Bezpieczeństwo
przy obsłudze
strugarek.

Iwona Kowalczyk
Marek Mikulski
11B2

Strugarka

jest to maszyna, która służy do obróbki
powierzchni płaskich i kształtowych za
pomocą noży strugarskich. Ruch główny
prostoliniowo-zwrotny wykonuje narzędzie
(struganie poprzeczne i pionowe) lub
przedmiot obrabiany (struganie wzdłużne).
Każdy cykl ruchu głównego składa się z
ruchu roboczego, gdy zachodzi skrawanie i
ruchu jałowego gdy narzędzie lub obrabiany
przedmiot wraca do swojego położenia
wyjściowego, ruch posuwowy okresowy
wykonuje narzędzie lub przedmiot obrabiany.

Dlaczego warto rozmawiać o bhp
przy obsłudze strugarek?

W 2000 roku, według danych GUS, przy
obsłudze strugarek zarejestrowano 425
wypadków. Z tych względów w Unii
Europejskiej oraz w Polsce maszyny te
zostały zakwalifikowane do szczególnie
niebezpiecznych, wymagających badań
i oceny pod względem bezpieczeństwa,
przez jednostki niezależne od
producenta.

Strugarki:



Strugarki poprzeczne przeznaczone są do obróbki części

o niedużych wymiarach, charakteryzują się tym, że nóż

wykonuje ruch roboczy postępowo-zwrotny, a stół strugarki

wraz z częścią obrabianą wykonuje posuw w kierunku
prostopadłym do kierunku ruchu noża.



Strugarki wzdłużne przeznaczone są do obróbki dużych
płaszczyzn i wyróżniają się tym, że część obrabiana wraz ze
stołem wykonuje ruch roboczy postępowo-zwrotny, a nóż
wykonuje posuw w kierunku prostopadłym do kierunku ruchu
części obrabianej.



Dłutownice (strugarki pionowe) przeznaczone są do obróbki
rowków oraz otworów kształtowych w produkcji jednostkowej i
małoseryjnej. Narzędzie wykonuje ruch roboczy pionowy
postępowo-zwrotny, a stół wraz z częścią obrabianą wykonuje
posuw w kierunku prostopadłym do kierunku ruchu noża lub ruch
obrotowy w przypadku zastosowania stołu obrotowego do
obróbki otworów kształtowych.



Strugarka poprzeczna



Strugarka wzdłużna



Dłutownica (strugarka pionowa)



Strugarka grubiarka -

przeznaczona

jest do strugania elementów drewnianych
celem nadania im określonej grubości lub
szerokości oraz gładkości obrobionej
powierzchni



Strugarka wyrówniarka –

przeznaczona jest do wyrównywania i
wygładzania powierzchni elementów

z litego drewna



strugarka jednostronna -

przeznaczona jest do jednostronnego
strugania desek



Strugarka czterostronna -

służy do

równoczesnego strugania płaskiego lub
profilowego czterech stron elementów
drewnianych. Znajdują zastosowanie do
produkcji np. parkietu, boazerii

i wszelkiego rodzaju listew, zwłaszcza
profilowych.



Strugarka hydrauliczna do

metalu -

służy do skrawania metalu

Zagrożenia mogące wystąpić
podczas pracy przy strugarkach



Wyrzut obrabianego materiału



Porażenie prądem elektrycznym



Hałas, wibracja, zapylenie



Pożar, wybuch



Kontakt operatora maszyny z ruchomymi
elementami napędu



Kontakt dłoni operatora z wirującym wałem np.
podczas oczyszczania strefy niebezpiecznej

z wiórów i pyłu drzewnego podczas skrawania,
wymiany noży



Pęknięcie, złamanie, wyślizgnięcie się narzędzia

z wału nożowego



Rozerwanie lub rozpad narzędzia podczas pracy

Złote zasady bezpiecznej pracy
przy obsłudze strugarek:



NOŻE

Korpusy wałów i głowic nożowych powinny
mieć kształt walca. Mocowanie noży powinno
być tak skonstruowane aby podczas obrotu
wału lub głowicy nożowej nie nastąpiło
promieniowe przesunięcie noży. Mocujemy je
za pomocą listew o przekroju klinowym. Noże
osadzone w wale lub głowicy nożowej nie
mogą wystawać więcej niż 2-3mm, a ich
ostrza powinny być jednakowo oddalone od
osi obrotowej wału lub głowicy

.

Złote zasady Cd



Narzędzia pomocnicze i pomiarowe stosowane przy obsłudze strugarek
powinny być oddzielone od miejsca składowania przedmiotów przed i po
obróbce skrawaniem



Wióry, które powstają podczas skrawania powinny być odprowadzane
na bieżąco

z pomieszczenia, hali fabrycznej na składowisko zakładowe



W przypadku gdy obsługa określonej strugarki wymaga pracy kilku
pracowników o jej uruchomieniu i przebiegu procesu strugania decyduje
ten, który jest odpowiedzialny za całość tego procesu



Strugarki powinny być wyposażone w osłony, które chronią
pracowników przed urazami spowodowanymi przez wióry, przed
rozbryzgiem cieczy chłodzących. Co ważne osłony te powinny być
wyposażone w urządzenia uniemożliwiające ich otwarcie podczas pracy
strugarki.



Osłony stałe wystające poza obrys strugarki oraz osłony ruchome
zmieniające swoje położenie podczas pracy strugarki powinny być
oznakowane barwami i znakami bezpieczeństwa zgodnie z PN



Stanowisko pracy przy strugarce powinno znajdować się na powierzchni
równej bez progów, śliskich nawierzchni



Przed uruchomieniem strugarki należy sprawdzić stan techniczny jej
zabezpieczeń



Podczas pracy strugarki narzędzia skrawające powinny być odsunięte z
obrabianego przedmiotu



W przypadku zakończenia pracy, unieruchomienia strugarki na czas
dłuższy niż 1 zmiana robocza wyłączniki główne i awaryjne powinny być
zablokowane



Pracownik pracujący na strugarce powinien mieć opięte rękawy przy nadgarstkach i
mieć nakrytą głowę



Przed przystąpieniem do czyszczenia lub konserwacji strugarki należy wyłączyć jej
napęd, zabezpieczyć przed przypadkowym uruchomieniem



Naprawy strugarki dokonują tylko fachowcy przeszkoleni w tym zakresie, wyznaczeni
przez pracodawcę



Podczas naprawy na miejscu tej naprawy należy ustawić tablicę z napisem

„UWAGA

NAPRAWA- NIE URUCHAMIAĆ”



Uruchomienie maszyny po naprawie następuje po uzyskaniu zgody pracodawcy lub
służby serwisowej, która wykonywała naprawę



Przed rozpoczęciem pracy można zastosować osłony strefy roboczej chroniące
pracowników przed odpryskującymi wiórami



Do zakładania i zdejmowania ciężkich przedmiotów należy stosować urządzenia
transportowe: wciągniki, żurawie, suwnice, wózki jezdniowe z odpowiednim osprzętem



Podczas pracy należy używać wyłącznie narzędzi skrawających do przyrządów
dostosowanych do określonego procesu skrawania



Jeśli chcemy zmierzyć przedmiot obrabiany trzeba strugarkę wyłączyć.



Przedmiot obrabiany i narzędzia skrawające powinny być prawidłowo, pewnie
zamocowane



Do usuwania wiórów z przestrzeni roboczej należy stosować narzędzia ręczne: pędzle,
zmiotki



Aby zabezpieczyć pracownika przed odrzutem stosuje się specjalne zaczepy
przeciwodrzutowe. Zaczepy te działają w ten sposób, że przy przesuwaniu deski

w kierunku posuwu samoczynnie podnoszą się, a przy cofaniu zakleszczają się na
materiale, uniemożliwiając jego odrzut.



Ochrona przed hałasem: wykładziny, ekrany dźwiękochłonne, środki ochrony
indywidualnej: nauszniki.

Podczas pracy strugarki

NIE WOLNO!!!



Chłodzić narzędzia lub skrawanego przedmiotu za
pomocą mokrego czyściwa



Dokonywać czynności konserwujących- takich na jakie
nie pozwala instrukcja



Zdejmować osłon



Usuwać wiórów sprężonym powietrzem, ręką



Sprawdzać dłonią dokładności obróbki



Wykonywać czynności smarowniczych, gdy jest
uruchomiona



Układać w trakcie obróbki na stole lub na łożu strugarki
narzędzi, sprzętu, przyrządów pomiarowych



Przechowywać w łożu lub pod stołem strugarki żadnych
przedmiotów np. narzędzi, szmat



Pozostawiać uruchomionej strugarki bez opieki

KILKA UWAG O OSŁONACH



Osłony powinny być zamocowane niezawodnie i stanowić całość ze strugarką. Powinny być wykonane
z materiałów, które w razie kontaktu z wałem nożowym nie spowodują jego uszkodzenia( drewno,
aluminium). Powinny zakrywać wał nożowy na całej jego długości. Ich kształt powinien być wypukły
lub płaski, a powierzchnia dolna osłony nie powinna dotykać wału nożowego, nawet pod wpływem
obciążenia ok. 40 kg. Powinny też posiadać możliwość zablokowania nastawy osłony w każdym
położeniu roboczym, bez pomocy narzędzia.



W strugarkach wyrówniarkach mamy dwa typy osłon:



Uchylna w strugarkach o szerokości roboczej do 100mm włącznie



Mostkowa w strugarkach o szerokości roboczej powyżej 100 mm

Osłona uchylna

Osłona mostkowa



Osłona mostkowa powinna zakrywać wał nożowy przez cały cykl pracy unosząc się tylko pod
wpływem naporu obrabianego materiału i samoczynnie powracać do położenia wyjściowego po
skończeniu skrawania(np. pod działaniem sprężyny lub własnego ciężaru). Krawędź osłony mostkowej
po stronie stołu podawczego powinna się znajdować najwyżej 2 mm, a po stronie stołu odbiorczego
3mm, od górnej powierzchni przedmiotu obrabianego. Osłona ta powinna działać na obrabiany
materiał z siłą od 15 do 30N. Nie powinna wystawać poza korpus strugarki więcej niż 550 mm.
Minusem jej zastosowania jest to, iż

w trakcie obrabiania materiału należy przekładać dłoń nad osłoną, co pociąga za sobą pogorszenie
jakości
obrabianego materiału spowodowane zmniejszeniem docisku w tym miejscu.



Osłona uchylna odchyla się równolegle do blatu stołu pod wpływem nacisku struganego przedmiotu
i odsłania tylko tę część wału, która bierze udział w struganiu. Wał nożowy nie biorący udziału w
procesie skrawania, cały czas pozostaje zakryty. Osłona ta jest mocowana do korpusu strugarki wraz
ze sprężyną, która powoduje samoczynny jej powrót do stanu wyjściowego. Dzięki sprężynie osłona
ta działa częściowo jak dociskacz ponieważ poddając się jej działaniu dociska materiał obrabiany do
prowadnicy .Powinna mieć grubość 10mm.



W końcowej fazie skrawania przy jej maksymalnym wychyleniu część wału nożowego może na krótki
moment pozostać odkryta stwarzając zagrożenie np. pochwycenie noszonej odzieży.



Dlatego tak ważne jest zachowanie odpowiednich kształtów i wymiarów osłony. Źle wyprofilowana
przednia krawędź osłony przy zetknięciu z obrabianym materiałem może powodować odkrywanie
wału, umożliwiając do niego dostęp.



Konstrukcja strugarki wyrówniarki powinna umożliwiać zamontowanie prowadnicy. Prowadnice
powinny stwarzać możliwość ich blokowania w dowolnym położeniu oraz umożliwiać regulacje
nastawienia na całej długości wału, bez pomocy narzędzia. Szczelina pomiędzy stołem roboczym a
dolną powierzchnią prowadnicy nie powinna przekraczać 5 mm we wszystkich jej położeniach.



Zmiana położenia prowadnicy (jej przesuwanie) może spowodować odsłanianie wału po nie roboczej
stronie stołu, stwarzając dodatkowe zagrożenia. Miejsce to powinno być zabezpieczone przez osłonę
przymocowaną do prowadnicy lub do jej podpory. Osłona ta powinna poruszać się wraz z
prowadnicą, zakrywając całkowicie niepracującą część wału nożowego. Pod wpływem obciążenia
osłona nie powinna dotykać noży wału nożowego.



Przy pracy na strugarce można

stosować popychacz. Zaleca się
prowadzenie

i dociskanie materiału
odpowiednimi
popychaczami (dociskaczami).
Popychacz ten
nie powinien być grubszy od
przedmiotu
obrabianego.

Wymagania konstrukcyjne

w zakresie bezpieczeństwa pracy, dotyczące wszystkich grup strugarek
dotychczas były określone w jednej normie PN-D-56277. Norma ta określała
dość ogólnie wymagania dotyczące głównych elementów konstrukcyjnych,
jak korpusy, stoły, wały i głowice nożowe, zespoły posuwowe, urządzenia
do hamowania, urządzenia odprowadzania pyłów i wiórów, urządzenia
do sterowania i wyposażenia elektryczne, zespoły dociskowe i zaciskowe,
nie precyzowała sposobu ochrony przed zagrożeniami mechanicznymi.
Obecnie norma ta została zastąpiona przez wprowadzenie norm
europejskich, określających wymagania konstrukcyjne dotyczące
poszczególnych grup tych maszyn, a mianowicie:



strugarek wyrówniarek z ręcznym posuwem PN-EN859:1999



jednostronnych strugarek grubiarek z posuwem ręcznym lub
zmechanizowanym PN-EN860:1999



strugarek wyrówniarko-grubiarek PN-EN861:1999

Ważne dokumenty:



Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 06.11.2002r. w sprawie bhp
przy obsłudze obrabiarek skrawających do metali



Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn.14.04.2000r. w sprawie bhp przy
obsłudze obrabiarek do drewna

Dziękujemy za uwagę