 
SPEKTROSKOPIA
FLUORESCENCYJNA
Urszula Radziwanowska
 
Spektroskopia fluorescencyjna
Jest to metoda analizy składu 
chemicznego. Próbka jest oświetlana 
promieniowaniem UV lub VIS, które 
wzbudza emisję promieniowania 
charakterystycznego dla danego 
materiału. Pierwiastki zawarte w 
próbce są identyfikowane poprzez 
charakterystyczne linie widmowe, a 
ich koncentracja może być 
wyznaczona przez natężenia tych linii. 
 
Fluorescencja
Zjawisko uznaje się 
za fluorescencję, 
gdy po zaniku 
czynnika 
pobudzającego 
następuje szybki 
zanik emisji w 
czasie około 10
−8
s.
Jeden z rodzajów luminescencji – 
zjawiska emitowania światła przez 
wzbudzony atom lub cząsteczkę. 
 
Mechanizm fluorescencji
Padający foton wzbudza elektron w cząsteczce lub 
atomie. Wzbudzenie to wiąże się z przejściem elektronu 
do wzbudzonego stanu singletowego. Przy przejściu 
elektronu ze wzbudzonego stanu singletowego do stanu 
podstawowego następuje emisja światła. Długość fali 
promieniowania (wyemitowanego światła) jest dłuższa 
od długości fali zaabsorbowanej. Wynika to z degradacji 
części energii podczas przejść termicznych i 
bezpromienistych. Jest to tzw. przesunięcie Stokesa.
 
Mechanizm 
fluorescencji
 
Diagram Jabłońskiego
S stany singletowe; T stany trypletowe; A absorpcja; F fluorescencja;
P fosforescencja; IC konwersja wewnętrzna; ISC konwersja
interkombinacyjna
 
Widmo emisyjne
Widmo spektroskopowe, które jest obrazem promieniowania 
elektromagnetycznego, wysyłanego przez ciało.
Widmo emisyjne powstaje, gdy obdarzone ładunkiem elektrycznym 
elektrony, atomy, cząstki lub fragmenty cząsteczek tworzących 
dane ciało, będąc wzbudzonymi przechodzą ze stanu o wyższej do 
stanu o niższej energii. Przejściu temu towarzyszy emisja kwantu 
promieniowania elektromagnetycznego o energii równej różnicy 
energii poziomów, między którymi przeszła cząstka.
 
Reguła Stokesa
Długości fali promieniowania fluorescencyjnego są 
większe od długości fali promieniowania wzbudzającego 
fluorescencję lub co najwyżej im równe.
 
Reguła Wawiłowa
Wydajność kwantowa fluorescencji (f) nie zależy od 
długości fali światła wzbudzającego
Zależy od względnej szybkości (czasów życia) 
wszystkich procesów dezaktywacyjnych (k = 1/t)
 
Fluorofor
To część cząsteczki, odpowiedzialna za jej
fluorescencję. Najczęściej jest to grupa funkcyjna,
zdolna do absorbancji energii o określonej długości
fali, a później do wyemitowania innej długości fali
(ściśle określonej). Ilość energii, jak i długość fali
emitowanej zależy od właściwości fluorofora, ale też
od środowiska chemicznego w jakim on działa (na
przykład pH czy siły jonowej). Zależności te są
podstawą w zastosowaniu fluoroforów w biochemii, na
przykład immunofluoroscencji.
Fluorofory mogą mieć możliwość do syntezowania
ich do wybranej, innej cząsteczki, na przykład białka
w celu jego późniejszej wizualizacji. Istnieją też białka
naturalnie wyposażone we Fluorofory, na przykład
zielone białko fluoryzujące czy czerwone białko
fluoryzujące.
 
Spektrofluorymetr
 
Zastosowanie spektroskopii 
fluorescencyjnej
 
Medycyna i analiza kliniczna –oznaczanie witamin, enzymów, 
hormonów, środków dopingujących.
Farmacja –badania metabolizmu (barbiturany, amfetamina, LSD)
Biochemia – detekcja i oznaczanie śladów enzymów, koenzymów, 
lipidów, kwasów nukleinowych, protein, chlorofilu
Żywność – detekcja śladowych komponentów w produktach 
spożywczych (aminokwasy, witaminy, proteiny, toksyny)
Środowisko –powietrze, woda i gleby (policykliczne węglowodory 
aromatyczne PAH, aflatoksyny, PCB, fenole, pestycydy)
Analiza organiczna i nieorganiczna – oznaczanie wszelkich substancji 
fluoryzujących .Inne – detekcja w HPLC, sensory fluorescencyjne, 
badania fotochemiczne i fotofizyczne stanów wzbudzonych, 
spektroskopia czasów życia - techniki impulsowe, mikroskopia.
 
 
Diagnozowanie 
przełyku Barretta:
Punktowa spektroskopia fluorescencyjna polega na
pobieraniu biopsji optycznych, czyli dotknięciu
badanej tkanki końcówką sondy wprowadzonej
przez kanał zwykłego endoskopu. Po przetworzeniu
w wielokanałowym analizatorze optycznym
fluorescencja zapisywana jest w postaci krzywej
natężenia i długości fali świetlnej, które są
następnie porównywane ze znanymi krzywymi.
 
Diagnozowanie raka 
podstawnokomórkowego skóry
 
Dziękuję za uwagę