Transport wody, soli

mineralnych i substancji

odżywczych

1. Jaka tkanka transportuje wodę, sole

mineralne i substancje odżywcze w
roślinach?

2. Jakie znasz typy tkanek przewodzących?
3. Czym różnią się od siebie drewno i łyko?
4. Na czym polega bierny transport

substancji?

5. Na czym polega czynny transport

substancji?

LEKCJA OPARTA NA PRACY W

CZTEROOSOBOWYCH GRUPACH

1. Rola wody w życiu rośliny

WYMIEŃ I WYJAŚNIJ 5 FUNKCJI WODY W

ŻYCIU ROŚLINY

(PRACA BEZ PODRĘCZNIKA- 5 MINUT)

- Jest rozpuszczalnikiem dla różnych substancji
- Jest środowiskiem zachodzenia wielu procesów
- Jest substratem reakcji
- Odpowiada za turgor komórek i tkanek
- Chroni przed przegrzaniem
- Decyduje w większym stopniu niż inne czynniki

o rozmieszczeniu i wyglądzie rośliny

- Odgrywa również rolę w procesie wydłużania

się komórek, a zatem we wzroście całej rośliny

2. Pobieranie soli mineralnych przez rośliny
WYJAŚNIJ PONIŻSZE TERMINY (STR. 228)A
NASTĘPNIE SKONSTRUUJ WYPOWIEDŹ
DOTYCZĄCĄ POBIERANIA SOLI
MINERALNYCH PRZEZ ROŚLINY (UŻYJ
WSZYSTKICH PONIŻSZYCH SŁÓW) CZAS
PRACY - 10 MINUT

- Roztwór glebowy
- Stężenie roztworu
glebowego
- Białka nośnikowe
- Transport aktywny

3. Potencjał wody w roślinie
- Potencjał wody- miara zdolności komórek

do pobierania i oddawania wody na drodze
osmozy

Gdy potencjał czystej wody Ѱ(psi) jest równy 0
Pa, to rozpuszczenie w wodzie substancji
powoduje spadek potencjału wody na ujemny.

- Ciśnienie hydrostatyczne- nacisk jaki

wywiera cytoplazma otaczająca jądro na
ścianę komórkową

Ciśnienie jest wysokie, gdy cytoplazma jest
uwodniona,
a jego spadek jest spowodowany utratą wody i
objawia się więdnięciem rośliny.

- Ciśnienie osmotyczne- to siła z jaką cząsteczki

rozpuszczonych substancji przyciągają cząsteczki
rozpuszczalnika (wody) przez błonę
półprzepuszczalną

Ciśnienie osmotyczne zależy od stężeń roztworów po
obu stronach błony komórkowej, im większe stężenie
tym większe ciśnienie osmotyczne i tempo osmozy.

Zależność między potencjałem wody i ciśnieniem
hydrostatycznym, wyraża równanie:

Ѱ= P – π

Ѱ- potencjał wody
P- ciśnienie turgorowe
Π- ciśnienie osmotyczne roztworu

4. Mechanizm pobierania i przewodzenia wody

ODPOWIEDZ NA PONIŻSZE PYTANIA- CZAS

PRACY 10 MINUT

- Jakim rodzajem transportu odbywa się

pobieranie i przewodzenie wody w roślinie?

- Dlaczego jest to właśnie taki rodzaj transportu?
- Jakie zjawiska umożliwiają transport wody w

roślinie?

- Jakim rodzajem transportu przewodzona jest

woda w sytuacji, gdy proces transpiracji ulega
ograniczeniu?

- Dlaczego jest to właśnie taki rodzaj transportu?
- Co jest przejawem parcia korzeniowego?

a. Pobieranie wody przez roślinę
Roślina pobiera wodę przez korzenie, głównie w
strefie włośnikowej. Cząsteczki wody są
pobierane i transportowane przez
półprzepuszczalne błony komórek zgodnie z
różnicą stężeń i potencjału wody.
Roztwór o wyższym potencjale wody ma
wyższe stężenie wody niż roztwór o niższym
potencjale (niższe stężenie wody- bardziej
stężony). Najwyższą wartość ma potencjał
wodny w glebie a najniższą w atmosferze, czyli
woda stale wnika z gleby do korzeni, przepływa
przez łodygę, liście i przedostaje się do
atmosfery w postaci pary wodnej.

5. Transport wody i soli mineralnych
Odbywa się w 3 etapach:
I. Pobieranie wody z gleby i transport w
poprzek tkanek korzenia
• Kanałem apoplastycznym (str. 231)-

wzdłuż ścian komórkowych, w
przestrzeniach między włóknami celuloza i
w przestrzeniach międzykomórkowych

• Kanałem symplastycznym- przez żywe

elementy komórek (protoplast) połączone
ze sobą plazmodesmami

II. Transport elementami przewodzącymi
drewna z korzeni przez łodygę do liści
Odbywa się dzięki transpiracji oraz parciu
korzeniowemu, a także aktywności tkanki
przewodzącej

III. Transport przez tkanki liścia
Polega na przemieszczaniu się substancji od
wiązek przewodzących przez komórki
miękiszu do aparatów szparkowych
(kanałem apoplastycznym lub
symplastycznym).

5. Regulacja ilości wody w roślinie

a. Transpiracja
- kutykularna
- szparkowa
- przetchlinkowa

b. Czynniki zewnętrzne

c. Czynniki wewnętrzne

5. Działanie aparatów szparkowych
SKONSTRUUJ SCHEMAT OTWIERANIA SIĘ
I ZAMYKANIA APARATÓW SZPARKOWYCH
(STR. 233)

6. Bilans wodny
To różnica między ilością wody pobranej
przez roślinę a ilością wody utraconej.
Stanowi zestaw zysków i strat. Przychód
stanowi woda pobierana przez korzeń
(głównie włośniki), zaś stratami są procesy
gutacji i transpiracji.
• Bilans wodny zrównoważony
• Bilans wodny dodatni
• Bilans wodny ujemny (więdnięcie

przejściowe, trwałe, nieodwracalne)

7. Transport substancji odżywczych
Odbywa się dzięki obecności łyka, istotną
rolę odgrywają tu dwa zależne od siebie
procesy:
- Załadunek łyka
- Rozładunek łyka

OKREŚL NA CZYM POLEGAJĄ

WYMIENIONE WYŻEJ ZJAWISKA

• ZAŁADUNEK ŁYKA- transport aktywny
Odbywa się głównie w liściach, polega na
dostarczaniu sacharozy przez komórki
miękiszowe liści zwane donorami. Sacharoza
przemieszcza się do komórek przyrurkowych
(gdzie jej stężenie jest większe niż w
donorach)i przez plazmodesmy do członów
rurek sitowych.

• ROZŁADUNEK ŁYKA- transport aktywny
Zachodzi w organach, które nie wytwarzają
asymilatów. Odbierają one sacharozę z
elementów przewodzących łyka (akceptory).

Wykonaj

1. Obserwację str. 231
2. Doświadczenie str. 232
3. Wysiej nasiona na zmoczonej bibule

i przez najbliższe dni prowadź
obserwacje procesu kiełkowania