VIII. Społeczeństwo obywatelskie 

w obliczu globalizacji

Opracowanie :

Dawid Glina

Globalizacja wywiera ogromny wpływ na życie 

jednostek ludzkich.  Mogą być one zarówno 
pozytywne jak i negatywne.  Jedną z 
konsekwencji globalizacji jest zawężenie 
możliwości funkcjonowania jednostki w rolach 
obywatelskich. Jeżeli coraz większa ilość decyzji 
o życiowym znaczeniu przenika z poziomu 
narodowego na poziom globalny, to rola 
obywatela, wynikająca z jego przynależności do 
danej „społeczności” staje się coraz bardziej 
wyzuta z istotnych treści i coraz bardziej 
fasadowa.  Jeżeli nawet zostaną zapewnione 
wszystkie kryteria ładu demokratycznego, to ich 
rola maleje, ponieważ w co raz mniejszym 
stopniu odnoszą się one do tego co jest nam 
naprawdę życiu potrzebne. 

Globalizacja osłabia ważność statusu 

obywatela i jego rolę w poliarchii. Słabnie 
wtedy mobilizacja społeczna wokół 
głównych problemów zbiorowości. 
Obywatele wycofują się w sferę 
prywatności co powoduje osłabienie 
procedur demokratycznych i 
legitymizację obieralnych przedstawicieli. 
W wyborach samorządowych frekwencja 
wyborcza oscyluje w granicach 30 %. 
Oznacza to, że już 16 na 100 
uprawnionych wyborców może odgrywać 
rolę demokratycznej większości o dbać 
wyłącznie o swe partykularne interesy.

Trzecia fala globalizacji , która istotnie wpływa na 

szybki rozwój globalnego podziału pracy i 
ponadnarodowych więzi kooperacyjnych, ogranicza 
rolę reprezentacji politycznej na rzecz 
korporacyjnych reprezentacji grup interesów . 
Ekspert i rzecznik interesu określonej grupy staje 
się coraz istotniejszym czynnikiem  w procesie 
podejmowania decyzji dotyczących spraw 
publicznych. Coraz popularniejsze staje się 
myślenie technokratyczne , które mówi że decyzje 
mogą podejmować wyłącznie ci, którzy dysponują 
dostateczną wiedzą o określonej decyzji. Można 
zatem stwierdzić , że większy wpływ na 
kształtowanie oblicza współczesnego świata mają 
transnarodowe korporacje. O prawdziwości tego 
stwierdzenia może stanowić fakt, iż blisko dwie 
trzecie wszystkich zasobów planety stało się 
własnością około 400 transnarodowych korporacji.

Społeczeństwo obywatelskie w 

warunkach globalizacji

Aktywne społeczeństwo obywatelskie 

charakteryzuje udział obywateli w życiu 
publicznym za pośrednictwem instytucji, które 
sami powołali do życia.  Instytucje te 
powoływane były, aby niezależnie od instytucji 
państwowych , mogły podejmować działania 
zbiorowe w celu obrony lub promocji własnych 
interesów i wartości.  Pewnych instytucji 
społeczeństwa obywatelskiego nie ominęła 
również globalizacja. Decydująca była dekada lat 
osiemdziesiątych. W tym czasie instytucje te 
przekształcały się w instytucje o zasięgu 
globalnym.

Obywatelskie instytucje 

pozarządowe o zasięgu 
globalnym poruszają problemy :

1) Pokój światowy
2)rozbrojenie
3)Ekologia
4)Ustanowienie granic dla 

kontestowanych decyzji 
politycznych lub

5)ekonomicznych

Konkluzja, iż obecnie mamy do czynienia 

z początkiem globalnego społeczeństwa 
obywatelskiego jest „zdecydowanie 
przedwczesna” z trzech powodów :

1) Społeczeństwo obywatelskie składa się 

z obywateli, przed którymi 
odpowiedzialne za podejmowane 
decyzje są władze. Odpowiedzialność ta 
wynika  stąd iż to właśnie obywatele te 
władze wybierają. Nie istnieją przecież 
państwa światowe , dlatego i ta relacja 
nie może być przeniesiona na poziom 
globalny.

II). Na globalnej arenie politycznej 

nie pojawia się czynnik, który 
określałby wyraźnie jak powinny 
postępować rozmaite inicjatywy 
obywatelskie o zasięgu 
globalnym. Niektóre z tych 
inicjatyw mogą być postrzegane 
jako uzurpatorskie , a nawet 
nielegalne. Przykładem mogą być 
np. spektakularne akcje 
Greenpeace czy Amnesty 
International.

III.) Aby społeczeństwo 

obywatelskie mogło w miarę 
sprawnie funkcjonować , musi 
istnieć „elementarny zasób 
sensów zbiorowych oraz 
podstawowy zestaw uznawanych 
wartości, dzięki którym możliwa 
jest komunikacja społeczna, 
definiowanie interesów i celów 
oraz klasyfikacja dobra i zła

Nieistnienia globalnego społeczeństwa 

obywatelskiego powoduje daleko idące 
konsekwencje.  Po pierwsze brakuje 
globalnej reprezentacji interesu 
społecznego, która stanowiłaby 
przeciwwagę dla światowego kapitału i 
globalnych pracodawców. Po drugie , brak 
globalnego społeczeństwa obywatelskiego 
oznacza iż nie funkcjonuje światowa opinia 
publiczna.  Obecne określenie 
„ międzynarodowa opinia publiczna” jest 
w istocie opinią publiczną Zachodu, czyli 
jest opinią ustalaną przez poliarchie 
rdzenia globalizacji.

Dziękuję za wysłuchanie