ZORZA
POLARNA

Jedno z najwspanialszych
zjwisk świetlnych

JEDNO ZJAWISKO, WIELE FASCYNACJI ORAZ ZACIEKAWIEŃ KTÓRE BUDZĄ
WĄTPLIWOŚCI

Zorza polarna to bardzo efektowne
zjawisko występujące na półkuli
północnej na północnym niebie.
Wbrew pozorom nie występuję
bardzo rzadko. Może występować w
postaci płomienistych fal światła
roztaczających się od horyzontu po
zenit lub błyszczących łuków światła
nad horyzontem rozchodzących się
we wszystkich kierunkach.

Zorza polarna to
rozbłyski światła
w wysokich
warstwach
atmosfery.
Zjawisko
powstaje w
jonosferze
(wysokość 100 –
400 kilometrów) i
najczęściej
występuje na
wysokości 100 –
150 kilometrów.

. Występują
jednak
odstępstwa od
reguły i zorza była
polarna była
notowana na
wysokości 70 i
1000 kilometrów.

Zorza powstaje
poprzez wyrzucane
przez słońce
elektrony i protony,
które natrafiając na
atmosferę ziemską,
pobudzają azot
oraz wodór i w
wyniku reakcji
dochodzi do
zjawiska świecenia.

Zjawisko zorzy
polarnej występuje na
wysokościach, gdzie
występuje silne
rozrzedzenie
powietrza. Na
wysokości 50
kilometrów ciśnienia
osiąga wartość tylko
1 hektopaskala (1
hPa). Na tych
wysokościach nie
występują już żadne
zjawiska, które
miałyby wpływ
bezpośrednio na
pogodę. Zjawiska
mające wpływ na
pogodę występują do
wysokości 15
kilometrów.

Pierwszą
zapowiedzią
rozpoczęcia się
zorzy jest zwykle
pojawienie się w
północnej części
nieba, wkrótce po
zachodzie
Słońca, łuku
zielonego światła
(zwanego
"cichym łukiem").
Tworzą go
pionowe warstwy
lub kurtyny
świetlne o
grubości kilkuset
metrów

Jeżeli zaburzenie
magnetyczne zanika,
ginie również łuk; jeżeli
jednak jego intensywność
wzrasta, wówczas
następuje stadium
wzmożonej aktywności.
Dolna krawędź łuku staje
się wtedy ostrzejsza i
gwałtownie jaśnieje,
przybierając barwę
błękitnawą i przesuwając
się szybko na południe. W
tym samym czasie łuk
rozpada się na równoległe
promienie lub wiązki
promieni, rozciągając się
w górę ku zenitowi.
Zwykle przesuwają się
one na zachód wzdłuż linii
łuku.

Dalszy wzrost
intensywności zorzy
oznacza, że zbliża się
trzecie stadium. Jest to
korona zorzy polarnej,
czyli najbardziej
widowiskowa - choć
krótkotrwała - część
całego spektaklu.
Kurtyna świetlna
znajduje się wówczas
niemal ponad
obserwatorem i patrząc
w nią można dostrzec
okrągłe, przypominające
koronę obiekty, z
promieniami i pasmami
zbiegającymi się w
jeden punkt. Czasami
korona łączy się,
tworząc na niebie łuk
lub obraz świetlnej flagi;
bywa też, że pulsuje
gwałtownie i emituje
tysiące promieni
przypominających strugi
deszczu lub spadające
strzały.

Wielu problemów
związanych z zorzami
polarnymi nie zdołano
jeszcze objaśnić
teoretycznie.
Powodów
niezliczonych zmian
delikatnie
zabarwionych
kształtów oraz
finezyjnej struktury
polarnego widowiska
można się jedynie
domyślać.
Współczesna nauka
nie potrafi również
wyjaśnić wielokrotnie
stwierdzonego,
zadziwiającego
zjawiska: pojawiania
się zórz między
obserwatorami a
odległymi górami.

Zorze nabrały istotnego
znaczenia praktycznego
w latach dwudziestych
naszego wieku, gdy po
raz pierwszy
wykorzystano odbicie fal
radiowych od jonosfery w
celu zwiększenia zasięgu
komunikacji radiowej.
Stwierdzono wówczas, że
zorze pochłaniają
niektóre sygnały radiowe
i powodują niekorzystne
odbicia innych. Jednakże
dzisiaj sygnały radiowe są
transmitowane z
krążących na wysokich
orbitach satelitów;
przechodzą zatem
prostopadle przez
jonosferę i w znacznie
mniejszym stopniu
ulegają zaburzeniom.