynników produkcji. Jej
wielkość zależy od wielkości zasobów
czynników produkcji występujących w
gospodarce oraz od efektywności ich
wykorzystania.



Produkcja faktyczna

– produkcja

rzeczywiście wytwarzana w gospodarce.
Jej poziom wyznaczają możliwości
opłacalnej sprzedaży.

Podstawowe definicje:



Globalna (zagregowana) podaż

– ta

wielkość produkcji, którą wytworzą i
sprzedadzą podmioty gospodarcze przy
danych istniejących cenach, mocy
wytwórczej i kosztach.



Globalny (zagregowany) popyt

– suma,

którą przy danych cenach, dochodach
oraz innych zmiennych ekonomicznych
wydadzą konsumenci, przedsiębiorstwa
oraz rząd.

Wpływ dochodów na wielkość

wydatków konsumpcyjnych – różne

hipotezy:

hipoteza dochodu

absolutnego

wielkość

wydatków

konsumpcyjnych

zależy od:

poziomu bieżących

dochodów (przy wzroście

dochodów wydatki

konsumpcyjne wzrastają, ale

ich udział w dochodzie jest

coraz mniejszy)

hipoteza dochodu

relatywnego

standardu życia znajomych

i sąsiadów (J.S. Duesenberry)

hipoteza dochodu

permanentnego

przeciętnego dochodu

uzyskanego w ciągu całego

życia (dochodu

permanentnego)

(M.Friedman) lub hipoteza

cyklu życia (F.Modigliani)

Czynniki determinujące wysokość

wydatków konsumpcyjnych:



dochody



wielkość zgromadzonego majątku
(bogactwa)  efekt bogactwa
(A.C.Pigou)

Popyt konsumpcyjny

to suma, którą

gospodarstwa domowe planują wydać

na dobra i usługi.

Konsumpcja:



Funkcja konsumpcji

– to związek między

bieżącymi dochodami a wydatkami

konsumpcyjnymi. Określa ona poziom

zamierzonej konsumpcji przy różnych

poziomach dochodów.



Autonomiczny popyt konsumpcyjny

- to

niezależna od rozmiarów dochodu wielkość

konsumpcji.



Krańcowa skłonność do konsumpcji

(MPC)

- określa, jaką część dodatkowego

dochodu gospodarstwa domowe przeznaczają

na konsumpcję.

Inwestycje:

Popyt inwestycyjny

oznacza

zamierzone (planowane) przez

przedsiębiorstwa wydatki na

powiększenie lub utrzymanie zasobów

kapitału trwałego (budynki, urządzenia,

maszyny, itp.) oraz stanu zapasów.

Inwestycje podejmowane są przez

przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia

zysku

w przyszłości, a ten zależy od

poziomu

kosztów

i od

wielkości

sprzedaży

Ważną rolę pełnią też

oczekiwania

Inwestycje:



Inwestycja to

nakład gospodarczy

tworzenie lub zwiększanie majątku
trwałego.



Inwestycja to

wydatki

przedsiębiorstw

na dobra, które mogą

być użyte do produkcji innych dóbr i
usług. Jest to tzw.

"efekt korzyści

odroczonych w czasie".



Inwestycja to

wyrzeczenie się

obecnych, pewnych korzyści

rzecz niepewnych korzyści w
przyszłości.

Inwestycje:

Inwestycje dzielimy na:



inwestycje w

kapitał trwały



oraz inwestycje w

zapasy

Inwestycje w kapitał trwały są to

inwestycje

mieszkaniowe

(zakup mieszkań i bloków mieszkalnych

niezależnie od podmiotu nabywającego) oraz

inwestycje niemieszkaniowe

, gdzie wchodzą

pozostałe zakupy przedsiębiorstw niepowiększające

zapasów.

Inwestycje są strumieniem nowego kapitału w ciągu roku i

są dodawane do zasobu kapitału.

Są to

inwestycje brutto

Inwestycje brutto pomniejszone o amortyzację tworzą

inwestycje netto

Inwestycje:

Ze względu na termin realizacji wyróżnia

się:



inwestycje

długoterminowe

( ponad

1 rok)



inwestycje

krótkoterminowe

( do 1

roku)

Ze względu na to czego dotyczą wyróżnia

się:



inwestycje infrastrukturalne



inwestycje produkcyje



inwestycje restrukturyzacyjne

(udoskonalenia)

Inwestycje:

Do grupy

inwestycji

długoterminowych

należą:



nieruchomości



wartości niematerialne i prawne



długoterminowe aktywa finansowe

Przeciwieństwem inwestycji jest

konsumpcja

Dwa rodzaje inwestycji
podejmowanych na rynku:



Inwestycje autonomiczne

–

realizowane niezależnie od stanu
popytu (kojarzono z sektorem
publicznym np. budowa dróg)



Inwestycje indukowane

–

realizowane w następstwie zmian
po stronie popytu (większość
inwestycji)

Dochody ludności:

Rozporządzalne dochody osobiste – dochody,

jakie gospodarstwa domowe mogą

przeznaczyć na:

konsumpcję lub oszczędności

Nieskonsumowana część dochodu jest

oszczędzana.

Funkcja konsumpcji wyznacza funkcję

oszczędności.

Równowaga na rynku
przy stałych cenach i
płacach:

globalny popyt = globalnej podaży

Punkt równowagi wyznaczany jest przez popyt

globalny

Warunek:

planowane inwestycje = planowanym

oszczędnościom

I – C = C + S

ex ante

= S

ex ante

Determinanty dochodu
narodowego – model
podstawowy:

AD = C + I

Rozmiary

produkcji

faktycznej

Funkcja

popytu

globalne

Popyt

globalny

Produkt, dochody

Wydatki

autonomicz

Punkt

równowa

Linia nachylona pod

kątem 45

wyznacza

równowagę w

gospodarce

Nachylenie funkcji popytu
zależy od krańcowej
skłonności do konsumpcji
(wzrost skłonności do
konsumpcji = krzywa
bardziej stroma)

Kształt krzywej agregatowej
podaży – stanowiska różnych
szkół

Dochód narodowy

Pozio

m cen

Ekstremalne stanowisko

neoklasyczne:

Dochód narodowy

Pozio

m cen

Ekstremalne stanowisko

neoklasyczne:

Dzięki:



giętkości cen



dużej skuteczności działania mechanizmów rynkowych

Stany nierównowagi

na rynkach czynników produkcji i na

rynku towarowym są szybko likwidowane i faktyczna

produkcja ustala się na poziomie

odpowiadającym

pełnemu wykorzystaniu czynników produkcji

Zmiany agregatowego popytu

powodują jedynie zmiany

ogólnego

poziomu cen

Zmiana wielkości produkcji wymaga zatem

zmiany

wielkości zasobów czynników produkcji lub zmiany

efektywności ich wykorzystania.

Prawo rynków Say’a

Prawo rynków Jean Baptista Say’a

– nadprodukcja jako

zjawisko trwałe i powiększające jest absolutnie

niemożliwa. Może się pojawić jako zjawisko

krótkotrwałe, przejściowe i ograniczone.

Na czym polega mechanizm zwiększania sprzedaży drogą

pomnażania produkcji?

Założenia:



pożądanie dóbr przez ludzi jest absolutnie nieograniczone –

każde zaspokojenie potrzeb przesuwa granicę potrzeb



każde tworzenie podaży jest zarazem tworzeniem popytu

(podaż to ponoszenie kosztów, a to czyjś dochód – popyt).

Oszczędności dla Say’a to chwilowo odroczony popyt.



traktowanie pieniądza jako środka pośredniczenia w

wymianie i miernika wartości; pominął jednak funkcję

skarbienia – przedsiębiorca stara się jak najszybciej pozbyć

pieniędzy, które otrzymał ze sprzedaży wyprodukowanych

towarów (pierwsza możliwość odrzucenia prawa Say’a – gdy

oszczędności rosną, nie ma automatyzmu wzrostu popytu).

Stanowisko

keynesistów:

Dochód narodowy

Pozio

m cen

AP’

Stanowisko keynesistów:

Odrzucają założenie

doskonałej giętkości

cen

dużej skuteczności działania

mechanizmów rynkowych

(nie są w

stanie zagwarantować produkcji w pełni

wykorzystującej czynniki wytwórcze;

założenie giętkości cen i płac jest mało

realistyczne w świecie związków

zawodowych  założenie o cenach

lepkich, a w krańcowym przypadku –

założenie o cenach sztywnych).

Podsumowanie:

Stanowisko

neoklasyczne

Stanowisko

keynesistów

Podejście

podażowe

popytowe

Determinanty

faktycznego DN

zasoby czynników

produkcji

efektywność

wykorzystania

czynników produkcji

wielkość agregatowego

popytu na towary

Opisywana

gospodarka

Pełne wykorzystanie

czynników produkcji

Analiza długookresowa

Niepełne wykorzystanie

zasobów

Analiza krótkookresowa

Mnożnik

Informuje

jak zwiększy się

dochód

skutek

zmiany popytu autonomicznego

(inwestycyjnego, konsumpcyjnego) przez

jednostkę.

gdzie: MPC – krańcowa skłonności do

konsumpcji

MPC





Działanie mnożnika

Zwiększenie wydatków autonomicznych

Równoległe przesunięcie krzywej popytu w

górę

Wzrost dochodu i produkcji

Zwiększenie popytu konsumpcyjnego

Wzrost dochodu i produkcji (znacznie większy

niż pierwotny wzrost wydatków

autonomicznych

Cechy mnożnika:



Jest większy od 1

, gdyż każda zmiana

popytu autonomicznego wpływa na wielkość
produkcji.



Działa tylko wtedy, gdy mamy

nie w pełni

wykorzystane zdolności produkcyjne.



Działa w obie strony

– gdy wzrost

inwestycji ma wielkość ujemną, mnożnik też
działa i wzmacnia efekty ujemne.



Efekty mnożnikowe mają

charakter

gasnący

Paradoks zapobiegliwości

Załóżmy, że gospodarstwa domowe

decydują się na zwiększenie swoich

oszczędności (S) autonomicznych przy

każdej wielkości dochodu (Y)

Oznacza to, że

muszą

ograniczyć

konsumpcję (C)

autonomiczną

To zmniejsza AD i

przez mechanizm

mnożnika

powoduje spadek

Y w punkcie

równowagi

W nowym

punkcie

równowagi wciąż

S = I

Determinanty dochodu
narodowego – model z udziałem
państwa:

AD = C + I

Popyt

globalny

Produkt, dochody

Linia nachylona pod

kątem 45

wyznacza

równowagę w

gospodarce

AD = C + I +
G

+ I

Determinanty dochodu
narodowego – model z udziałem
państwa:

AD = C

+ MPC(1-t)Y + I

Popyt

globalny

Produkt, dochody

Linia nachylona pod

kątem 45

wyznacza

równowagę w

gospodarce

AD = C

+ MPC*Y +

+ I

Wniosek

Wzrost wydatków państwa (G) przesuwa

krzywą popytu globalnego, a wzrost

stawki podatkowej (t) wpływa na

zmniejszenie jej nachylenia.

Jednoczesne zwiększenie G i T (wielkości

wpływów podatkowych) o tę samą

kwotę zwiększa wartość produktu w

punkcie równowagi – działa

mechanizm zrównoważonego

budżetu.

Determinanty dochodu
narodowego – model z udziałem
HZ – wpływ eksportu na Y w
punkcie równowagi :

AD = C + I +
G

Popyt

globalny

Produkt, dochody

Linia nachylona pod

kątem 45

wyznacza

równowagę w

gospodarce

AD = C + I + G +
X

+ I +

Determinanty dochodu
narodowego – model z udziałem
HZ – wpływ importu na Y w
punkcie równowagi :

AD = C

+ MPC(1-t)Y + I + G –

Y*MPI

Popyt

globalny

Produkt, dochody

Linia nachylona pod

kątem 45

wyznacza

równowagę w

gospodarce

AD = C

+ MPC(1-t)Y + I + G

+ I + G

Krańcowa skłonność

do importu

Wniosek

wpływa na popyt globalny poprzez

eksport netto

(czyli różnicę między E

, który zwiększa popyt na

produkty krajowe a I

, który zmniejsza popyt na

produkty krajowe).

jest przy tym

wielkością autonomiczną

(nie zależy od

koniunktury w kraju), a I

zależy od skłonności

podmiotów krajowych do nabywania dóbr

zagranicznych.

MPI –

krańcowa skłonność do importu

określa jaka część

z dodatkowej jednostki dochodu jest przeznaczona na

dobra sprowadzane z zagranicy.

Krzywa AD przesuwa się równolegle w górę o

wielkość E

powoduje spadek skłonności do konsumpcji

dóbr krajowych, co zmniejsza nachylenie

krzywej AD.

Document Outline