Budżet państwa

a budżety jednostek

samorządu

terytorialnego

Budżet państwa

Budżet państwa jest rocznym planem dochodów
i wydatków oraz przychodów i rozchodów:



Organów władzy państwowej, kontroli, ochrony
prawa,



Sądów i trybunałów,



Organów administracji rządowej.
Jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na
okres roku kalendarzowego. Ustawa budżetowa
stanowi podstawę gospodarki finansowej państwa
w danym roku budżetowym.
Budżet

państwa

nie

obejmuje

dochodów,

wydatków, przychodów i rozchodów budżetów
jednostek samorządu terytorialnego.

Przykłady dochodów budżetu państwa:



Podatki i opłaty, które na mocy odrębnych
ustaw nie są dochodami JST, funduszów
celowych oraz innych podmiotów sektora
finansów publicznych,



Cła



dywidendy,



Wpłaty z zysku NBP,



Dochody

pobierane

przez

państwowe

jednostki budżetowe,



Grzywny, mandaty i inne kary pieniężne,



Spadki, zapisy i darowizny,

Budżet jednostek samorządu

terytorialnego



Roczny plan dochodów i wydatków oraz
przychodów i rozchodów danej jednostki
uchwalany w formie uchwały budżetowej na rok
budżetowy,



Stanowi

podstawę

gospodarki

finansowej

jednostki samorządu terytorialnego w roku
budżetowym,



Dochodami jednostek samorządu terytorialnego
są: dochody własne, subwencje ogólne oraz
dotacje celowe z budżetu państwa,



Procedura opracowywania budżetu jest podobna
do procedury uchwalania budżetu państwa.

Środki pieniężne z budżetu państwa

do budżetów JST są transferowane w
formie dotacji celowej bądź subwencji
ogólnej.

Rozróżnienie

pomiędzy

tymi

kategoriami

pojęciowymi

występuje

wyłącznie

na

gruncie

prawnym

natomiast w ujęciu ekonomicznym obie
formy wsparcia są klasyfikowane w
budżecie państwa jako wydatki tego
budżetu a po stronie budżetu samorządu
terytorialnego jako jego dochody.

Dochody własne:



To dochody publiczne, czyli przymusowe,
bezzwrotne, ogólne świadczenia pieniężne
pobierane od podmiotów zamieszkałych
lub mających siedzibę na terenie danej
jednostki

samorządu

terytorialnego,

uiszczane w celu pokrycia jej wydatków.



Zalicza się do nich daniny publiczne
(podatki, opłaty) oraz inne świadczenia
pieniężne
o

charakterze

publicznoprawnym

(grzywny, kary).

Subwencje:



Stała formą finansowania JST,



Rady gminy, rady powiatu czy sejmiku
województwa posiadają ustawowe prawo do
decydowania
o przeznaczeniu środków otrzymanych w tej
formie,



Nadanie

częściom

subwencji

ogólnej

określonego

charakteru

nie

ogranicza

możliwości

samorządu

terytorialnego

do

wydatkowania tych środków na inne cele.,



Występują niezależnie od dotacji celowych,



Przeznaczone są na finansowanie zadań
własnych,

Dotacje celowe:



O wielkości, jak i o przedmiocie wykorzystania
środków
z budżetu państwa decydują organy rządowe,



Podlegają szczególnym zasadom rozliczania,
które przejawiają się przede wszystkim w
obowiązku zwrotu dotacji wykorzystanych
niestosownie do celu,



Służą finansowaniu zarówno zadań własnych,
jak
i zleconych,



Związane są z finansowaniem określonego celu
lub

grupy

celów

(np.

dofinansowanie

określonych zadań własnych gminy),

Dochodami samorządów mogą
być także:



środki

pochodzące

ze

źródeł

zagranicznych niepodlegające zwrotowi,



środki pochodzące z budżetu UE,



inne środki określone w odrębnych
przepisach.

Dochody gminy

Samodzielność gminy w zakresie kształtowania
dochodów jest ograniczona. Konstytucja zastrzega
zarówno ustawowe określenie źródeł dochodów
publicznych oraz sposobu gromadzenia środków
finansowych.
Możliwość wpływu na poziom dochodów sprowadza
się do:



ustalania stawek podatków i wysokości opłat
lokalnych oraz udzielania ulg i zwolnień,



tworzenia własnych podatków lokalnych,



pozyskiwanie środków o charakterze zwrotnym,



uzyskiwania dochodów z gospodarowania mieniem,



ustalania opłat i cen za usługi związane z eksploatacją
obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Dochody powiatu

Możliwości dochodowe powiatu są znacznie

skromniejsze niż dochody gminy. Budżet
powiatu nie jest zasilany żadnymi wpływami
podatkowymi, poza udziałami we wpływach z
podatków dochodowych. Dochody własne
składają się z: dochodów z różnych tytułów
niepodatkowych oraz z udziału we wpływach z
podatków dochodowych (PIT, CIT).

Powiaty otrzymują również subwencję

ogólną,

składającą

się

z

następujących

rodzajów:

wyrównawczej,

równoważącej,

oświatowej.

Dochody województwa

samorządowego

Dochody budżetu województwa pochodzą z

innych źródeł niż dochody gminy. Województwa
samorządowe nie pobierają żadnych podatków,
nie licząc udziału w podatkach dochodowych,
które zalicza się do dochodów własnych.

Województwa samorządowe otrzymują

również subwencję ogólną, składającą się z
następujących

rodzajów:

wyrównawczej,

regionalnej i oświatowej. Dochodami mogą być
ponadto dotacje celowe z budżetu państwa.

BIBLIOGRAFIA



S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka,
PWN, Warszawa 2005.



B. Dolnicki, Samorząd terytorialny, Wolters
Kluwer Polska, Warszawa 2009.



M.

Korolewska,

Finansowanie

jednostek

samorządu terytorialnego w budżecie państwa,
Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu,
Informacja Nr 1164.